İran və İsrail arasındakı qarşılıqlı atəşin növbəti raundu yenidən ciddi təhlükə siqnalları göndərir. İsrail, təxminən 4 həftə gözlədikdən sonra İrana qarşı hərbi cavab zərbəsi endirdi. Əməliyyat zamanı təxminən 100 döyüş təyyarəsi və dronlardan istifadə edildi və nəticədə İranın hava hücumundan müdafiə sistemləri, silah istehsalı müəssisələri və ballistik raket buraxılış nöqtələri də daxil olmaqla 20-dən çox strateji hədəf vuruldu.
İranın hərbi obyektlərinə zərbələr
Əsasən Tehran, Xuzistan və İlam bölgələrində yerləşən Sepaha məxsus hərbi obyektlər bu hücumun əsas hədəfi oldu. İran hökumət mənbələrinin bildirdiyinə görə, əməliyyat nəticəsində iki İran hərbçisi həlak olub. Əldə edilən məlumatlara əsasən, İsrail aviasiyası İranın hava məkanına daxil olmayıb, əksinə, İraq ərazisindən İranla həmsərhəd Xuzistan və İlam vilayətlərindəki obyektlərə zərbə endirib. Tehrandakı hədəflərin isə, böyük ehtimalla, dronlar vasitəsilə vurulduğu bildirilir. Bu əməliyyat zamanı İsrail aviasiyası Suriya və İordaniya üzərindən keçərək İraq ərazisinə daxil olub və həmin marşrutla geri qayıdıb. İsrail təyyarələrinin İranın daxilinə, xüsusilə Tehranadək gedə bilməməsinin səbəbi, aviasiya üçün böyük risklərin mövcud olması idi. Buna görə də İsrail, İranın hava hücumundan müdafiə sistemləri ilə daha dərin təmas yaratmamaq və risk almamaq üçün İraq ərazisindən atəş açmaqla kifayətləndi.
Əməliyyatın məhdud miqyası və ABŞ-la əlaqələr
İsrailin bu hərbi əməliyyatının məhdud miqyasda olması diqqət çəkir. Məlumata görə, əməliyyat həyata keçirilməzdən əvvəl Vaşinqton İsrail tərəfindən məlumatlandırılıb. ABŞ prezidenti Co Baydenin tövsiyəsi nəzərə alınaraq, İranın nüvə və neft obyektlərinə zərbələr endirilməyib. İsrail tərəfinin yaydığı açıqlamalar da bu məlumatı təsdiqləyir. Bu məqam İsrailin əməliyyatı Vaşinqtonun maraqlarını nəzərə alaraq icra etməyə çalışdığını göstərir.
İranın əlaqədar məlumatlandırılması
Əməliyyatın diqqət çəkən bir digər detalı, İranın öncədən xəbərdar edilməsi oldu. İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi bildirdi ki, İsrail, üçüncü ölkələr vasitəsilə hücum barədə onları məlumatlandırıb. Bu, tərəflər arasında müəyyən dərəcədə bir ehtiyatlı yanaşmanın olduğunu göstərir.
İki tərəfin təhlükədən qaçınma siyasəti
İsrailin bu əməliyyatı məhdud miqyasda və ölçülü şəkildə həyata keçirməsi, Təl-Əvivin Vaşinqtonun tələblərini nəzərə alaraq İranla genişmiqyaslı qarşıdurmaya girmək istəməməsinin bir göstəricisidir. Bu zərbənin, əslində, İsrailin daha çox öz imicini qorumağa yönəldiyi açıq-aşkar görünür. Tehran isə təmkinli reaksiya verməklə öz cavab haqqını saxladığını, lakin hələlik bu haqqı dərhal istifadə etməyəcəyini bəyan etdi. Bu, hər iki tərəfin indiki şəraitdə böyük miqyaslı müharibəyə girmək istəmədiyini göstərir.
ABŞ və Fransa ilə münasibətlərin təsiri
İsrailin hazırkı hökumətinin və baş nazir Benyamin Netanyahunun əsas məqsədi İrana qarşı yekun savaşa girməkdir. Lakin son proseslər göstərir ki, ABŞ prezidenti Baydenin siyasəti və İsrailə göstərilən təzyiqlər bu niyyətin reallaşmasını çətinləşdirir. ABŞ administrasiyası, İranın nüvə və neft obyektlərinə hücum endirilməməsi ilə bağlı tələbini və Netanyahunun gecikmiş telefon danışığını nəzərə alsaq, Vaşinqtonun İsrailə istədiyi dəstəyi verməyəcəyini göstərir.
Bundan əlavə, Livan məsələsinə görə İsrailin Fransa ilə münasibətləri də gərginləşib. Fransa, öz keçmiş müstəmləkəsi olan Livanı İran və İsrail arasındakı qarşıdurmaya qurban vermək istəmir və buna görə də İsrailə təzyiqlərini artırıb. İsrailin isə, İrana qarşı müharibə aparmaq üçün kollektiv Qərbin qeyd-şərtsiz dəstəyinə ehtiyacı var.
Nəticə
Bütün bu şərtlər altında Benyamin Netanyahu, xüsusilə də seçkilər öncəsi daha ehtiyatlı davranmağa və ABŞ-la münasibətləri gərginləşdirməyə risk etməməyə üstünlük verdi. Hazırda İsrail hökuməti, ən azı ABŞ-dakı seçkilərə qədər səbirlə gözləməyə məcburdur. Ancaq İranın növbəti dəfə İsrailə cavab vermək fikrinə düşəcəyi təqdirdə, qarşılıqlı zərbələrin daha da şiddətli və təhlükəli nəticələrə səbəb olacağı ehtimalı güclüdür.
Xüsusi olaraq Musavat.com üçün
Kənan RÖVŞƏNOĞLU 
