Müəllif: Ləman Zeynalova
Mənbə: Trend
BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) Bakıda keçirilməsi Azərbaycanın ekoloji və iqtisadi transformasiyasında yeni mərhələnin başlanğıcı olacaq. Qlobal miqyasda "yaşıl" enerji və dayanıqlı inkişaf keçidinin fonunda bu konfrans təkcə qlobal iqlim çağırışlarının həllində deyil, həm də ölkənin sosial və iqtisadi səviyyələrində əhəmiyyətli dəyişikliklər kontekstində mühüm addım olacaq.
COP29-un keçirilməsi nəticəsində gözlənilən dəyişikliklər bir sıra əsas sahələri əhatə edəcək və cəmiyyət, biznes və dövlət üçün uzunmüddətli üstünlüklər təmin edəcək.
Əhalinin sosial məsuliyyətinin və məlumatlılığının artırılması
Azərbaycanda COP29-un keçirilməsinin ən vacib sosial təsirlərindən biri vətəndaşların ekoloji məlumatlılığının və sosial məsuliyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə artırılması olacaq. Forumda iştirak edən aparıcı dünya ekspertləri, siyasətçilər və digər iştirakçılar təkcə təcrübə mübadiləsi aparmaqla kifayətlənmir, həm də ictimaiyyətin diqqətini qlobal istiləşmə, iqlim dəyişikliyi və onun nəticələri kimi problemlərə yönəldirlər. Bu, yeni ekoloji şüurun formalaşması üçün zəmin yaradacaq və gələcəkdə həm vətəndaşların, həm də dövlət orqanlarının daha məsuliyyətli davranışına təkan verəcək.
Ekoloji təşəbbüslərin bütün səviyyələrdə həyata keçirilməsi sosial və təhsil proseslərinin mühüm bir hissəsinə çevrildiyi Almaniya və İsveç kimi ölkələrdə ictimai təşkilatların və dövlət qurumlarının aktiv fəaliyyəti nümunə kimi göstərilə bilər. Bu ölkələrdə ekoloji təhsil proqramları, həmçinin, fərdi şəxslər və təşkilatlar səviyyəsində karbon izinin azaldılması kampaniyaları fəal dəstəklənir. Azərbaycanda bu cür proseslər COP29 tədbirinin keçirilməsi ilə paralel şəkildə inkişaf edəcək ki, bu da ekoloji maarifləndirmənin sürətlənməsinə və ekoloji cəhətdən davamlı davranış üçün platformaların yaradılmasına təkan verəcək.
Bu kontekstdə qeyd etmək lazımdır ki, COP29-da Azərbaycan tərəfindən irəli sürülən, Beynəlxalq Şagird Qiymətləndirmə Proqramı (PISA) vasitəsilə "iqlim savadlılığının" ölçülməsi təşəbbüsü dəstəklənib. Bu çərçivədə Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyi İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (OECD) ilə razılaşma imzalayıb.
Razılaşmaya əsasən, 2029-cu ildə keçiriləcək PISA tədqiqatı çərçivəsində qlobal miqyasda şagirdlərin "iqlim savadlılığını" qiymətləndirməyə yönəlmiş çərçivə sənədi və tədris materialları hazırlanacaq.
Azərbaycanın təklif etdiyi bu təşəbbüs iqlimlə bağlı biliklərin təhsil standartlarına inteqrasiyasının vacibliyinə diqqət çəkir.
Bu addım COP29-un yalnız ekoloji və enerji gündəliyinə deyil, eyni zamanda, təhsilə də müsbət təsir göstərdiyini nümayiş etdirir. Bu, iqlim problemlərindən xəbərdar olan və davamlı həll yolları tapmağa qadir yeni nəslin formalaşması üçün təməl yaradır.
Dövlət orqanlarının və korporativ sektorun məsuliyyətinin artırılması
Azərbaycanda COP29-un keçirilməsi nəticəsində gözlənilən əsas nəticələrdən biri dövlət orqanlarının və korporativ sektorun ətraf mühitin qorunmasında rolunun güclənməsi olacaq. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə qlobal öhdəliklərdə iştirak Azərbaycanın bütün səviyyələrdə ekoloji siyasətini yenidən qurmasını tələb edəcək.
Ətraflı
Ekologiya sahəsində ictimai aksiyaların və korporativ təşəbbüslərin artması
COP29-un keçirilməsindən sonra iqlim dəyişikliyi məsələlərinə marağın artması korporativ sosial məsuliyyət çərçivəsində ekoloji tədbir və layihələrin sayının artmasına səbəb olacaq. Azərbaycan COP29-dakı rolu sayəsində sosial və ekoloji təşəbbüslərin həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq tərəfdaşlarla əməkdaşlığını daha da gücləndirə biləcək.
Gözlənilir ki, yaxın illərdə həm dövlət, həm də biznes səviyyəsində ölkədə ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına yönəlik layihələrə qoyulan investisiyalar əhəmiyyətli dərəcədə artacaq. Bu layihələr şəhər infrastrukturunun modernləşdirilməsi, "yaşıl" binaların tikintisi və ekoloji nəqliyyat vasitələrindən istifadəni nəzərdə tutan yeni nəqliyyat sistemlərinin qurulması kimi təşəbbüsləri əhatə edə bilər.
Qanunvericilik bazasının uyğunlaşdırılması və ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması
COP29-un keçirilməsinin uzunmüddətli məqsədlərindən biri Azərbaycanın qanunvericilik bazasının ekoloji və dayanıqlı inkişaf sahəsində beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasıdır. Yaponiya və Böyük Britaniya kimi inkişaf etmiş ölkələr artıq biznesdən ciddi ekoloji standartlara riayət etməyi, ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsini həyata keçirməyi və dekarbonizasiya strategiyalarına əməl etməyi tələb edən qanunlar qəbul ediblər. Azərbaycan da bu nümunəni izləyərək, "yaşıl" texnologiyaların tətbiqi və dayanıqlı inkişafı təşviq edən effektiv qanunvericilik mühiti yarada bilər.
Bununla yanaşı, ölkə istixana qazı tullantılarının azaldılmasını stimullaşdıracaq mexanizmlər tətbiq edə bilər. Bunlara karbon kvotaları sistemi və karbon vergiləri daxildir. Bu cür mexanizmlər müəssisələri tullantıları azaltmağa təşviq edərək, ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına əhəmiyyətli töhfə verə bilər.
"Yaşıl" enerji layihələrinə maliyyə dəstəyi
Azərbaycanda COP29-un keçirilməsi nəticəsində gözlənilən mühüm təsirlərdən biri "yaşıl" enerji sahəsindəki layihələrə dəstək və maliyyələşmənin artması olacaq. Belə səviyyəli bir konfransın təşkil edilməsi ölkədə "yaşıl" layihələrin həyata keçirilməsinə güzəştli kreditlər və maliyyə yardımlarının təqdim olunması prosesini sürətləndirəcək.
Gözlənilir ki, dövlətin dəstəyi ilə maliyyə institutları bərpa olunan enerji mənbələri sahəsində layihələrə sərmayə qoymaq istəyən sahibkarlar və vətəndaşlar üçün daha əlverişli maliyyə şərtləri təqdim etməyə başlayacaq. Bu, "yaşıl" biznesin inkişafına və ölkədə dayanıqlı iqtisadiyyatın təşviqinə yeni imkanlar yaradacaq.
COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi "yaşıl" iqtisadiyyatın inkişafı, ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılması və sosial məsuliyyətin artırılması üçün unikal imkanlar açır. Dayanıqlı inkişaf keçidi sosial, iqtisadi və maliyyə sektorlarında islahatları əhatə edəcək. Bunun prosesin bütün iştirakçılarına - dövlət qurumlarından tutmuş adi vətəndaşlara qədər - təsir edəcəyi şübhəsizdir.
