Uşaqlarınıza erkən yaşda xarici dil anlayışını tanıtmaq onların gələcəyinə edə biləcəyiniz ən böyük investisiyalardan biridir. Dünya dillərindən ən az birini bilən və buna erkən yaşda başlayan fərdlərin, xüsusən də iş həyatında başlanğıc olduğu bir həqiqətdir.
Bəs, uşaqlar xarici dili neçə yaşından öyrənməyə başlamalıdır?
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Xarici dil öyrənməyə neçə yaşdan başlamaq lazımdır?
Araşdırmalar göstərir ki, 5-7 yaş aralığı yeni və xarici dil öyrənmək üçün ideal yaşdır. Təbii ki, bu yaş şkalası uşağınızın öyrənmə qabiliyyətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Çox tez və ya gec öyrənməyə başlasa problem deyil, önəmli olan dildən möhkəm yapışmaqdır.
Dil öyrənmək neçə yaşdan sonra çətinləşir?
Təbii ki, bunun üçün dəqiq yaş verilə bilməz, çünki hamımızın əzbərlədiyi kimi öyrənmək üçün heç bir yaş məhdudiyyəti yoxdur (Öyrənmənin yaşı yoxdur). Ancaq araşdırmalar göstərir ki, 17-18 yaşdan sonra işlər bir az çətinləşə bilər. Amma dil hər yaşda öyrənilə bilər.
Erkən yaşda xarici dil təhsili necə olmalıdır?
Təbii ki, hər bir ailə övladının xarici dil öyrənməsini istəyəcək və bu istiqamətdə onlara dəstək olmaq üçün bütün imkanlarından istifadə edəcək. Ancaq burada vacib faktlardan biri də uşağın dil öyrənməyə həvəsli olmasıdır. Bu vəziyyət əksər valideynlər tərəfindən nəzərdən qaçırıla bilər və uşağa xarici dil öyrənmək üçün təzyiq tətbiq oluna bilər.
İstər xarici dildə, istərsə də digər təhsildə nəzərə alınacaq ilk məqam uşağın psixologiyası olmalıdır. Zövqlə öyrənmək və öyrənərkən xoşbəxt olmaq çox daha uğurlu olacağınızın göstəricisidir. Bəli, dil öyrənmək övladınıza həyatda bir başlanğıc verə bilər, lakin onun xoşbəxtliyi həmişə birinci yerdə olmalıdır. Məsələn, onun dil qabiliyyəti olmaya bilər, amma riyaziyyatda yaşıdlarından çox fərqlənə bilər. Hansı sahədə yaxşı olsa da, dəstək almaq onun gələcək uğurunun ən mühüm açarlarından biri olacaq.
Uşaq dil inkişafı üçün nə etməlidir?
Bu vəziyyət də uşağın maraqlarına uyğun formalaşdırıla bilər. Məsələn, kimsə musiqi ilə çox yaxşı məşğuldursa, xarici musiqiyə qulaq asa bilər və ya oxumağa həvəsi varsa, ingiliscə kitablarla dil inkişafına dəstək ola bilər.
Maraqlarını kəşf edin
Körpəlik dövründə başlayan inkişaf prosesi uşağınızın xarakteri, maraqları və zövqləri bədəni kimi sürətli dəyişmə prosesindən keçir. İlk növbədə, bu yeni dövrə diqqət yetirin. Uşağınız ən çox nədən zövq alır? Filmlərə baxır? Kitab oxuyur? Musiqi dinləyir?
Onu kiçik sözlərlə tanış edin
Məsələn, siz ailə olaraq masa arxasındasınız və uşağınızdan duz verməsini xahiş edirsiniz... Bunu ingilis dilində və onun diqqətini cəlb edəcək şəkildə tələffüz etməyə çalışın. Uşaqların beyni süngər kimidir və hər şeyi qəbul edə bilir. Yenicə tanış olduğu dünyada kəşf etdiyi hər şey onu həyəcanlandıracaq. Bunun obyekt olmasına ehtiyac yoxdur. Hətta bir söz və ya ifadə onların diqqətini cəlb edəcək. Onlar bu yeni bilikləri dostlarına ötürməyə həvəsli olacaqlar. Ona kiçik- kiçik ingiliscə sözlər aşılayın. Məsələn, sizdən süd istədi. Süd verərkən xarici dildəki qarşılığını da söyləyin. Əmin olun ki, o kiçik sözlər gələcəyin böyük cümlələri olacaq!
Xarici uşaq kanallarını açın
Hər bir uşaq cizgi filmlərinə, animasiyalara və cizgi film qəhrəmanlarına maraq göstərir. Xarici kanallarda sevimli cizgi filmi qəhrəmanının hekayələrinə qulaq asın. Bəli, başa düşməyəcək, amma sözlərin və diksiyanın qulağında olması dil təhsilində mühüm addımdır.
Ən effektiv öyrənmə aləti: Oyun
Oyun oynamaqla siz təkcə bacarıqların inkişafına deyil, həm də dil təhsilinə töhfə verə bilərsiniz. Ailə olaraq oynadığınız oyunlar uşağınızla keyfiyyətli vaxt keçirməyinizə imkan verəcək və onun dil inkişafına dəstək olacaq. Xüsusilə ingilis dilində sual-cavab şəklində oynanan oyunlar çox daha yaddaqalan olacaq.
Texnologiyanı işə salın
Yeni nəsil “doğuşdan kodlaşdırılıb” desək, yanılmarıq. Onlar hələ körpəlik dövründə çox şeyə yiyələnirlər. Onların telefon və planşet kimi cihazlardan necə tez və ağıllı şəkildə istifadə etmələrinə hər gün daha çox təəccüblənirik. Texnologiyaya maraq göstərən Z nəslinin sevimli üzvlərini bu imkanlardan məhrum etmək mümkün deyil. Xarici müəllimlərdən canlı şəkildə xarici dili öyrənmək son illərdə çox populyarlaşıb. Yaxşı bir dil təhsili proqramı axtarıb sizə ən uyğun olan yerdən dəstək ala bilərsiniz.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov: “Uşaqlar dil öyrənməyə mümkün qədər erkən yaşdan başlamalıdırlar. Tədqiqatlar göstərir ki, erkən yaşda dil öyrənmək həm ana dilinin, həm də əlavə dillərin öyrənilməsi prosesində böyük üstünlüklər yaradır. Burada yaş dövrlərini nəzərdən keçirməklə dil öyrənmənin müxtəlif mərhələlərini izah edək:
1. 0-3 yaş (Erkən uşaqlıq dövrü)
Bu yaş dövründə uşaqlar dili passiv olaraq dinləmə yolu ilə öyrənirlər. Beyin bu dövrdə yüksək dərəcədə plastikdir, bu isə uşaqlara dilin əsas strukturunu və səslərini mənimsəmək imkanı verir. Bu mərhələdə uşaqlar:
Sözlərə, səslərə və intonasiyaya həssasdırlar.
Müxtəlif dilləri fərqləndirmək bacarığına malikdirlər.
Danışanları və dili təqlid edərək ilkin kommunikasiya bacarıqları inkişaf edir.
Dil öyrənmə üçün tövsiyələr:
Bu yaşda uşaqlara bir neçə dil təqdim etmək faydalıdır. Onlar hər iki (və ya daha çox) dili mənimsəməkdə çətinlik çəkmirlər.
Uşaqlarla aktiv şəkildə danışmaq, onlara mahnılar oxumaq, nağıllar danışmaq dil inkişafına böyük təkan verir.
2. 3-7 yaş (Məktəbəqədər dövr)
Bu yaş dövrü uşaqların danışıq bacarıqlarının aktiv şəkildə inkişaf etdiyi mərhələdir. Beyin dil qaydalarını və qrammatikanı mənimsəmək üçün hələ də çox açıqdır. Tədqiqatlar göstərir ki, bu yaşda dil öyrənən uşaqlar:
Ana dillərindən fərqli dillərin fonetik sistemlərini tez mənimsəyirlər.
Xarici dilləri öyrənmək üçün yaxşı yaddaş və qavrayış bacarıqlarına malikdirlər.
Çoxdilli mühitdə olan uşaqlar tez bir zamanda müxtəlif dillər arasında keçid edə bilirlər.
Dil öyrənmə üçün tövsiyələr:
Uşaqlar üçün əyləncəli və interaktiv dil öyrənmə proqramları yaratmaq lazımdır. Oyunlar, şəkillər və mahnılar vasitəsilə dil öyrənmə prosesi daha asan və effektiv ola bilər.
Uşaqları çoxdilli mühitdə böyütmək, dil öyrənməni təbii proses halına gətirə bilər.
3. 7-12 yaş (İbtidai məktəb dövrü)
Bu yaş dövrü uşaqların dilin strukturunu və qrammatikasını daha dərindən mənimsədikləri mərhələdir. Uşaqlar dil qaydalarını öyrənməyə başlayırlar və yaddaşları daha güclüdür. Bu dövrdə öyrəndikləri dillər onların təhsil və karyera imkanları üçün böyük fayda gətirə bilər.
Dil öyrənmə üçün tövsiyələr:
Xarici dilin aktiv tədrisi bu yaşda başlanmalı və müntəzəm olaraq davam etdirilməlidir.
Uşaqlar üçün danışıq klubları, film və kitablar kimi əyləncəli vasitələrlə dil öyrənmək dəstək olmalıdır.
4. 12 yaşdan sonra (Erkən yeniyetməlik dövrü)
Bu mərhələdə uşaqların dil öyrənmə bacarıqları hələ də yüksək olsa da, artıq dil öyrənmə qabiliyyəti erkən yaşla müqayisədə azalmış olur. Lakin bu yaşda olan uşaqlar qrammatika, yazı və danışıq qaydalarını daha yaxşı anlayır və tətbiq edir.
Dil öyrənmə üçün tövsiyələr:
Dilin akademik aspektlərinə daha çox diqqət yetirmək, qrammatika və yazı bacarıqlarını inkişaf etdirmək faydalıdır.
Xarici dillə daha çox təmas, xarici mühitdə dil öyrənmə, filmlər izləmək, dil düşərgələrinə qoşulmaq bu yaşdakı uşaqlar üçün faydalıdır.
Beynəlxalq tədqiqatlar nə deyir?
Tədqiqatlar göstərir ki, erkən yaşda ikinci və ya üçüncü dil öyrənən uşaqların beyinləri dilləri sanki ana dili kimi emal edir. Bu yaşlarda dil öyrənən uşaqlar daha təmiz tələffüzə sahib olur, müxtəlif dillərin strukturunu və fonetik qaydalarını daha yaxşı mənimsəyirlər.
Həmçinin, erkən yaşda dil öyrənən uşaqların yaddaşı və qavrayışı daha güclü olur, bu da onların təhsil sahəsində üstünlüklərini artırır.
Beləliklə, ən optimal dövr dil öyrənməyə erkən yaşdan başlamaqdır – 0-7 yaş arasında dil öyrənmə təbii proses kimi baş verir. Lakin 12 yaşdan sonra da dil öyrənmək mümkündür və effektiv ola bilər. Dil öyrənmək üçün müntəzəm məşq, müxtəlif resurslardan istifadə və motivasiya çox önəmlidir”.
Uşaqlara ingilis dilini öyrətmək üçün ən yaxşı proqramlar
Uşaqlara ingilis dilini öyrədən ən yaxşı proqramlar uşağın dil bacarıqlarının formalaşmasında çox mühüm rol oynayır. Gəlin dil öyrənmə proqramlarının maraqlı dünyasına və onların necə fərq yarada biləcəyinə baxaq.
Uşaqlara ingilis dilini öyrədən proqramların üstünlükləri
Koqnitiv inkişaf
Dil öyrənmə proqramları uşaqlarda koqnitiv funksiyaları stimullaşdırır, yaddaşı, problem həll etmə bacarıqlarını və yaradıcılığı artırır. Onlar interaktiv dərslərdə iştirak etdikcə beyinləri aktiv şəkildə yeni məlumatları emal edir və mənimsəyir.
Təkmilləşdirilmiş akademik performans
Tədqiqatlar göstərir ki, erkən yaşda dil öyrənməyə məruz qalan uşaqlar daha yaxşı akademik performans göstərirlər. Bu təcrübələr dilin başa düşülməsinə və ümumi akademik müvəffəqiyyətə kömək edən güclü təməl yaradır.
İnteraktiv məzmun
Ən yaxşı dil öyrənmə proqramları interaktiv məzmun təmin etməklə öyrənmə prosesini əyləncəli edir. Oyunlar, testlər və çağırışlar vasitəsilə uşaqlar ingilis dilini çətinlik çəkmədən öyrənir və təhsili əyləncəli macəraya çevirir.
ABC Kids
Canlı interfeysi və yaşa uyğun məzmunu ilə tanınan ABC Kids, maraqlı oyunlar və fəaliyyətlər vasitəsilə ingilis dilini təqdim edir. Tətbiqin audio-vizual yanaşması uşaqları öyrənərkən əyləndirir.
ABC Kids hərf tanıma və əsas lüğəti təkmilləşdirmək üçün interaktiv oyunlar təklif edən əla proqramdır.
Duolingo
Uşaqlar üçün Duolingo məşhur dil öyrənmə platformasını gənc istifadəçilər üçün uyğunlaşdırır. O, fərdiləşdirilmiş dərslər və əyləncəli interfeys ilə dil öyrənməni uşaqların unikal ehtiyaclarına uyğunlaşdırır.
Duolingo fərdiləşdirilmiş dil dərsləri və əyləncəli interfeys ilə uşaqlar üçün ingilis dilini öyrənməyi dəstəkləyən proqramdır.
FluentU
Uşaqlar üçün FluentU real dünya videoları vasitəsilə immersiv öyrənmə təcrübəsi təklif edir. Bu təcrübə uşaqları orijinal dil istifadəsinə təqdim etməklə dinləmə və anlama bacarıqlarını təkmilləşdirir.
Eggbun education
Eggbun Education danışıq təcrübəsi təklif edən dil öyrənmə proqramıdır. Audio ifadələrlə uşaqlar ingiliscə danışıq bacarıqlarını təkmilləşdirə bilərlər.
Linqokids
Lingokids, oyunlar və mahnılar tərəfindən dəstəklənən interaktiv dərsləri ehtiva edən bir proqramdır. O, tələbələrə əsas dil bacarıqlarını təkmilləşdirmək üçün əyləncəli mühit təklif edir.
PBS kids
PBS Kids uşaqları cəlb edən əyləncəli məzmunu ilə tanınır. O, dil öyrənməyi dəstəkləyən interaktiv oyunlar və hekayələri ehtiva edir.
ABC mouse
ABCmouse geniş çeşiddə təhsil məzmunu təklif edən və dil öyrənməsini dəstəkləyən proqramdır. Hekayələr, mahnılar və interaktiv fəaliyyətlər daxildir.
Memrise
Memrise vizual yaddaş üsullarından istifadə edərək lüğəti artıran dil öyrənmə proqramıdır. Uşaqlar oyunlarla əylənərkən ingiliscə sözləri öyrənə bilərlər.
Super Simple Songs
Super Simple Songs əyləncəli mahnılar vasitəsilə dil öyrənməyi təşviq edən proqramdır. Ritm və melodiya dil öyrənməni dəstəkləyir.
Busuu
Uşaqlar üçün Busuu dil bacarıqlarını təkmilləşdirmək üçün interaktiv oyunlar və fəaliyyətlər təklif edən proqramdır. Danışıq, yazı və dinləmə bacarıqlarını əhatə edir.
Bu proqramlar uşaqlara ingilis dilini əyləncəli şəkildə öyrənmək imkanı verir və onların dil inkişafını dəstəkləyir.
Ayşən Vəli
