İllinoys Universiteti və Çikaqodakı Şimal-Qərb Universitetindən olan amerikalı alimlər COVID-19-a səbəb olan SARS-CoV-2 koronavirusunun beyində çox tez inkişaf etdiyini və bu xəstəliyin müxtəlif nevroloji simptomlarını izah edə biləcəyini müəyyən ediblər.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Microbiology" (NatMicrobiol) elmi jurnalında dərc olunub.
COVID-19 ilk növbədə tənəffüs sisteminə təsir etdiyi bilinir, lakin o, həmçinin qoxu itkisi, yaddaş problemləri və "beyin dumanı" kimi tanınan çoxlu nevroloji təsirlərlə əlaqələndirilir.
Bu simptomlar bəzi xəstələrin birlikdə uzun və ya uzun COVID adlanan daha geniş uzunmüddətli təsirlərin bir hissəsidir. Geniş yayılmış nevroloji təsirlərə baxmayaraq, virusun beyinə təsirinin altında yatan mexanizmlər qeyri-müəyyən olaraq qalır.
Yeni araşdırmada alimlər SARS-CoV-2 ilə yoluxmuş siçanlardan istifadə ediblər. Bəzi heyvanlar müxtəlif növ peyvəndlərlə peyvənd edilib, bəziləri isə peyvənd olunmayıb.
İnfeksiyadan beş gün sonra mütəxəssislər gəmiricilərin ağciyərlərindən və beyinlərindən nümunələr toplayıblar. Nümunələr bütöv genom ardıcıllığından istifadə etməklə tədqiq edilib ki, bu da virusun bədənin müxtəlif hissələrində necə inkişaf etdiyini izləməyə imkan verib.
Tədqiqatçılar SARS-CoV-2-nin ağciyərlərlə müqayisədə beyində fərqli inkişaf etdiyini aşkar ediblər. Ağciyərlərdə virus siçanları yoluxdurmaq üçün istifadə edilən orijinal ştama bənzəyir. Bununla belə, beyində virus, xüsusilə patogenin hüceyrələrə daxil olmaq üçün istifadə etdiyi sünbül zülalında daha çox mutasiya toplayıb.
Elm adamları digər siçanların beyinlərini birbaşa yoluxdurmaq üçün beyinə uyğunlaşdırılmış viruslardan istifadə etdikdə mutasiyalar davam edib.
Komanda həmçinin peyvəndin koronavirusun ağciyərlərlə müqayisədə beyində aktiv mutasiya qabiliyyətinə çox az təsir etdiyini aşkar edib. Siçanların peyvəndi olub-olmamasından asılı olmayaraq, virus beyin toxumasında daha çox genetik müxtəliflik nümayiş etdirib.
Beyində yığılan mutasiyalar da virusu daha az virulent etdi, yəni daha az ağır xəstəliyə səbəb olub.
Buna baxmayaraq, tədqiqatçılar bu mutasiyaların sonda tənəffüs sisteminə yenidən yayıla biləcəyindən narahatdırlar, burada virus ağır xəstəliklərə səbəb olmaq və potensial olaraq digər orqanizmlərə yoluxmaq qabiliyyətini bərpa edə bilər.
Samir
