Qlobal istiləşmənin gəlişi ilə bütün dünyada bir sıra təhlükəli xəstəliklər yayılmağa başladı ki, bunlardan biri də ağcaqanadlar tərəfindən ötürülən Dang qızdırmasıdır. Bu yaxınlarda alimlər müəyyən ediblər ki, hətta bu xəstəlikdən sağaldıqdan sonra da insanlarda ciddi fəsadların yaranma riski var.
Sfera.az bildirir ki, Sinqapurun Nanyang Texnoloji Universitetinin (NTU) rəhbərliyi ilə bu yaxınlarda araşdırma aparılıb. Araşdırma nəticəsində müəyyən edilib ki, Dang qızdırmasından sağalmış insanların COVID-19 keçirmiş şəxslərə nisbətən sağaldıqdan bir il sonra uzunmüddətli sağlamlıq fəsadları ilə yaşama ehtimalının daha yüksəkdir. Xəstəlik uzun müddətdən sonra onu keçirən insanların sağlamlığında və həyatında öz izini buraxmaqda davam edir.
“Journal of Travel Medicine”də dərc olunan araşdırma, 2021-ci ilin iyulundan 2022-ci ilin oktyabrına qədər Delta və Omicron variantları ilə yoluxma halları da daxil olmaqla Sinqapurda 11.707 Dang xəstəsi və 1.248.326 COVID-19 xəstəsinin qeydlərini araşdırın. Araşdırma infeksiyadan sağaldıqdan sonra 31-300 gün arasında meydana gələn ürək-damar, nevroloji və immun sistemlərlə bağlı problemləri əhatə edib.
Qeyd edək ki, bu Dang və COVID-19-dan sağalma ilə bağlı uzunmüddətli riskləri müqayisə edən ilk tədqiqatdır. Nəticələr göstərib ki, qızdırması olanlarda fəsadların inkişaf riski əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir. Konkret olaraq, ürək problemləri riski COVID-19-dan sağalanlarla müqayisədə 55%, psixi və ya yaddaş pozğunluqlarının inkişaf riski 213%, hərəkət pozğunluğu riski isə 198% artıb.
Tədqiqata rəhbərlik edən NTU-nun dosenti Lim Jue Taonun sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyi nəticəsində Dang xəstəliyinin coğrafi diapazonu genişləndiyi üçün tədqiqat olduqca vacibdir. Geniş yayılmış vektor yoluxucu xəstəlik olan Dang (Dengue) həm fərd, həm də millət üçün uzunmüddətli fəsadlar törədə biləcəyi üçün səhiyyə sistemlərinin yükünü də artıra bilər.
Tədqiqat onun nəticələrinə dair mühüm fikirlər təqdim etsə də, müəyyən məhdudiyyətləri də var. Belə ki, tədqiqat zamanı araşdırma yalnız 18 yaş və yuxarı yaşlılar arasında aparılıb idi. Yəni, yeni kəşflər uşaqlar üçün ümumiləşdirilə bilməz. Bundan əlavə, tədqiqat genetik, davranış və ya ətraf mühit faktorlarından təsirlənə bilən COVID-19 və Dang xəstəliyinə qarşı həssaslıqdakı fərdi fərqləri nəzərə almır.
Tədqiqatın əhəmiyyətini Honq-Konq Çin Universitetinin professoru Kwok Kin-on da vurğulayaraq qeyd edib ki, bu, Dang və COVID-19 xəstələri arasında sağalmadan sonrakı sağlamlıq problemlərinin ilk hərtərəfli müqayisəsidir. Gələcəkdə tədqiqatçılar Dang xəstəliyinin müxtəlif serotipləri arasında uzunmüddətli fəsadların riskini öyrənməyi və bu sağlamlıq problemləri ilə bağlı iqtisadi xərcləri hesablamağı planlaşdırırlar.
Aysel
Sfera.az
