Azərbaycan haqqında "kütləvi insan hüquqları pozuntuları" iləbağlı qərb təşkilatları və fondları tərəfindən irəli sürüləniddiaların obyektivlikdən çox uzaq olduğu və bu iddiaların əsasındasiyasi motivlərin dayandığı artıq uzun illərdir ki, gözqabağındadır. Qərbin Azərbaycana qarşı ikiüzlü və qərəzli yanaşması2023-2024-cü illərdə də davam edib və bu müddət ərzində bir çoxfaktlar ölkəmizin suveren siyasətinə qarşı sistemli hücumlarınvarlığını bir daha sübut etdi.
Azərbaycanı "kütləvi insan hüquqları pozuntularında" ittihamedən kollektiv Qərb və bəzi beynəlxalq təşkilatların, fondların vədigər qurumların ittihamlarına dair faktlar, subyektiv qətnamələr,hesabatlar, bəyanatlar və qərarlarla bağlı çoxsaylı halları tədqiqetmək çox vacibdir. Bu, ölkəmizə qarşı əsassız ittihamların necəformalaşdırıldığını və bunların arxasında dayanan siyasi motivləribaşa düşməyə imkan verəcək.
“Amnesty International” dəfələrlə Azərbaycanı insan hüquqlarınıpozmaqda ittiham edib. Təşkilatın 2022-ci il üzrə illikhesabatında, əsasən, “siyasi fəalların həbsi, söz azadlığına basqıvə müxalif fikirli şəxslərin təqib olunduğu” vurğulanıb. Bu hesabattamamilə subyektivdir, saxta məlumatlara və yalan iddialaraəsaslanır, çünki Azərbaycan dövlətinin suverenlik prinsiplərini vəölkədə qanunların aliliyini nəzərə almır.
“Human Rights Watch” təşkilatı da bənzər mövqedə dayanaraq,xüsusilə müxalifət partiyalarına, müstəqil jurnalistlərə və hüquqmüdafiəçilərinə qarşı basqı olduğunu iddia edib. 2020-ci ildətəşkilatın hesabatında "Qarabağ müharibəsi zamanı mülki şəxslərinhədəfə alındığı" kimi iddialar irəli sürülmüşdü. Bu hesabatınqərəzli xarakteri açıq-aşkar görünür, çünki HRW Ermənistanınişğalçılıq siyasətinin yaratdığı uzunmüddətli zərərli təsirləri vəAzərbaycana qarşı təcavüzün nəticələrini nəzərə almamışdı.
AŞPA dəfələrlə Azərbaycana qarşı "insan hüquqlarının pozulması"ilə bağlı qətnamələr qəbul edib. 2017-ci ildə qəbul edilənqətnamədə Azərbaycandakı məhkəmə sisteminin müstəqil olmadığı iddiaedilmişdir. Ancaq bu qətnamə obyektivliyi təmin etmir, çünkiAŞPA-nın özü müəyyən siyasi təzyiqlərə məruz qalan bir qurumdur vəAzərbaycana qarşı qəbul edilən qətnamələrdə real faktlar vədəlillər çox vaxt diqqətdən kənarda qalır.
“Freedom House” təşkilatı da Azərbaycanı ardıcıl olaraq "azadolmayan" ölkələr sırasında göstərib. Onların illik hesabatlarındaölkədəki azadlıqların məhdudlaşdırıldığı, söz və mətbuat azadlığınaciddi basqı olduğu vurğulanır. Bu hesabatlar real vəziyyəti əksetdirmir və Azərbaycan hökumətinin milli təhlükəsizliyi qorumaqüçün atdığı qanuni addımları qərəzli şəkildə mənfi təqdim edir.
BMT İnsan Hüquqları Şurasının 2016-cı ildə keçirilən iclasındaAzərbaycan insan hüquqlarının vəziyyəti ilə bağlı tənqidedilmişdir. Bu tənqidlərə, xüsusilə müstəqil məhkəmə sistemininzəifliyi və siyasi fəalların həbsi iddiaları daxil idi. Butənqidlər isə beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərini pozaraq,Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə xarakteri daşıyır.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Azərbaycana qarşı bir neçəqərar qəbul edib, xüsusən də jurnalistlərin və siyasi fəallarınhəbsi ilə bağlı işlərdə. Bu qərarlar siyasi xarakter daşıyır, çünkiAİHM bir çox hallarda Ermənistanın insan hüquqları pozuntularınıgöz ardı edir, halbuki Azərbaycana qarşı qəbul edilən qərarlar dahasərt və qərəzlidir.
ABŞ Dövlət Departamenti və Avropa İttifaqı tərəfindənAzərbaycana qarşı vaxtaşırı insan hüquqları ilə bağlı tənqidlərsəsləndirilmişdir. 2021-ci ildə ABŞ Dövlət Departamentinin illikhesabatında Azərbaycanda “müxalifət liderlərinin həbsi və sərbəsttoplaşma azadlığının məhdudlaşdırılması” qeyd olunub. Bu bəyanatlarsiyasi xarakter daşıyır və Azərbaycana qarşı beynəlxalq təzyiqvasitəsi kimi istifadə olunur.
Soros Fondu və ona yaxın digər təşkilatlar Azərbaycanda"demokratiyanın boğulması" ilə bağlı hesabatlar dərc edir. Buhesabatlar subyektivdir və konkret siyasi məqsədlər daşıyır. SorosFondunun məqsədi Azərbaycanda daxili sabitliyi pozmaq vədövlətçiliyi zəiflətməkdir.
Avropa Şurası Parlament Assambleyası (AŞPA)"qətnamələri"
2023-cü ildə Avropa Şurası Parlament Assambleyası (AŞPA)Azərbaycanla bağlı "insan hüquqları pozuntuları" haqqında bir neçəqətnamə qəbul etdi. Bunlardan biri 2023-cü ilin mart ayında qəbuledilən qətnamə idi. Sənədin faktlarla əsaslandırılmadığı və qərəzlixarakter daşıdığı açıq şəkildə görünürdü. Məsələn, Azərbaycandahəbs olunan bir çox fəalın konkret cinayət əməlləri sübut olunmuşduvə onlar qanuni prosedurlarla məhkum edilmişdilər. Bunun əksinəolaraq, AŞPA-nın bu qətnaməsində həmin şəxslər "siyasi məhbus" kimitəqdim edilirdi.
"Beynəlxalq Amnistiya" (Amnesty International) və "HumanRights Watch" hesabatları
2024-cü ildə Beynəlxalq Amnistiya Azərbaycanda siyasi fəallarınhəbs edilməsi ilə bağlı növbəti hesabatını dərc etdi. Bu hesabatdaqeyd olunan əsas məsələlər həmişəki ssenariyə uyğun idi.
"Amnesty International" təşkilatının hesabatında konkret olaraq,"jurnalist" qismində təqdim edilən Əfqan Muxtarlının həbsini nümunəkimi göstərirdi və onu "vicdan məhbusu" adlandırırdı. Amma buittihamın qərəzli olduğu faktlara əsaslanır: Əfqan MuxtarlıAzərbaycan qanunvericiliyini pozmuşdu və qaçaqmalçılıqla məşğulolduğu üçün məhkəmə tərəfindən məhkum olunmuşdu. Bu və digərşəxslərin qanunsuz fəaliyyətləri "Amnesty International" tərəfindəntəhrif edilmişdi və qərəzli şəkildə "vicdan məhbusu" kimi təqdimedilmişdi.
"Human Rights Watch" isə 2023-cü ildə Qarabağ müharibəsi zamanıAzərbaycanın hərbi əməliyyatları ilə bağlı "insan hüquqlarınınpozulması" barədə iddialar irəli sürdü. Təşkilat, guya AzərbaycanınErmənistan ərazisinə qarşı hücumlar həyata keçirdiyini iddiaedirdi. Lakin bu iddialar tamamilə əsassızdır və Azərbaycanınbeynəlxalq hüquq çərçivəsində hərəkət etdiyi göz qabağındadır.Azərbaycan öz ərazilərində işğaldan azad edilən torpaqlardatəhlükəsizlik tədbirləri görür və bərpa işləri həyata keçirir.
"Freedom House" hesabatları
2023 və 2024-cü illərdə "Freedom House" təşkilatı ardıcıl olaraqAzərbaycanı "azad olmayan ölkələr" siyahısına daxil etdi. Onların"Freedom in the World" adlı hesabatında Azərbaycanın söz azadlığıvə siyasi hüquqlarla bağlı ciddi pozuntulara yol verdiyi iddiaedilirdi. Hesabatda xüsusilə vurğulanan məqamlar media, müxalifətliderləri və siyasi partiyaların fəaliyyəti ilə bağlı idi.
Bu hesabatlarda "siyasi məhbus" adlandırılan şəxslər arasındaİlqar Məmmədov və Tofiq Yaqublu kimi müxalifət nümayəndələri qeydolunurdu. Fəqət həmin cinayət qanunvericiliyini pozduqları üçünməhkum edilmişdilər və onların həbsi siyasi motivli deyildi. İlqarMəmmədov 2013-cü ildə İsmayıllıda baş verən iğtişaşlara təhriketməkdə ittiham olunaraq həbs edilmişdi. Onun həbsinin qanuni vəhüquqi əsasları var idi, lakin bu faktlar Freedom Househesabatlarında təhrif edilərək siyasi motivli kimi təqdimedilmişdi.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM)qərarları
2023-2024-cü illərdə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM)Azərbaycanla bağlı bir neçə qərar qəbul etdi. Xüsusilə, NİDAVətəndaş Hərəkatı üzvlərinin həbsinə dair qərarlarda AİHM, buşəxslərin hüquqlarının pozulduğunu iddia etdi. AİHM-in 2023-cü ilinmart ayında qəbul etdiyi qərara əsasən, Azərbaycan hökuməti NİDAüzvlərinin həbsini əsaslandıra bilməyib və onların "siyasi motivli"həbs olunduğunu iddia etdi. Lakin bu qərarlar yenə də siyasi qərəzxarakteri daşıyır, çünki NİDA üzvləri qanunsuz hərəkətlərə görəmühakimə olunmuşdular və onların həbsinə hüquqi əsaslar mövcudidi.
ABŞ Dövlət Departamentinin hesabatları
2023-cü ilin aprel ayında ABŞ Dövlət Departamenti Azərbaycanlabağlı növbəti insan hüquqları hesabatını dərc etmişdi. Bu hesabatdaAzərbaycan hökumətinin guya müxalif liderləri təqib etməsi və sözazadlığını məhdudlaşdırdığı qeyd olunurdu. Hesabatda xüsusilə qeydolunan məsələlərdən biri, sosial media fəallarının həbsi idi, lakinbu ittihamların çoxu həqiqətə uyğun deyildi. Məsələn, sosialşəbəkələrdə dövlətin təhlükəsizliyinə qarşı çağırışlar edən birneçə şəxs məhkəmə tərəfindən mühakimə olunmuşdu və onların həbsitamamilə qanuni prosedura uyğun həyata keçirilmişdi.
Bir çox Qərb ölkələrinin Azərbaycana qarşı insan hüquqlarımövzusunda irəli sürdüyü ittihamlar həqiqətən də suverenliyimizisarsıtmaq cəhdidir. 2023-2024-cü illərdə Azərbaycanı ittiham edəntəşkilatlar arasında Beynəlxalq Amnistiya (Amnesty International),Human Rights Watch, Freedom House, Avropa Şurası ParlamentAssambleyası (AŞPA) kimi qurumlar ön planda idi.
2023-cü ilin sonlarında Beynəlxalq Amnistiya Azərbaycanda"siyasi məhbuslar" və "söz azadlığının boğulması" barədə hesabatdərc edib. Bu hesabatda, xüsusilə müxalif fəalların həbsi vəjurnalistlərə qarşı təzyiqlər vurğulanmışdı. Amma reallıq budur ki,bu "siyasi məhbus" adlandırılan şəxslərin əksəriyyəti cinayəttörətmiş şəxslərdir. Onların məhkəmə yolu ilə cəzalara məhkumedilməsi tamamilə qanuni prosedurlara uyğun həyata keçirilib.Məsələn, jurnalist adı altında fəaliyyət göstərən bəzi şəxslərAzərbaycan qanunvericiliyini pozaraq, qərəzli fəaliyyətlə məşğulolublar və xarici qüvvələr tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrdəiştirak ediblər.
"Human Rights Watch"un dərc etdiyi 2024-cü il hesabatında isəQarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanın bərpa işlərini həyatakeçirməsi fonunda erməni icmasına qarşı "etnik təmizləmə" kimiabsurd ittihamlar irəli sürülüb. Bu iddialar, tamamilə əsassızdırvə reallıqla heç bir əlaqəsi yoxdur. Azərbaycan ərazilərində bərpaişləri həyata keçirir və bu işlər beynəlxalq hüquq normalarınatamamilə uyğun olaraq yerinə yetirilir.
AŞPA və "Freedom House"un ikiüzlü yanaşması
AŞPA tərəfindən 2023-cü ildə qəbul edilən qətnamədə yenə dəAzərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə etmək cəhdləri açıq şəkildəgörünür. Bu qətnamədə Azərbaycanın suveren hüquqlarına qarşıhörmətsizlik nümayiş etdirilir, çünki müxalif siyasi qüvvələrinqanunsuz fəaliyyətləri "siyasi mübarizə" kimi təqdim edilir.Halbuki, Azərbaycanın məhkəmə orqanları tam müstəqil şəkildəfəaliyyət göstərir və heç bir siyasi qərəz olmadan qanun pozanlarımühakimə edir.
"Freedom House" 2024-cü il hesabatında Azərbaycanı yenidən "azadolmayan ölkə" kimi göstərdi. Bu hesabat tamamilə qərəzlidir vəreallığı əks etdirmir. "Freedom House"un mənbə kimi istifadə etdiyiməlumatlar, əsasən, Azərbaycan müxalifətinə yaxın olan,ancaqreallıqla əlaqəsi olmayan mənbələrdir. Azərbaycanın siyasisistemi və qanunları beynəlxalq standartlara uyğun fəaliyyətgöstərir və bu cür qərəzli hesabatlar sadəcə ölkəmizə təzyiqvasitəsi olaraq istifadə edilir.
Qərbin "siyasi məhbus" manipulyasiyası
Azərbaycanı "siyasi məhbus" iddiaları ilə ittiham edən Qərbtəşkilatlarının həqiqətdə cinayət törətmiş şəxsləri siyasi mübarizəsimvoluna çevirməsi uzun müddətdir davam edən bir təbliğatmexanizmidir. Məsələn, 2023-cü ildə Azərbaycan qanunvericiliyinipozan və dövlət təhlükəsizliyinə ciddi təhdid yaradan bir neçə şəxsQərb təşkilatları tərəfindən "vicdan məhbusu" kimi təqdim olundu.Lakin bu şəxslər qanunsuz fəaliyyətlə, o cümlədən casusluq vədövlətə xəyanət maddələri ilə mühakimə olunmuşdu. Bu faktlar qərbmətbuatında və təşkilatların hesabatlarında ya təhrif olunub, ya datamamilə gizlədilib.
Soros Fondu tərəfindən dəstəklənən bəzi müxalif fəallar2023-2024-cü illərdə Qərb mediasında "siyasi məhbus" kimigöstərildilər. Halbuki onların fəaliyyəti Azərbaycan dövlətinə vəxalqına qarşı xarici qüvvələrin təsiri altında həyata keçiriləntəxribatlar idi. Bu, bir daha Qərbin ikiüzlü siyasətini sübut edir,çünki onlar öz ölkələrində belə qanun pozuntuları ilə məşğul olanşəxsləri cəzalandırır, lakin Azərbaycan kimi dövlətlərə qarşıqərəzli mövqedən çıxış edirlər.
... Azərbaycan hökuməti ölkədə insan hüquqları sahəsində ciddiislahatlar aparıb. Söz azadlığı və vətəndaş cəmiyyəti sahəsində birçox yeniliklər tətbiq edilib. Məsələn, sosial şəbəkələrdə ifadəazadlığı ilə bağlı qanunvericilik aktlarında yeniliklər edilmişdir.Bununla yanaşı, Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinin inkişafınadəstək verən dövlət proqramları həyata keçirilib. Lakin bütün bureal addımlar Qərb mediasında və təşkilatların hesabatlarındanəzərə alınmır, çünki onların məqsədi həqiqəti əks etdirmək deyil,siyasi təzyiq göstərməkdir.
Qərbin Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü ittihamların əsas məqsədiölkəmizin müstəqil siyasətini sarsıtmaq və Azərbaycanın geosiyasiüstünlüyünü zəiflətməkdir. Azərbaycan, beynəlxalq arenada müstəqilvə balanslı siyasət yürüdərək həm Qərb, həm də Şərqləmünasibətlərini müstəqillik prinsipləri əsasında qurur. Bu isə Qərbölkələrini narahat edir, çünki onlar Azərbaycanın tamamilə Qərbintəsiri altında olmasını istəyirlər.
Qərbin və onun dəstəklədiyi beynəlxalq təşkilatların Azərbaycanaqarşı ittihamları subyektiv və qərəzli xarakter daşıyır. Buittihamlar, daha çox ölkəmizin müstəqil siyasətini zəiflətməkməqsədilə həyata keçirilən təzyiq vasitələridir. Azərbaycan,suverenliyinə və müstəqilliyinə qəti şəkildə sadiqdir və bu cürqərəzli hücumlara qarşı durmağa davam edəcək.
Göründüyü kimi, Qərbin və onun dəstəklədiyi beynəlxalqtəşkilatların Azərbaycana qarşı ittihamları subyektiv, qərəzli vəsiyasi motivli xarakter daşıyır. İnsan hüquqları adı altındaAzərbaycana qarşı təzyiq vasitəsi yaradılır və bu ittihamlar dahaçox ölkənin müstəqil siyasətini sarsıtmağa yönəldilir. Azərbaycanınsuverenliyi, milli təhlükəsizliyi və dövlət quruluşu isə beləqərəzli hesabatların arxasında olan məqsədlərdən qorunmalıdır.
Bu faktlar göstərir ki, kollektiv Qərb və bəzi beynəlxalqtəşkilatlar Azərbaycana qarşı "insan hüquqları" mövzusunda ardıcılolaraq qərəzli və siyasi təzyiqlər irəli sürür.
Konkret cinayət əməllərinə və ya qanunazidd fəaliyyətinə görəməsuliyyətə cəlb edilən şəzslərlə bağlı Azərbaycanqanunvericiliyinə uyğun olaraq hüquqi qaydada araşdırılıb vəmüvafiq qərarlar qəbul edilib. Ancaq Qərb təşkilatları, bu şəxsləri"siyasi məhbus" və ya "vicdan məhbusu" elan edərək onların qanunsuzəməllərini legitimləşdirməyə çalışırlar. Bu cür yanaşma isə,Azərbaycana qarşı əsassız təzyiqlərin və qərəzli mövqelərin birhissəsidir. Azərbaycanın dövlət hüquqi sistemi və suverenliyi hərzaman qorunacaq və bu cür kampaniyaların qarşısı hüquqi yollarlaalınacaq.
Bu cür faktlar, Azərbaycanın müstəqil hüquq sisteminə qarşıxarici qüvvələrin həyata keçirdiyi təsir mexanizmlərini açıqşəkildə ortaya qoyur. Azərbaycan dövlətinə qarşı bu ikilistandartlar və qərəzli mövqelər, hüququn üstünlüyünün gözardıedildiyini, beynəlxalq arenada siyasi maraqların hüquqdan üstüntutulduğunu göstərir.
Azərbaycan qanunvericiliyi və hüquqi sistemi bu cür təzyiqlərəboyun əymədən ədalətli qərarlar qəbul etməkdə davam edəcək.Azərbaycanın suverenliyi və hüquq sisteminə qarşı belə qərəzli vəqeyri-obyektiv təzyiqlərə qarşı hüquqi mübarizə gücləndiriləcək,beynəlxalq platformalarda həqiqət daim müdafiə olunacaq.
Azərbaycanın hüquqi və siyasi sisteminə qarşı Qərb dairələrininbu cür qərəzli yanaşmaları sadəcə hüquqi məsələlərdə yox, eynizamanda ölkənin beynəlxalq mövqeyinə qarşı təsir etmək məqsədinigüdür. Qərb bəzi hallarda Azərbaycanı daxili işlərində təzyiqaltında saxlamaq üçün hüquq pozuntuları edən şəxsləri “siyasiməhbus” kimi təqdim etməklə ölkənin daxili sabitliyini hədəfə alır.Bu qərəzli yanaşmaların davamı olaraq, həmin şəxslərin törətdiklərikonkret cinayətlər tamamilə gözardı edilir, yalnız siyasi təzyiqvasitəsi kimi istifadə edilir.
Bu faktlar göstərir ki, Qərb təşkilatları Azərbaycan dövlətininhüquqi sisteminə qarşı açıq qərəzli mövqe tutur. Onlar cinayətkarşəxsləri, ictimai asayişi pozanları və qanunsuz fəaliyyətlə məşğulolanları "siyasi məhbus" kimi təqdim edərək ölkəyə qarşı əsassıztəzyiq kampaniyaları təşkil edirlər. Azərbaycan dövləti isə hərzaman qanunlara və hüquqa əsaslanaraq bu cür təzyiqlərə müqavimətgöstərir.
Təzyiq kampaniyalarının əsas məqsədi, ölkənin daxili işlərinəmüdaxilə etmək və Azərbaycanı beynəlxalq platformalardazəiflətməkdir. Ancaq Azərbaycanın hüquqi və siyasi sistemi bu cürtəzyiqlərə qarşı dayanıqlıdır və beynəlxalq arenada həqiqət hərzaman müdafiə olunacaq.
