Bu ilin üçüncü rübündə Rusiya şirkətlərinin öz tərəfdaşlarından alacaqları ödənişlərdə gecikmə halları kəskin şəkildə artıb. “AzPolitika” xəbər verir ki, bu barədə “Vedemosti” qəzetində dərc olunan analitik məqalədə bildirilir.
Rusiya Sənayeçilər və Sahibkarlar İttifaqı (RSPP) tərəfindən keçirilən sorğuda iştirak edən sahibkarların 37%-i bu problemi qeyd edib. Araşdırmanın nəticələri birliyin rüblük monitorinqinə daxil edilib. İyul-sentyabr aylarında qarşı tərəfin ödəniş etməməsindən təsirlənən şirkətlərin sayı 15 faiz bəndi (pp) artıb. İlin ikinci rübündə bu problemi respondentlərin 22%-i qeyd edib. Ümumilikdə sorğuda 150-yə yaxın hüquqi şəxs iştirak edib ki, onların da 45%-i istehsal sənayesini təmsil edir. Rusiya Sənayeçilər və Sahibkarlar İttifaqının nümayəndəsi “Vedomosti”yə bildirib ki, respondentlərin ikinci ən böyük qrupu ticarət şirkətləri olub. Sorğuda sahibkarlara bir neçə cavab variantını seçmək imkanı təklif olunub.
Birliyin nümayəndəsi qeyd edir ki, bu, RSPP tərəfindən ilk dəfədir ki, qarşı tərəflərin ödəniş etməməsindən təsirlənən müəssisələrin payında belə bir dəyişiklik qeydə alınıb. RSPP hesab edir ki, bu dinamika bir sıra şirkətlərin maliyyə vəziyyətinin pisləşməsi və revolver kreditlərin əlçatanlığının azalması ilə əlaqələndirilə bilər. Monitorinq məlumatlarına görə, sorğuda iştirak edənlərin 11%-i borc götürülmüş maliyyə resurslarını əldə edə bilmir, 22%-i isə dövriyyə kapitalının çatışmadığını vurğulayır.
“Rostec” rəhbəri Sergey Çemezov oktyabrın sonunda Federasiya Şurasının iclasında çıxışı zamanı deyib ki, bahalı kreditlər Rusiya sənaye müəssisələrinin kütləvi iflasına səbəb ola bilər. Onun sözlərinə görə, yüksək texnologiyalı məhsulların istehsalı üçün avans ödənişi müqavilə dəyərinin 30-40%-ni təşkil edir, müəssisələr isə onun istehsalı üçün lazım olan qalan vəsaiti kreditlə götürməyə məcburdurlar. O, indiki məzənnə ilə əldə edilən bütün mənfəətin banka ödənilməli olan faizlə yeyilməsindən şikayətlənib.
Tənzimləyici qurum biznesin arqumentləri ilə razılaşmır. Mərkəzi Bankın rəhbəri Elvira Nabiullina oktyabrda Dövlət Dumasının komitələrinin birgə iclasında bildirib ki, hazırda Rusiyada şirkətlərin 1/3-nin ümumiyyətlə kreditlər üzrə faiz xərcləri yoxdur və yalnız öz kapitalları hesabına inkişaf edir.
Onun fikrincə, “kapitaldan yüksək gəlirli” belə effektiv biznes üçün kreditlər üzrə yüksək faiz dərəcələri dövrü daha çox borca batmış rəqiblər hesabına bazar payını artırmaq imkanıdır. Bankın maliyyə sabitliyi departamentinin direktoru Elizaveta Danilova isə bildirib ki, Rusiya əmək bazarında ciddi məhdudiyyətlər kontekstində iflaslar "iqtisadiyyat üçün xeyirli" ola bilər, çünki onlar daha səmərəli şirkətlərə doğru yenidən bölüşdürülməyə səbəb olacaq.
“Fedresurs”-un məlumatına görə, bu ilin üç rübündə Rusiyada korporativ iflasların sayı 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 26,1% artaraq 6392-yə çatıb. Əsas artım birinci rübdə baş verib (2023-cü ilin ilk üç ayı ilə müqayisədə +53%), aprel-iyun göstəricisi ötən illə müqayisədə 30% yüksək olub.
Xammal və komponentlərin tədarükü məsələsi Rusiya biznesi üçün aktual olaraq qalır. Sorğuda iştirak edənlərin dörddə biri bu sahədə vəziyyətin pisləşməsindən danışıb. Son üç ayda bu rəqəm dəyişməyib. Rusiya Sənayeçilər və Sahibkarlar İttifaqı yazır ki, logistika ilə bağlı problemlər respondentlərin 23%-nə təsir edib (ikinci rüblə müqayisədə +5 p.p.). Eyni zamanda, sorğuya əsasən, Rusiya bizneslərinin avadanlıq və texnologiyaların təchizatı ilə bağlı çətinliklərlə üzləşmə ehtimalı azalıb (üçüncü rübdə respondentlərin 22% -i üç ay əvvəl 29%). Xarici kontragentlərə ödənişlərlə bağlı vəziyyət də müsbət dinamika göstərir: əgər ikinci rübdə respondentlərin 28%-i onların icrasını təmin edə bilməyibsə, iyun-sentyabr aylarında 7 faiz bəndi daha az şirkət belə problemlə üzləşib.
Sorğu göstərir ki, işlərinin səmərəliliyini artırmaq üçün şirkətlərin 66%-i xərcləri azaltmaq niyyətindədir. Respondentlərin əksəriyyəti (81%) inzibati və biznes ehtiyaclarına daha az pul xərcləyəcək. 36 faiz xidmətlər, 23% xammal və komponentlərə, digər 16% isə kadrlarla bağlı xərcləri optimallaşdıracaq.
Bundan əlavə, performansı yaxşılaşdırmaq üçün respondentlərin dörddə biri məhsul qiymətlərini artırmağı planlaşdırır, hər onuncu şirkət əsas olmayan aktivlərin bir hissəsini satmağı və ya təchizatçılarına avans ödəməkdən imtina etməyi planlaşdırır.
Sorğunun nəticələri göstərir ki, bütün çətinliklərə baxmayaraq, üçüncü rübdə investisiyaları saxlamağa və ya artırmağa hazır olan şirkətlərin sayı artıb: aprel-iyun aylarında 22%-ə qarşı 35%. 2025-ci il yanvarın 1-dən mədənçıxarma, istehsal, elektrik enerjisi, qaz və kondisioner təchizatı ilə məşğul olan şirkətlər, elmi-tədqiqat və digər tədqiqatlar, habelə mehmanxanalar və iaşə müəssisələri üçün federal investisiyaların tutulması mexanizmi işə düşəcək. Hökumətin təklif etdiyi şərtlərə görə, onlar çəkilən xərclərin 3%-ni geri qaytara biləcəklər. Büdcədən bu cür müəssisələrin xərclərini kompensasiya etmək üçün ümumilikdə 150 milyard rubl ayrılacaq.
Rasim Əliyev
“AzPolitika.info”
