Səhər yeməyi uşaqların günə başladığı əsas enerjini təmin edən mənbədir. Bəs təhsil müəssisələrində səhər yeməyi və ümumi qidalanma məsələsi necə təşkil olunur? Azərbaycan təhsil sistemində bu aspektin nəzərə alınmaması ciddi problemlərə səbəb ola bilər.
Qidalanmanın tədrisə təsiri Araşdırmalar göstərir ki, səhər yeməyi yeməyən şagirdlərdə diqqət dağınıqlığı, konsentrasiya çətinliyi və zehni fəaliyyətin azalması müşahidə olunur. Bədənə daxil olan qidalar beynin fəaliyyətini dəstəkləyərək, yaddaşı və problem həll etmə bacarığını artırır. Səhər yeməyi olmadan uşaqlar məktəbə gəldikdə təlimdə gerilik, yorğunluq və daha yüksək stress səviyyəsi ilə qarşılaşır.
Məktəblərdə qidalanma problemləri Məktəblərdə şagirdlər üçün qidalanma imkanlarının qeyri-adekvat olması və ya düzgün qida seçimlərinin olmaması vəziyyəti daha da çətinləşdirir. Bir çox məktəbdə məktəb kantinlərində satılan yeməklər tez-tez yüksək kalorili, lakin qida dəyəri az olan məhsullardan ibarət olur. Bu isə şagirdlərin sağlam qidalanma vərdişlərinin inkişafına mənfi təsir edir.
Bəzi məktəblərdə isə qidalanma seçimləri heç mövcud deyil və ya yalnız müəyyən məktəblərdə pulsuz səhər yeməyi təşəbbüsləri həyata keçirilir. Bu, sosial bərabərsizliyə gətirib çıxara bilər, çünki ailələrin maddi vəziyyəti fərqli olduğundan bəzi uşaqlar günə səhər yeməksiz başlayır.
Valideynlərin rolunu gücləndirmək Valideynlər də şagirdlərin sağlam qidalanma vərdişlərinin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Səhər yeməklərinin ailə daxilində hazırlanması və uşaqların bu vərdişə alışdırılması üçün ailələrə dəstək verilməlidir. Bununla belə, bəzi hallarda valideynlərin iş qrafiki və maddi çətinliklər səbəbindən bu mümkün olmur.
Həll Yolları və Tövsiyələr
Məktəbəqədər səhər yeməyi proqramları – Məktəblərdə səhər yeməyinin dövlət və ya ictimai təşkilatlar tərəfindən təmin edilməsi, sosial dəstək layihələri vasitəsilə uşaqların sağlam və balanslı qida ilə təmin olunması mümkündür.Sağlam qida standartları – Məktəb kantinləri və yeməkxanalarda təqdim olunan qidaların keyfiyyətinin artırılması üçün standartlar qəbul edilməlidir.Maarifləndirmə kampaniyaları – Şagirdlər və valideynlər üçün sağlam qidalanma və səhər yeməyinin önəmi barədə təlim proqramları təşkil olunmalıdır.
Beynəlxalq təcrübədən öyrənmək – Digər ölkələrdə uğurla tətbiq edilən məktəb qidalanma proqramları incələnərək Azərbaycanın təhsil sisteminə uyğunlaşdırıla bilər.
Səhər yeməyi və məktəblərdə qidalanma məsələləri gələcək nəslin sağlam inkişafı və akademik müvəffəqiyyəti üçün əhəmiyyətli bir mövzudur. Təhsil sistemi bu sahəni prioritet məsələ kimi qiymətləndirməli və məktəblərdə qidalanma problemlərinin həlli üçün effektiv tədbirlər həyata keçirilməlidir. Sağlam qida mədəniyyətinin təşviqi, şagirdlərin həm fiziki, həm də zehni inkişafına töhfə verəcək və daha parlaq gələcəyin zəmini olacaqdır.
Bəhman Hüseynli
