Əkizlər Beynəlxalq Rəsədxanasından olan astronomlar qrupu Böyük Partlayışdan cəmi 1,5 milyard il sonra yaranan superkütləli qara dəlik aşkar ediblər. Məlum olub ki, cisim maddəni həddindən artıq sürətlə, nəzəri cəhətdən mümkün olan sürətdən onlarla dəfə yüksək sürətlə udur.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Astronomy" (NatAstron) elmi jurnalında dərc olunub.
Çox "qarınqulu" qara dəliyə LID-568 adı verilib. O, James Webb Kosmik Teleskopunun NIRSpec inteqrasiya olunmuş spektroqrafından istifadə edərək intensiv rentgen şüalanmasından istifadə etməklə tapılıb.
NIRSpec komandaya hədəflərini və ətrafını tam şəkildə görməyə imkan verib və bu, qara dəliyin mərkəzi ətrafında gözlənilməz güclü qaz axınının kəşfinə səbəb olub. Bu axınların sürəti və ölçüsü komandanı LID-568-in kütləvi artımının çox hissəsinin sürətli yığılmanın (udma) bir epizodunda baş verə biləcəyi qənaətinə gətirib.
Astronomlar tapıblar ki, LID-568 maddəni Eddinqton limiti adlanan maksimum mümkün sürətdən 40 dəfə daha sürətli yeyir.
Bu hədd qara dəliyin əldə edə biləcəyi maksimum parlaqlığa, həmçinin onun daxili cazibə qüvvəsi və sıxılmış, düşən maddənin istiliyinin yaratdığı xarici təzyiqin tarazlıqda qalması üçün maddəni nə qədər tez istehlak edə biləcəyinə aiddir.
Kəşf müasir nəzəriyyələrə görə ya Kainatdakı ilk ulduzların (yüngül toxumlar) sönməsi, ya da qaz buludlarının dağılması nəticəsində yaranan daha kiçik “toxumlardan” superkütləvi qara dəliklərin əmələ gəlməsi ilə bağlı yeni fikirlər verib. İndiyədək bu nəzəriyyələrin faktiki təsdiqi olmayıb.
Alimlərin fikrincə, LID-568 superkütləli qara dəliklərin toxumun növündən asılı olmayaraq tək bir akkresiya epizodunda görünə bildiyini göstərib.
Samir
