Ağdamın işğaldan azad edilməsi, Azərbaycan tarixində əlamətdar bir hadisə olaraq qalacaq. 2020-ci ilin noyabrında, 30 ildən sonra, Ağdam şəhəri işğaldan azad olundu və bu, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsindəki ən vacib mərhələlərdən biri oldu. Ağdamın işğaldan azad edilməsi, həmçinin Azərbaycanın tarixi qələbəsi və regionda yeni bir dövrün başlanğıcıdır. Bu hadisə, yalnız Azərbaycanın hərbi uğuru deyil, həm də xalqın mübarizliyini, qətiyyətini və milli iradəsini göstərən bir dönəmdir.

Ağdam şəhəri, Qarabağ bölgəsindəki mühüm strateji ərazilərdən biri olaraq, işğaldan əvvəl Azərbaycan üçün böyük bir əhəmiyyətə malik idi. Yüzlərlə il ərzində burada inkişaf etmiş mədəniyyət, zəngin tarixi və irsi olan bu şəhər, həm də iqtisadi baxımdan bölgənin mühüm mərkəzlərindən biri idi. 1993-cü ildə, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilən Ağdam, uzun illər boyu Azərbaycanın vətəndaşları üçün həsrət və qəmli bir simvola çevrilmişdi. Şəhərin işğalından sonra on minlərlə insan evini tərk etmək məcburiyyətində qalmış, Ağdamın tarixi abidələri, məbədləri və infrastrukturu dağıdılmışdı. Bu, yalnız fiziki ziyan deyil, eyni zamanda Azərbaycan xalqının mədəni və mənəvi dəyərlərinin itirilməsi demək idi.
2020-ci ilin 27 sentyabrında başlayan və 10 noyabrda dayanan ikinci Qarabağ müharibəsi, Azərbaycanın tarixi qələbəsi ilə nəticələndi. Azərbaycan Ordusunun yüksək hazırlığı və modern döyüş texnologiyalarından istifadə etməsi nəticəsində, işğal altında olan ərazilərin çoxu azad olundu. Ağdam da bu əməliyyatlar nəticəsində Ermənistan silahlı qüvvələrindən təmizləndi və Azərbaycan ordusunun nəzarətinə keçdi. Bu, yalnız hərbi qələbə deyil, həm də Azərbaycan xalqının öz torpaqlarını azad etmək uğrunda apardığı mübarizənin və əzminin təcəssümüdür.

Ağdamın azad edilməsi, həm də Azərbaycanın müharibə ilə bərabər, sülh prosesinə sadiqliyini göstərən bir addım oldu. Azərbaycanın rəhbərliyi, müharibənin bitməsindən sonra bölgədə sülhün bərqərar olması və erməni tərəfi ilə yeni diplomatik münasibətlərin qurulması istiqamətində addımlar atmağa başladı. Ağdamın işğaldan azad edilməsi, sülh prosesinin mühüm bir hissəsi kimi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etmə məqsədinin yalnız hərbi əməliyyatlarla deyil, həm də diplomatik səylərlə əldə edildiyini göstərdi.
Bu qələbənin iqtisadi, sosial və mədəni təsirləri də böyük oldu. Ağdamın işğaldan azad edilməsi ilə yanaşı, onun bərpası və inkişafı məsələsi də ön plana çıxdı. Şəhərin uzun illər ərzində dağıdılması, infrastrukturunun sıradan çıxması və əhalisinin qaçqın düşməsi, bərpa işlərinin çətinliyini artırsa da, Azərbaycanın hökuməti bu məsələni prioritetlərindən birinə çevirdi. Ağdamın bərpası yalnız şəhərin fiziki infrastrukturunun yenidən qurulmasını deyil, həm də mədəniyyətin və tarixi irsin qorunmasını nəzərdə tutur. Bu, həm Ağdamın öz sakinləri, həm də bütün Azərbaycan xalqı üçün mühüm bir məsələyə çevrilmişdir.

Ağdamın azad edilməsi, yalnız Azərbaycan üçün mühüm bir ərazi zəfəri deyil, həm də beynəlxalq hüququn, münaqişənin ədalətli və sülh yolu ilə həll olunmasının nümunəsidir. Azərbaycan, müharibə və diplomatik danışıqlar vasitəsilə, öz ərazi bütövlüyünü bərpa edərkən, həm də dünya ictimaiyyətinə sülh və əməkdaşlıq çağırışı edərək regionda sabitliyin bərqərar olmasına çalışmışdır. Ağdamın bərpası, Azərbaycanın beynəlxalq hüquq və sülhə əsaslanan mövqeyini dəstəkləyən bir addım olacaqdır.
Ağdamın işğaldan azad edilməsi, Azərbaycanın tarixində bir dönəmi bağlayaraq, yeni bir dövrün başlanğıcını işarə edir. Bu qələbə, yalnız hərbi bir uğur deyil, həm də milli birliyin və xalqın iradəsinin simvoludur. Ağdamın bərpası və Qarabağın yenidən qurulması, Azərbaycanın inkişafına yönələn mühüm bir addım olmaqla yanaşı, gələcəkdə regionda sülhün və əməkdaşlığın təmin olunmasına da töhfə verəcəkdir. Bu, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi və Qarabağda yaşayan hər bir insanın rifahını təmin etməsi istiqamətində atılan mühüm bir addımın nəticəsidir.

Bayram Xudayarov
Elm və Təhsil Nazirliyi Fizika İnstitutunun əməkdaşı,
"Heydər Əliyev məktəbinin davamçıları" Feysbuk qrupunun təsisçisi və rəhbəri,
YAP-ın fəal üzvü