“İki həftə ərzində 70000-dən çox insanı davamlı şəkildə qəbul edən Azərbaycanın bəlkə də bunu daha uzun müddətə və buraya gələn daha böyük auditoriya üçün bunu edə biləcəyini deyə bilərəm. Düşünürəm ki, bölüşməkdən məmnun olduğum- Azərbaycanda geniş qonaqpərvərlik sektoru maraqlı tərəflər üçün həqiqətən də aktual olacaq.”
Bunu COP29-un baş dayanıqlılıq məsləhətçisi Marina Olşanskaya COP29 Azərbaycan Əməliyyat Şirkətinin təşkilatçılığı ilə “Slou Fud” (Slow Food), zəif effekt: Yerli aqro-məhsullar ilə dayanıqlı turizmin gücləndirilməsi" adlı keçirilən panel müzakirə zamanı deyib.
Marina Olşanskaya bildirib ki, karbon izi haqqında danışarkən, əsas məqsədimiz elə bu tədbirin izlərini necə minimuma endirəcəyimizi anlamaq idi: “Biz bu təsirin baş verdiyi müxtəlif sahələrə baxmalıyıq. Məsələn, biz enerjiyə baxdıq, israfa baxdıq və açıq şəkildə yeməyə baxdıq. Burada 70 mindən artıq insan var, insanlar bura hələ də gəlirlər və əlbəttə ki, onları davamlı şəkildə qidalandırmaq böyük bir vəzifədir. Yeməyin karbon izi haqqında danışarkən, bu, dekarbonizasiya ilə bağlı ən mürəkkəb sahələrdən biridir, deyərdim, çünki enerjidən fərqli olaraq, biz nə qədər enerji istifadə etdiyimizi bilirik.”
COP29-un baş dayanıqlılıq məsləhətçisi vurğulayıb ki, kənd təsərrüfatının dəyər zənciri çox mürəkkəbdir: “Bu, torpaqdan başlayır, əgər o, çox intensiv şəkildə becərilirsə, karbon buraxır, bu, ilk mənbədir. Sonra gübrələr gətiririk və əgər həmin gübrələr üzvi deyilsə, azot oksidi kimi istixana qazı emissiyalarını da ötürür. Sonra çox enerji tələb edən suvarma sistemindən istifadə edilir. Sonra biz artırdığımız qidanın izinə əlavə olunan enerji istehlak edirik. Məsələn, mən Mərakeşdə bəzi kənd təsərrüfatı dəyər zəncirinin karbonsuzlaşdırılması üzərində işləyirəm. Onların dövlət sənayesi var və onları bütün dünyaya yaymaq üçün hazırlayarkən ilk növbədə desertlərə anormal dondurucular qatılmamalıdır. Desertdə temperatur müsbət 50 olduqda, məhsulun qlobal istehlak edilməyə hazır olması üçün altı ay ərzində məhsullarınızı mənfi 50-yə qədər dondurmalısınız. Bu məhsulun hazırlanmasına çox böyük enerji sərf olunur.Sonra nəqliyyat xərclərini götürək. Beləliklə, biz menyumuzu tərtib edərkən və mən COP 29 iaşə komandasının səylərini qiymətləndirdiyim zaman, həqiqətən, bütün potensial qaynar karbon nöqtələrini və ya izlərini minimuma endirəcək şəkildə iaşə üçün məhsullar əldə etdiyimizə əmin olmağa çalışımışıq. Bu baxımdan bizim ilk diqqətimiz yerli mənbələrə yönəldi.”
Marina Olşanskaya fəxrlə qeyd edib ki, COP tarixində ilk dəfədir ki, COP 29-da burada təqdim olunan yeməyin 90%-dən çoxu yerli mənbədən alınıb: “Biz də belə bir siyasət tətbiq etmişik ki, əlavə ərzaq gətirmək lazımdırsa, o, yalnız qonşu ölkələrdən yerüstü nəqliyyatla gətirilsin. Beləliklə, Latın Amerikası və ya Cənub-Şərqi Asiya kimi uzaq bir yerdən buraya heç bir dərin dondurulmuş qida gətirilməyib.Beləliklə, bu mühüm nailiyyət oldu. Tam dəqiq məlumatları COP dan sonra açıqlaya bilərik. Rəqəmləri verməyə hələ hazır deyilik, lakin onlar təsiredici olacaq. Təbii ki, ikinci hissə izlərin minimuma endirilməsi ilə bağlıdır. Karbon izlərinin minimuma endirilməsi üçün biz ilk dəfə olaraq burada COP məkanının kompostlama qurğularından istifadə etdik. Beləliklə, qaçılmaz olaraq burada olan bütün qidalar kompostla birlikdə gedir və bu kompost daha sonra yerli fermerlərə paylanacaq ki, onlardan götürdüyümüz təbiətə qaytarılsın. Bu, yeməyin sirkulyasiya hekayəsidir, lakin məncə, bu, artıq hamımızın fəxr edə biləcəyimiz və Azərbaycanda COP 29-da ilk dəfə edilən və gələcək COP-lara miras qala biləcək ideal bir şeydir.”
Orxan Vahidoğlu, “İki sahil”
