Qlobal istiləşmə ilə mübarizədə xalis sıfır emissiya hədəfi üçün elmi əsasları inkişaf etdirən tədqiqatçılar, ölkələrin aldada biləcəyi barədə xəbərdarlıq etdilər.
Hafta.az-ın “The Guardian”a istinadən yazdığına görə, xalis sıfır mahiyyətcə atmosferə buraxılan istixana qazlarının miqdarı ilə atmosferdən çıxarılan miqdarın tarazlıqda olması deməkdir.
Paris İqlim Sazişində qeyd olunan qlobal temperatur artımını 2 dərəcəyə qədər məhdudlaşdırmaq və mümkünsə 1,5 dərəcədən aşağı saxlamaq məqsədi çərçivəsində xalis sıfır əsas yer tutur.
Meşələr və torf torpaqları kimi təbii karbon təmizləyiciləri hər il insanların yaratdığı karbon emissiyalarının təxminən yarısını təmizləyir. Bununla belə, xalis sıfırın arxasında duran elm adamları deyirlər ki, bu təbii lavaboların udduğu karbonu nəzərə almaq qlobal istiləşmənin qarşısını ala bilməyəcək.
Təbii lavabolar tərəfindən təmizlənmiş karbonun daxil olduğu ölkələr, əslində ona çatmadan xalis sıfır hədəfinə çatmış görünə bilər.
Qlobal temperaturun yüksəlməsini dayandırmaq üçün quru və okeanların “passiv” təmizlənməsinə əsaslanmadan emissiyalar xalis sıfıra çatmalıdır. Bu yolla, təbii lavaboların artıq karbon dioksidi udmağa davam etməsi, qazın atmosfer sürətini azaltması və dərin okeanın davam edən istiləşməsini tarazlaması mümkün ola bilər.
Bununla belə, bir çox ölkələr öz xalis sıfır hədəflərinə təbii lavaboları da daxil edir.
Norveçdəki CICERO Beynəlxalq İqlim Tədqiqatları Mərkəzindən və tədqiqatın həmmüəllifi Qlen Peters, "Bəzi ölkələr bundan qəsdən zərərli şəkildə istifadə edə bilər" deyib və əlavə edib: "Bu, geniş əraziləri olan ölkələrdə daha böyük problem yaradacaq" deyə əlavə edib.
Alimlər noyabrın 11-22-də Azərbaycanda keçirilən COP29 İqlim Sammitində xalis sıfırın nə demək olduğunu aydın şəkildə bəyan etməyə çağırmaqla diqqəti “geoloji xalis sıfıra” çəkirlər.
Oksford Universitetindən araşdırmaya rəhbərlik edən Miles Allen deyir: "Ölkələr geoloji xalis sıfıra ehtiyac olduğunu başa düşməlidirlər. Beləliklə, əgər siz hələ də 2050-ci ildə qalıq yanacaqlardan istifadə edərək karbon qazı istehsal edirsinizsə, onda planınız olmalıdır".
Tədqiqatçılar təbii karbon yuvalarının qorunmasının vacibliyini də vurğulayırlar. Onlar həmçinin əlavə edirlər ki, bunlar yalnız yeni meşə salınması kimi hallarda xalis sıfır hədəfində nəzərə alına bilər.
"Biz passiv karbon tullantılarını qorumalıyıq. Meşələrimizi və okeanlarımızı qorumalıyıq, çünki onlara karbon uducu xidmətini təmin etməmiz lazımdır ki, xalis sıfır emissiyalar insanlara vəd etdiyimiz şeyi edə bilsin. Bu da qlobal istiləşməni dayandırmaqdır” Allen deyib.
