“Pandemiya dövründə təhsilin onlayn rejimə keçməsi Azərbaycan təhsilində əvvəllər geniş tətbiq olunmamış bir modelin sınaqdan keçirilməsi ilə yadda qaldı. Bu keçid, təhsil sistemində texnoloji inteqrasiyanın zəruriliyini vurğulamaqla yanaşı, həm də bir çox yeni imkanlar və müsbət tərəfləri üzə çıxardı. Hərçənd ki, bu proses müəyyən çətinliklərlə müşayiət olunurdu, ümumi olaraq, Azərbaycan təhsil sisteminin gələcək inkişafı üçün dəyərli təcrübələr qazandırdı”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov deyib.
O bildirib ki, pandemiya ilə bağlı təhsilin onlayna keçməsi texnologiyanın tədris prosesinə inteqrasiyasını sürətləndirdi: “Azərbaycan təhsil sistemi məcburi olaraq rəqəmsal platformalarla işləməyə başladı. Müəllimlər və şagirdlər üçün “Microsoft Teams”, “Zoom”, “Google Meet” və digər platformaların istifadəsi gündəlik tədrisin əsas tərkib hissəsinə çevrildi. Bu, texnoloji savadlılığın artırılmasına mühüm töhfə verdi. Xüsusilə regionlarda kompüter və internetdən istifadə bacarıqları aşağı olan müəllim və şagirdlər üçün bu bir növ texnoloji maarifləndirmə oldu.
Bundan əlavə, onlayn təhsil dərslərin daha çevik təşkil edilməsinə imkan verdi. Şagirdlər müxtəlif resurslara daha geniş çıxış əldə etdilər. Elektron dərsliklər, təqdimatlar, videolar və digər rəqəmsal resurslar vasitəsilə biliklərini zənginləşdirə bildilər. Pandemiya dövründə Azərbaycanın Təhsil Nazirliyi tərəfindən təqdim olunan “Dərs vaxtı” proqramı və virtual dərs platformaları bu baxımdan əhəmiyyətli rol oynadı. Ənənəvi siniflərdə istifadə edilən metodlardan fərqli olaraq, şagirdlər müstəqil öyrənmə bacarıqlarını daha çox inkişaf etdirməyə çalışdılar.
Onlayn təhsilin müsbət tərəflərindən biri də qiymətləndirmə prosesinin daha çevik şəkildə həyata keçirilməsidir. Pandemiya dövründə bir çox məktəblər və universitetlər imtahanlar və qiymətləndirmələr üçün elektron test sistemləri tətbiq etdi. Bu sistemlər həm müəllimlər, həm də tələbələr üçün vaxt və resurs baxımından səmərəli oldu. Bu yanaşma Azərbaycan təhsil sistemində rəqəmsal qiymətləndirmənin gələcəkdə də istifadə olunması üçün bir baza rolunu oynadı.
Pandemiya həmçinin distant təhsilin önəmini və effektivliyini göstərdi. Məsafədən təhsil xüsusilə ali təhsil müəssisələrində əyani iştirakın vacib olmadığı sahələrdə daha çox tətbiq olundu. Beynəlxalq universitetlərlə əməkdaşlıq çərçivəsində Azərbaycan tələbələri üçün onlayn mühazirələr və qonaq lektorların iştirakı ilə keçirilən dərslər təşkil olundu. Bu, qlobal təhsil resurslarına çıxış imkanlarını artırdı və tələbələrə beynəlxalq təcrübələrdən faydalanmaq şansı yaratdı.
Bununla yanaşı, onlayn təhsilin müsbət tərəfləri yalnız texnoloji inteqrasiya ilə məhdudlaşmır. Pandemiya dövründə müəllimlər yeni pedaqoji metodlardan istifadə etməyə başladılar. Rəqəmsal mühitdə tədrisin təşkilində yaranan çətinliklər onları daha yaradıcı həll yolları axtarmağa məcbur etdi. Bu isə uzunmüddətli perspektivdə müəllimlərin peşəkar inkişafına və tədris keyfiyyətinin yüksəlməsinə töhfə verdi.
Onlayn təhsil eyni zamanda inklüzivlik baxımından da müəyyən irəliləyişlərə səbəb oldu. Xüsusilə fiziki məhdudiyyətli şagirdlər üçün evdən təhsil almaq imkanı yaranması təhsilin əlçatanlığını artırdı. Ənənəvi təhsil modelində məktəbə gedə bilməyən şagirdlər onlayn dərslərdə daha rahat iştirak edə bildilər. Bu, gələcəkdə distant təhsilin inklüziv yanaşmanın inkişafında effektiv alət kimi istifadə edilə biləcəyini göstərdi.
Bununla belə, onlayn təhsilin tətbiqi ilə əlaqədar ortaya çıxan bəzi məhdudiyyətlər və problemlər də mövcud idi. İnternetə və texnologiyalara çıxış imkanlarının bərabər olmaması bəzən sosial bərabərsizliyi daha da artırdı. Xüsusilə regionlarda və ucqar kəndlərdə yaşayan şagirdlər üçün onlayn dərslərə qoşulmaq ciddi çətinliklər yaradırdı. Elektron avadanlıqların çatışmazlığı və internet infrastrukturunun zəifliyi bu çətinlikləri dərinləşdirirdi. Təhsilin keyfiyyəti bu səbəblərdən dolayı bəzi qruplar üçün aşağı səviyyədə qaldı.
Digər bir çətinlik müəllimlərin texnoloji biliklərinin kifayət qədər olmaması idi. Pandemiya dövründə bir çox müəllimlər onlayn platformaları öyrənmək və istifadə etməkdə çətinlik çəkirdi. Bu da onların tədris keyfiyyətinə təsir edirdi. Müəllimlər üçün xüsusi təlimlərin və resursların təmin olunması prosesi isə kifayət qədər sürətli və genişmiqyaslı deyildi.
Onlayn təhsilin sosial aspektləri də mənfi təsirlərlə yadda qaldı. Şagirdlərin sosiallaşma imkanları məhdudlaşdı, sinif yoldaşları və müəllimlərlə birbaşa ünsiyyət azaldı. Bu isə şagirdlərin emosional və psixoloji vəziyyətinə təsir göstərərək, bəzi hallarda təhsildən motivasiyanın azalmasına səbəb oldu.
Ümumilikdə, pandemiya dövründə onlayn təhsil Azərbaycan üçün bir tərəfdən yeni imkanlar, digər tərəfdən isə bir sıra çətinliklər yaratdı. Bu təcrübə texnologiyanın tədrisə inteqrasiyasının zəruriliyini göstərdi və təhsil sisteminin rəqəmsallaşmasının sürətlənməsi üçün katalizator rolunu oynadı. Gələcəkdə bu prosesdən öyrənilmiş dərslər nəzərə alınaraq, həm texnoloji, həm də pedaqoji baxımdan daha inkişaf etmiş bir təhsil modeli qurula bilər. Pandemiya ilə əlaqədar onlayn təhsil müasir tədris prosesinin ayrılmaz hissəsinə çevrilərək, Azərbaycan təhsilinin rəqəmsal transformasiyasına mühüm töhfə verdi”.
