Don Dövlət Texniki Universitetinin (DSTU) alimləri Lissabonun NOVA Universitetinin həmkarları ilə birlikdə yeni bir konsepsiya - “yerli vaxt” təklif etdilər.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, bu nəzəriyyənin təsviri “Foundations” jurnalında dərc olunub.
DSTU-nun Ali riyaziyyat kafedrasının dosenti Nadejda Krasiy deyib ki, zamanın özünün konkret mənası yoxdur və insan ancaq onun axınını ölçə bilər.
Tədqiqatçıların fikrincə, əcdadlarımız ilk dəfə təxminən üç milyon il əvvəl, gündüz və gecənin dövranını müşahidə etməyə başlayanda vaxtı anlamağa başlayıblar. Daha sonra Ayın fazalarının müşahidələri və bununla bağlı təbii dəyişikliklər zaman intervallarını ölçmək cəhdlərinə səbəb olub. Məsələn, tam aylar arasında günləri saymaq zamanın keçməsinin ilk primitiv ölçüsü oldu.
Yeni nəzəriyyəyə görə, zaman öz qanunlarına görə dəyişən və sürətlənməyə, yavaşlamağa və ya istiqamətini dəyişdirməyə qadir olan müstəqil bir axın kimi qəbul edilə bilər. Müəlliflər iddia edirlər ki, hər bir konkret proses üçün zaman axını unikaldır və adi astronomik vaxtla üst-üstə düşmür. Bu axın yalnız prosesin özünün xüsusiyyətləri və onun dəyişiklikləri ilə müəyyən edilir.
Tədqiqatçılar öz konsepsiyalarını əsaslandırmaq üçün riyazi metodlardan, o cümlədən Riman həndəsəsindən, əyrilər nəzəriyyəsindən, diferensial tənliklərdən, ehtimal və təsadüfi proseslər nəzəriyyəsindən istifadə ediblər.
Onlar nümunə kimi sadə həndəsi obyektlərdən istifadə edərək “yerli vaxt”ı təhlil ediblər. Bu, mücərrəd zaman anlayışını real fiziki proseslərlə əlaqələndirməyə, eləcə də onu insanın ölçmə təcrübəsinə yaxınlaşdırmağa imkan verib.
Təcrübələr göstərib ki, riyazi modellər çərçivəsində tətbiq edilən “yerli vaxt” hadisələrin ardıcıllığını kəmiyyətcə təsvir edə bilir. O, eyni vaxtda alınan müxtəlif kəmiyyətlərin ölçüləri toplusuna əsaslanır.
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, onların texnikası hadisələrin xüsusiyyətlərini təsvir etməklə yanaşı, onların inkişafını proqnozlaşdırmağa da kömək edir.
