Həyat və ölüm belə görünür ki, bioloji orqanizmin mövcudluğunun yeganə qütbləri deyil.
Azpost.info bildirir ki, alimlər üçüncü şərti – hüceyrələrin bir növ renessansını aşkar etdilər. Bu, tibbdə böyük bir irəliləyiş vəd edir.
Sietldəki Vaşinqton Universitetindən professor Piter Nobl və Kaliforniyadakı Milli Tibb Mərkəzindən Aleks Pojitkovun sözlərinə görə, orqanizmin ölümündən sonra onun hüceyrələri qida, oksigen, bioelektrik və ya biokimyəvi siqnalların mövcudluğu zamanı həyatda sahib olmadıqları yeni qabiliyyətlərə sahib olurlar. Elm adamları ölü qurbağaların dəri hüceyrələrinin laboratoriyada Petri qabına uyğunlaşa bildiyini və kortəbii olaraq “ksenobotlar” adlanan çoxhüceyrəli orqanizmlərə çevrildiyini aşkar ediblər.
Onlar həmçinin bildirdilər ki, insan ağciyərlərindəki tək hüceyrələr orqanizmin ölümündən sonra “antrobotlar” adlanan miniatür çoxhüceyrəli orqanizmlər kimi qruplaşa bilirlər.
Beləliklə, Noble və Pojitkovun tədqiqatları hüceyrələrin və orqanizmlərin yalnız bir, əvvəlcədən müəyyən edilmiş şəkildə təkamül etmələri ideyasına qarşı çıxır. Alimlər deyirlər ki, bu toxumaların orqanizmin ölümündən sonra yaşayıb fəaliyyət göstərə bilməsi bir sıra amillərlə müəyyən edilir. Bunlar ətraf mühit şəraiti, metabolik fəaliyyət və qorunma üsullarıdır.
Fərqli hüceyrə növlərinin fərqli yaşama müddəti var. Məsələn, insanlarda ağ qan hüceyrələri adətən ölümdən sonra 60-86 saat ərzində məhv olur, siçanların skelet hüceyrələri 14 gün ərzində bərpa oluna bilər, qoyun və keçilərin fibroblastları ölümdən təxminən bir ay sonra implantasiya edilə bilər.
Bu sahədə tədqiqatlar 15 ildən artıqdır ki, davam edir. İlk təcrübələr elmi ictimaiyyət tərəfindən şübhə ilə qarşılandı, lakin zaman keçdikcə əhval-ruhiyyə dəyişdi. 2017-ci ildə alimlər siçanlarda və balıqlarda ölümdən sonra minə yaxın genin fəaliyyət göstərdiyini aşkar ediblər.
Noble və Pojitkov hesab edirlər ki, bu cür tədqiqatlar regenerativ tibb və immunoterapiyada inqilabi irəliləyişlərə gətirib çıxara bilər. Həmçinin zaman keçdikcə “ölümün hüquqi təsdiqi” anlayışına yenidən baxmağa əsas verir.
“Biz həyatla bağlı əsas sualları dərk etmək ərəfəsindəyik” deyə alimlər vurğulayıblar.
