Donald Tramp özünü danışıqların eksperti hesab edir və Ağ Evə ilk səfəri zamanı ABŞ-ın bütün dünyadakı düşmənləri ilə sövdələşmələr aparmağa çalışıb. İndi o, bunu yenidən etməyi planlaşdırır - Ukraynada və Yaxın Şərqdə müharibənin dayandırılmasına nail olmaqla.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə ABŞ-ın seçilmiş prezidenti ilə tanış olan şəxslərə istinadən "Politico” məlumat yayıb.
Bununla belə, jurnalistlərin fikrincə, Trampın ikinci prezidentlik dövründə sevimli danışıqlar və sövdələşmə taktikasını tətbiq etmək çətin olacaq.
"Oval ofisdən ayrıldıqdan sonra dörd il ərzində dünya dəyişdi və elə dəyişdi ki, o, keçən dəfəkindən daha sərt beynəlxalq mühitlə üzləşməli olacaq. Məhz bu səbəbdən Ukraynada və Yaxın Şərqdə bütün iştirakçı tərəfləri tükəndirən müharibələrin yaxın gələcəkdə bitəcəyi ehtimalı azdır”, - Politico iddia edir.
Jurnalistlərin qeyd etdiyi kimi, Tramp artıq əsas seçki vədlərindən birini pozmaq perspektivi ilə üz-üzədir – o, Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı müharibəni "24 saat ərzində” dayandıracağına dəfələrlə söz verib.
Ehtimal ki, o, atəşkəs əldə etmək (indiki cəbhə xətti boyunca) və sonra "sülh müqabilində" Ukraynanın ərazilərinin bir hissəsini təcavüzkara verməklə və NATO-ya mümkün üzvlüyündən imtina etməklə müqavilə bağlamaq niyyətində idi.
Lakin "Politico”nun qeyd etdiyi kimi, bu cür sövdələşmə sabit cəbhə xəttini tələb edir. Məhz buna görə də Rusiya prezidenti Putinlə telefon danışığında Tramp eskalasiyanın yolverilməzliyi barədə ona xəbərdarlıq edib.
"Məqalədə deyilir ki, Putin əvəzində bunun əksini edib – o, Ukraynanın cənub-şərqində qüvvələri böyütməyi davam edir. Aydındır ki, o, yeni hücuma hazırlaşır . Son bir həftə ərzində Putin Ukraynaya son aylar ərzində ən böyük raket hücumlarından bir neçəsini həyata keçirib”, - nəşr yazır.
"Politico”da qeyd edildiyi kimi, hazırda nə Putin, nə də Ukrayna hakimiyyəti "sülhməramlı istəklərində Trampın əlinə oynamır”. Bu arada Trampın dövlət katibi vəzifəsinə namizədliyini irəli sürdüyü senator Marko Rubio da daxil olmaqla, hələ də Ukraynanı dəstəkləyən çoxlu respublikaçılar var.
Əgər ABŞ-ın seçilmiş prezidenti onların fikrinə qulaq asarsa, o zaman jurnalistlər hesab edirlər ki, Tramp ikinci müddətinin əvvəlində zəiflik nümayiş etdirmək və sadəcə olaraq "Ukraynanın əhəmiyyətli bir hissəsini Putinə təslim etmək” istəməyə bilər.
Bundan əlavə, "Politico”nun fikrincə, Tramp indi KXDR rejimi ilə silahsızlaşdırma ilə bağlı hər hansı bir razılaşmaya arxalana bilməz. Oval ofisdəki ilk müddətinə münasibətlərini "dərin və xüsusi" adlandırdığı qəribə məktub mübadiləsində Trumpa həvəslə cavab verən Şimali Koreya diktatoru Kim Çen In ilə müəyyən bir "xüsusi dostluq"ilə başladı.
Lakin Tramp Ağ Evi tərk edəndən sonra Şimali Koreya diktatoru özünün nüvə və qitələrarası ballistik raket proqramlarını əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdirib. Kim Çen In Rusiya ilə də sıx hərbi ittifaqa girib və bu, Pxenyanı ABŞ-ın yardımından daha az asılı vəziyyətə salır.
Rusiya və Şimali Koreya arasında 2024-cü ilin iyununda elan edilən qarşılıqlı müdafiə sazişi o deməkdir ki, Kim Çen In Kremldən əvvəllər yalnız Vaşinqtonla razılaşmanın bir hissəsi kimi əldə edilə bilən ərzaq, pul və neft və ehtimal ki, hərbi texnologiya alır.
"Biz ilk Tramp administrasiyası dövründə əldə edilmiş razılaşmaya nail ola bilməyəcəyik, Şimali Koreyanı ruslardan qoparmaq üçün daha çox səy tələb olunacaq”, – deyə Karnegi Fondunun xarici siyasət üzrə strateqi Stiven Vertheym bildirib.
Bundan əlavə, jurnalistlərin fikrincə, Tramp üçün Çini ədalətli ticarət aparmağa və Tayvana qarşı təhdidlərdən əl çəkməyə məcbur etmək xeyli çətin olacaq – çünki Şimali Koreya lideri Si Szinpin bütün bu məsələlərdə 2020-ci ilə nisbətən daha sərt mövqe tutur. Müvafiq olaraq, ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti də Pekin və Moskva arasında ABŞ hegemonluğunun qarşılıqlı şəkildə rədd edilməsinə əsaslanan ideoloji tərəfdaşlığın dərinləşdiyi və Trampın geosiyasətə tranzaksiya, ikitərəfli yanaşması ilə yaxşı uyğunlaşmadığı faktı ilə üzləşməli olacaq.
"Politico” yazır ki, ABŞ-ın yeni prezident administrasiyasının belə mürəkkəb geosiyasi vəziyyətin öhdəsindən gəlmək qabiliyyəti daha çox Trampın özü ilə hansı kadrları gətirməsindən və Senatda kimin təsdiqini keçə biləcəyindən asılı olacaq.
Respublikaçılar Partiyasında ABŞ-ın gücünü xaricə proyeksiya etmək istəyən və danışıqları qəbul etməyən ənənəvi "şahinlər" və digər tərəfdən "Amerika hər şeydən əvvəl" ruhunda təcridçi siyasət yürütməklə xarici qarşıdurmalardan çəkinməyə çalışan "çəkindiricilər" və "realistlər"arasında ideoloji mübarizə gedir.
Hazırda Tramp ABŞ-da ən yüksək vəzifələrə məhz "Şahinləri" - o cümlədən Dövlət Departamentinə Mark Rubio, konqresmen Mayk Uoltsu Milli Təhlükəsizlik üzrə müşavir və televiziya aparıcısı və Pentaqonun rəhbəri kimi döyüş veteranı Pet Heqsetin namizədliyini irəli sürür.
Nizami Bağırov
