Sosial mediada olimpiadada zəif nəticə göstərən şagirdlərin fənn müəllimlərinə xəbərdarlıq ediləcəyi ilə bağlı iddialar dolaşır.
İstifadəçilər tərəfindən edilən paylaşımlarda bunun mənfi nəticələrə səbəb olacağı, müəllimlərin öz adlarına xələl gəlməsin deyə uşaqları olimpiadaya göndərməyəcəkləri qeyd olunub.
Hansı halda müəllimlər cəzalandırıla bilər? Şagirdə görə müəllimi cəzalandırmaq düzgündürmü?
Suallarımızı cavablan Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru Kamran Əsədov isə “Sherg.az"a bildirib ki, olimpiadada zəif nəticə göstərən şagirdlərə görə fənn müəllimlərinin cəzalandırılma yanaşması həm təhsilin mahiyyəti, həm də müəllimlərin rolu baxımından ciddi suallar doğurur:
.jpg)
“Təhsilin əsas məqsədi yalnız nəticələrə fokuslanmaq deyil, həm də hər bir şagirdin potensialını maksimum dərəcədə inkişaf etdirməkdir. Şagirdlərin fərdi xüsusiyyətləri, sosial-iqtisadi vəziyyəti, motivasiya səviyyəsi və digər amillər nəticələrə təsir göstərir və bu, təkcə müəllimin məsuliyyəti ilə izah edilə bilməz. Şagirdin nəticəsinə görə müəllimi cəzalandırmaq düzgün deyil, çünki təhsil prosesi yalnız müəllimin verdiyi dərslə məhdudlaşmır. Hər bir şagirdin fərqli öyrənmə tərzi, motivasiyası və ailə dəstəyi səviyyəsi var. Müəllimin vəzifəsi şagirdə bilik və bacarıqları təqdim etməkdir, amma bu biliklərin nəticəyə çevrilməsi həm də şagirdin şəxsi səyi və xarici mühitdən asılıdır. Olimpiadalar xüsusi hazırlıq və motivasiya tələb edir. Bu isə hər şagirdin göstərə biləcəyi bir performans deyil. Təhsildə nəticələr müəllimin əməyinin bir ölçüsü ola bilər, amma tam mənada onun səriştəliliyini əks etdirmir. Müəllimlərin cəzalandırılması yalnız müəyyən hallarda, məsələn, vəzifə öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsi, etik qaydaların pozulması və ya peşəkar səhlənkarlıq göstərilməsi hallarında əsaslı ola bilər. Əgər bir müəllim tədris prosesinə laqeyd yanaşırsa, dərsə vaxtında gəlmir və ya dərsin keyfiyyətini təmin etmək üçün tələb olunan səviyyədə çalışmırsa, bu zaman ona qarşı tədbirlər görülməsi müzakirə oluna bilər. Lakin müəllim vicdanla çalışır, amma nəticə müəyyən obyektiv səbəblərdən zəifdirsə, onu cəzalandırmaq nə ədalətli, nə də motivasiyaedici olar”.
Ekspertin sözlərinə görə olimpiada nəticələrinə görə müəllimlərə xəbərdarlıq edilməsi təhsildə “cəza və mükafat” prinsipinə söykənən yanlış bir yanaşmadır:
“Bu, müəllimlərin daha çox stress yaşamasına, həvəsdən düşməsinə və işlərini zövqlə deyil, qorxu ilə görmələrinə səbəb ola bilər. Təhsil psixoloqları qeyd edir ki, müəllimlər üçün ən böyük motivasiya mükafat deyil, öz əməyinin cəmiyyət və şagirdlər tərəfindən dəyərləndirilməsidir. Təzyiq, əksinə, müəllimlərin performansına mənfi təsir göstərə bilər. Daha effektiv yanaşma, nəticələrin səbəblərinin təhlilinə əsaslanmalıdır. Əgər olimpiadada zəif nəticələr varsa, bunun səbəbləri sistematik şəkildə araşdırılmalı və dəstək tədbirləri görülməlidir. Məsələn, həmin şagirdlər üçün əlavə təlimlər təşkil edilə bilər, müəllimlər üçün peşəkar inkişaf proqramları təklif edilə bilər və ya valideynlərin övladlarının təhsilinə daha aktiv cəlb olunması təmin edilə bilər. Təhsildə nəticələr yalnız cəza ilə deyil, sistemli dəstək və əməkdaşlıqla yaxşılaşdırıla bilər. Nəticə etibarilə, şagirdin nəticəsinə görə müəllimi cəzalandırmaq nə ədalətli, nə də təhsilin mahiyyətinə uyğundur. Təhsil fərdiləşmiş bir prosesdir və hər şagirdin nailiyyəti onun şəxsi xüsusiyyətləri ilə sıx bağlıdır. Müəllimlərin rolu danılmazdır, amma onların nəticəyə görə deyil, göstərdikləri səylərə və peşəkar məsuliyyətlərinə görə qiymətləndirilməsi vacibdir. Təhsildə əsas məqsəd yalnız nəticələr deyil, hər bir şagirdin öyrənmə prosesindən faydalanmasını təmin etməkdir. Bu, yalnız müəllimlərin deyil, bütöv təhsil sisteminin məsuliyyətidir”.
