Düşdük yolun ayağına...
Uzun-uzun illərdən sonra ilk dəfə elimizə gedirik. Vədələşdiyimiz kimi, sübh tezdən cəbrayıllı qonşularımızla Bibiheybət məscidi yaxınlığında görüşürük. Azərbaycanın Əməkdar Elm Xadimi, texnika elmləri doktoru, professor, gömrük xidməti polkovnik-leytenantı Ramiz Hümbətov, onun bacısı Adilə Əhmədova, bacısı oğlu Adil Şərifov, Adil müəllimin həyat yoldaşı Rəhilə Quliyeva ilə hal-əhval tuturuq, hər kəs səhərəcən yatmadığını deyir.
Ətrafa baxırıq - APA TV-nin gənc əməkdaşları - çəkiliş qrupu da gecikməyib. Hamı hazırdır. Tələsirik. Biz evimizə çatmağa, operator Ramiq və sürücü Fuadla yola çıxan rejissor Ruslan Mollayev isə yeni filmə başlamağa, “Yurda dönən çinar”ı çəkməyə tələsir. Odur ki, yubanmadan yola çıxırıq!..
Ürəyi qovuran xatirələr
Qartalın nişan verdiyi Cəbrayıl
Ləl təpə - Lələtəpə!
Canını bu günümüz üçün fəda edən şəhidlərimizi ehtiramla anırıq!
Günəşin dəcəl nəvələri
Soltanlı – alimlər kəndi
Daşa dəyən güllələr
Dərhal diqqətimizi divarlarda, qapılarda görünən güllə izləri cəlb etdi. Güllə izləri burada gedən şiddətli döyüşlərdən xəbər verir. Bütün ətraf ərazilər üçün açar rolunu oynayan bu kənd şanlı Ordumuz tərəfindən 19 oktyabr 2020-ci ildə azad edilib. Üzümüzə mehribanlıqla açılan qapılardan içəri keçirik. Barlı, abad bir mənzərə gözümüzün qarşısında canlanır.
İşğaldan azad olduqdan sonra boy atan, qulluq görən meyvə ağaclarının barına baxmaqdan gözəl nə ola bilər? Bizim ritorik sualımıza məkanın cavan əməkdaşı cəld cavab verir: dadına niyə baxmırsız ki?! Başıdolu heyva ağacının barına qonaq oluruq – bu, doğma yurdda ilk nübarımızdı, həsrət və sevinc dadı verir!..
Salam, doğma məktəb!
Əmirvarlıda nahar etmədən, Akademik Mehdi Mehdizadə adına Cəbrayıl şəhər tam orta məktəbinə görüşə tələsirik. Məşhur yetirmələriylə tanınan, Cəbrayılın 148 yaşlı qocaman təhsil müəssisəsi öz yerində yenidən tikilərək bu günlərdə istifadəyə verilib. Bu, 6 yaşımda (bizim dövrümüzdə 7 yaşı tamam olmamış uşaqları məktəbə qəbul etmirdilər – red.) xüsusi istisna hal kimi qəbul olduğum və 16 yaşımda medalla bitirdiyim doğma məktəbimdir.
İndi məktəbimizin üzü Qurban təpəsinə, yüksəkliyə, zirvəyə baxır. Tez-tez bu təpəyə qalxar, əfsanəyə görə çörək bişirdiyi yerdə, dördayağı, kündələri, oxlovu ilə daşa dönən Mazan nənə pirini ziyarət edər, küləyin aşırdığı kündələri səliqə ilə yan-yana düzərdik. Məktəbin müəllimləri bizi – Ramiz müəllim başda olmaqla hamımız bu məktəbin məzunları, Rəhilə xanım isə müəllimi olub – mehribalıqla qarşılayır, bir-birimizə doğmalıqla sarılıb görüşürük. Məktəbin müəllimləri – sinif yoldaşım Bahar Ağayeva, məktəb yoldaşım Könül Muradxanlı ilə sanki təzədən uşaqlaşır, az qala qaça-qaça dərs otaqlarına, modern fənn kabinələrinə baxırıq. Məktəbin məzunu, indi direktoru olan Şəlalə Qasımlı şagirdlərin və müəllimlərin hər gün həvəslə dərsə gəldiyini vurğulayır. Deyir, doğma məktəb yolları ilə gəlib-getmək, doğma divarlar arasında dərs demək bir ayrı xoşbəxtlik imiş!
Ramiz müəllim öz kitablarını və şəxsi kitabxanasından 120-dən çox kitabı, biz də özümüzlə gətirdiyimiz kitabları məktəb kitabxanasına hədiyyə edirik. Sabir Əhmədli, Kamil Vəli Nərimanoğlu, Tahir Kazımov, Kamil Əfsəroğlu... cəbrayıllı, eləcə də görkəmli digər ədəbiyyat-mədəniyyət xadimlərimizin kitabları yenicə qurulan məktəb kitabxanası üçün dəyərli töhfədir.
Məktəbin son illər direktoru olmuş İslam Məmmədovu, Müzəffər Sadıqovu, hörmətli müəllimlərimizi – Cəbrayıl müəllimi, Sərvinaz müəllimi, Ataş müəllimi, Oruc müəllimi, Şövkət müəllimi, Fazil müəllimi, Elmira müəllimi, Elman müəllimi, Etelya müəllimi... xatırlayır, dünyadan köçənlərə rəhmət, qalanlara cansağlığı arzulayırıq.
Yatar yuxusunda bir gənc dənizçi,
Elə hey, elə hey kiməsə deyər –
Unutma, unutma, unutma məni!..
Araz üstə, buz üstə...
Sübh tezdən, soyuq, sazaqlı bir havada üzü Xudafərinə sarı irəliləyirik. Xudafərin kəndinin qalıqları arasından keçib, Diridağa doğru boylanırıq.
Burada Qumlaq kəndi varıydı, indi nəhəng Hidroqovşaq, Su Elektrik Stansiyası tikilib. Hazırda diqqət mərkəzində olan və Yaşıl Dünyaya şəfəq saçan Günəş Elektrik Stansiyasının da Cəbrayılda inşası artıq reallaşır və azad olunduqdan sonra canlanan bu diyar dünyamızı “yaşıl”laşdırmağa hazırlaşır...
...Burda yolum oldu tən,
Varmı bu yoldan ötən?!
Bu dünyada ən əziz,
Bir anadı, bir Vətən!
Əslərin sirdaşı - sirr daşlı Xudafərin
Əzəmətlidir, sirlidir, hikmətlidir, təmkinlidir!..
Hara çevirsən, tarixidir, qədimidir!
Ha yandan baxsan, möhtəşəmdir!
Hansı zamandan boylansan, sirli-sehirlidir...
Çinara söykənən diyar
Əzbər bildiyimiz, folklor kimi dildən-dilə, ağızdan-ağıza keçən məşhur bir nəğmənin sözləridir bu. Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Cəmil Əhmədov xalq yazıçısı Sabir Əhmədlinin kiçik qardaşıdır. Şəhərin mərkəzində büstü, bir az ondan yuxarıda isə adını daşıyan muzey və məktəb vardı. Sabir müəllim daim görüşlərdə çıxış edər, qardaşı Cəmillə bağlı xatirələrini danışardı. O da bilməzdi, bizim də ağlımıza gəlməzdi ki, bir gün Sabir müəllimin bağrında qardaşı Cəmillə yanaşı oğlu Məhəmmədin də şəhid məzarı qazılacaq...
Ay dərdim,
Sevinc əkdim, vay dərdim.
Biz Çinara söykəndik,
O da dedi “ay” dərdim!
Bizim Dəyirman Dərəsi
Yaxınlaşıb, hamamın divarından tanıyıram, sığallayıb hamarlayıram uçuq-sökük divarlarımızı... Qırmızı daşdan qırmızı dəmirli evin, barlı bağçan, boyunu sevdiyin, qol-budaqlı say-seçmə ağacların hanı, Ata?
Bu evi, bu bağı, bu ağacları bizə əmanət etmişdin, hanı əmanətin, hanı sərvətin, hanı minbir əziyyətlə qurduğun cənnətin? Şeytanlar taladı, iblislər oğurladı, vəhşilər dağıtdı, yağılar daşıdı...
Şəhər, quraram səni!..
Təəccüblənirik ki, payızda da boyana olar? Deyirlər ki, Çinarın ətrafından yığmışıq, özünüz də gəzin, baxın, yemlik də çoxdur, hər gün yığıb yeyirik, Cəbrayıla yaz gəlib, burda noyabr ayında bahardı, bizim payızımız yox, baharımız başlayıb indi!..
P.S. APA TV-nin çəkdiyi “Yurda dönən Çinar” filmi yaxın günlərdə təqdim ediləcək. Adətən, yazı filmdən sonra yazılsa da, bu dəfə ondan irəli keçdi, kino bir az sonra başlayacaq!..
Laura Cəbrayıllı - yazıçı-jurnalist
Avqust 1993-Noyabr 2024
