Əgər bu addımlar vaxtında atılmış olsaydı, indi tamam fərqli mənzərə yaranmışdı
“Bloomberg” hesab edir ki, Prezident Co Bayden sonunda, Donald Tramp Ağ Evə qayıtmazdan əvvəl Ukraynanın mövqeyini gücləndirməyə çalışır. Baydenin son addımları arasında Kiyevin Rusiya ərazisindəki hərbi obyektlərə zərbələr endirməsinə icazə verilməsi də var. Ağ Ev həmçinin piyada əleyhinə minaların daşınmasını təsdiqləyib, ukraynanın təxminən 5 milyard dollar borcunu bağışlayıb və təbii qaz satışı üçün ödənişlər edən böyük Rusiya bankına qarşı sanksiyalar tətbiq edib.
Ağ Ev və Pentaqon da Konqresin Ukraynanın müdafiəsi üçün ayırdığı son vəsaiti, təxminən 9 milyard dolları xərcləməyə tələsir. Dövlət Departamentinin məlumatına görə, bu günə qədər ABŞ Ukraynaya 64 milyard dollardan çox hərbi yardım edib.
Baydenin Ukraynaya silah tədarükünü artırmaq imkanları məhduddur, çünki yerdə qalan pulun çox hissəsi yalnız Pentaqonun ehtiyatında olan silahlar üçün istifadə edilə bilər. Vəsaitlərin həddən artıq kəsilməsi ABŞ-ın öz müdafiəsini təhlükə altına qoyar.
Bayden administrasiyası Kiyevə NATO-ya üzv olmaq üçün rəsmi dəvət üçün açıq çağırış etməyi də nəzərdən keçirdi, lakin qısa müddətdə uğur qazanma ehtimalının az olduğunu nəzərə alaraq bunun əleyhinə qərar verdi. Əvəzində Ukraynaya zəmanət vermək üçün bir sıra ikitərəfli təhlükəsizlik sazişləri bağlanacaq.
Hazırkı administrasiyadakı mənbənin sözlərinə görə, bu addımlar, eləcə də hələ də nəzərdən keçirilməkdə olan digər addımlar Baydenin Tramp vəzifəyə başlamazdan əvvəl Ukraynanı gücləndirmək üçün mümkün qədər çox şey etmək planının bir hissəsidir.
“Bloomberg”in mənbəsi bildirib ki, strategiya Ukraynanın hərbi əməliyyatları davam etdirəcəyi təqdirdə, Rusiyadan qisas almaq potensialına malik olduğunu göstərməklə Zelenskiyə kömək etmək məqsədi daşıyır.
Etiraf etməliyik ki, bu addımlar lazımdır, amma çox gecdir. Çünki Baydenin Ukraynaya rus ordusunu bütün ərazisindən çıxarmasına kömək etmək üçün 1000 gecə və gündüz vaxtı var idi. Xüsusən də müharibənin başlanğıcında, sağlam düşüncənin əksinə və bütün dünyanın təəccübünə səbəb olaraq, qocalı-cavanlı silahsız ukraynalılar işğalçının yolunda divar kimi dayanmışdılar. Putinin ordusu isə öz lideri ilə birlikdə ukraynalıların iradəsi və vətənlərini və azadlıqlarını müdafiə etmək istəyindən ruhdan düşmüşdü.
Əgər o zaman Ukrayna ordusu bu və ya digər şəkildə, böyük gecikmələrlə də olsa, sonradan gəlməyə başlayan, Rusiyanın özündəki hərbi hədəfləri məhv etmək üçün icazə alan tələb olunan silahların tam çeşidini alsaydı, Ukrayna səması bağlanardı, Ukrayna öz ərazilərini itirməzdi və qəhrəman oğul və qızlarının həyatını xilas edərdi, ölkənin infrastrukturu məhv olmazdı, milyonlarla qaçqın olmazdı və müharibə üç il uzanmazdı. Amerika Konqresində 2023-cü ildə Ukraynaya maliyyə yardımı ilə bağlı Trampın özünün və komandasının şəxsən günahkar olduğu altı aylıq müzakirə Putinə qüvvələrini səfərbər etmək və sənayesini müharibə vəziyyətinə keçirmək, həmçinin hərbi ittifaqlar yaratmaq imkanı verdi.
Əslində, Qərbin, əsasən də Amerikanın köməyi sayəsində Ukrayna ondan tamamilə bütün parametrlərdə dəfələrlə üstün olan ən böyük nüvə gücünə tab gətirə bilsə də, etiraf etməliyik ki, ukraynalı uşaqların, qadınların, qocaların qanı axır. Və Rusiyanın gücündən qorxan bir çox Avropa liderləri, onlara göründüyü kimi, öz ölkələrini təcavüzdən qorumağa çalışırlar. Bu, təcavüzkara tamamilə sərbəstlik verdi və indi Qərb İkinci Dünya müharibəsi ssenarisini təkrarlamaqdan qorxur.
Ancaq Bayden administrasiyasının atdığı addımlar, həqiqətən də, bu mərhələdə, yeni Prezident Donald Trampın vəd etdiyi atəşkəs və sülh danışıqları ərəfəsində tamamilə zəruridir. Və hətta Tramp Putinlə sövdələşəndə onun öz danışıqlar mövqeyini gücləndirəcək. O, daha güclü Ukraynadan qələbə kimi qələmə verə biləcəyi həll yolu kimi istifadə edə bilər.
Ola bilsin ki, hətta bu məsələdə respublikaçılar, xüsusən də Reyqan qanadı ilə demokratlar arasında razılıq olsun. Bu respublikaçıların mövqeyi hamıya məlumdur. 2023-cü ilin sonunda “Ukrayna Qələbə Planı”nı hazırlayan və hətta Bayden administrasiyasını kifayət qədər kömək etmədiyinə görə tənqid edən məhz onlar, Xarici Əlaqələr Komitəsinin rəhbərləri Maykl Makkol, Silahlı Qüvvələr Komitəsinin başçısı Mayk Rocers və Kəşfiyyat Komitəsinin başçısı Mayk Turner idi.
İndi onlardan biri, Maykl Makkol, Atlantik Şuraya verdiyi müsahibədə yenidən çağırış edir, lakin bu dəfə öz partiyasının Prezidenti Donald Trampı “Putinin bütün Ukraynanı ələ keçirməsinə imkan verməməyə” çağırır. Öz mövqeyini ilk növbədə Amerikanın özünün maraqları ilə izah edir.
“ABŞ-ın dünyadakı mövqeyi daha zəif olacaq, əgər biz gücdən daha çox zəifliyi proqnozlaşdırsaq, bu, Putini daha da aqressiyaya dəvət edəcək. Bu, yoldaş Siyə (Çin lideri – M.H.) və onun Tayvan və Hind-Sakit Okeanla bağlı hesablamalarına da təsir edəcək. Bir gün ərzində Moldova da, Gürcüstan da mütləq çökəcək”, - deyə Makkol bildirib.
Buna görə də o, Tramp danışıqlarından əvvəl Ukraynaya daha çox ATACMS verilməsinin tərəfdarıdır: “Ukrayna masa arxasında ən yaxşı danışıqlara nail olmaq üçün mümkün olan ən güclü mövqedə olmalıdır. Rusiyanı sevən putinyönlü insanların Reyqanın partiyasına zorla daxil olması təəssüfedicidir. Reyqan layihəsinin gücü tarixən doğru olan aksiomadır. Gücü layihələndirəndə sülh əldə edirsən. Zəifliyi proqnozlaşdırmaqla siz münaqişəyə, təcavüzə və müharibəyə dəvət edirsiniz”.
Makkol Reyqanın ideyalarını təbliğ edir. Və o, qətiyyətlə tövsiyə edir ki, Tramp danışıqlara və sazişə “diş” qoysun və “məcburi mexanizm” tətbiq etsin və Budapeşt razılaşmalarında olduğu kimi səhvi təkrarlamasın. Və hətta bu dəfə onların həyata keçirilməsini təmin edin. /ayna.az/
