Britaniyanın ictimai yayım qurumu BBC qlobal miqrasiya hərəkətlərini təhlil edib. Son 30 ildə miqrant sayının artdığını bildirən BBC adi miqrasiya marşrutlarına çıxışın getdikcə çətinləşdiyini vurğulayıb.
Qaynarinfo xəbər verir ki, qlobal miqrasiya hər il artsa da, insanların gələcəkdə daha az miqrasiya etmək istəyəcəyinə dair heç bir göstərici yoxdur.
Lakin son on ildə miqrasiya etmək istəyənlərin qarşısında yeni maneələr yaranıb. Donald Tramp ABŞ prezidentliyinin ilk dövründə "divar tikmək" şüarını səsləndirib, COVID-19 pandemiyası səbəbindən bir çox ölkədə səyahət məhdudiyyətləri tətbiq olunub, Brexit isə Birləşmiş Krallıq və Avropa İttifaqı arasında azad miqrasiyanı dayandırıb.
Üstəlik, 2025-ci ilin dünyanın iki ən böyük miqrasiya marşrutunda ciddi siyasi dəyişikliklərlə başlayacağı gözlənilir: ABŞ-da Donald Tramp yanvarda ikinci prezidentlik müddətinə başlayacaq və daha sərt miqrasiya siyasətini dəstəkləyən partiyalar Almaniyada fevralın sonunda keçirilməsi gözlənilən erkən seçkilərdə uğurlu ola bilər.
Qlobal miqrasiya trendləri
Son 30 ildə dünyada miqrantların sayı ardıcıl olaraq artıb. Birləşmiş Millətlərin Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının (IOM) araşdırmalarına əsasən, inkişaf etməkdə olan ölkələrdən daha inkişaf etmiş ölkələrə miqrasiya etmək getdikcə çətinləşir.
IOM-un nümayəndəsi Mari MakAulif bu trendin beynəlxalq miqrasiyanın əsasən zəngin ölkələr arasında baş verdiyini və Avropada daxili miqrasiyanın yüksək səviyyədə olduğunu göstərdiyini deyib.
MakAulif əlavə edib ki, beynəlxalq tələbələrin sayı 2002-ci ildə 7 milyon idisə, sonrakı illərdə bu göstərici üç dəfə artıb:
"Biz 25 illik miqrasiya məlumatlarını və İnsan İnkişafı İndeksi məlumatlarını araşdırdıq və aşkar etdik ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrdən insanlar getdikcə orta, yüksək və çox yüksək insan inkişafı olan ölkələrə miqrasiya edirlər. Çox aydın tendensiya var. Adi miqrasiya marşrutlarına çıxış getdikcə çətinləşir. Əksər beynəlxalq miqrasiya zəngin ölkələr arasında baş verir. Bir zəngin ölkədən digərinə..."
MakAulif Avropa İttifaqı, Qərbi Afrika Ölkələrinin İqtisadi Birliyi (Ecowas) və Cənubi Amerika Ümumi Bazarı (Mercosur) kimi sərbəst hərəkət müqavilələri olan bölgələrdə miqrasiyanın daha yüksək olduğunu söyləyir və əlavə edir ki, Cənubi Asiyadan Körfəz ölkələrinə qədər geniş miqrasiya dəhlizi də var.
Həmçinin son 21 ildə beynəlxalq tələbələrin sayı 3 dəfə artıb. 2002-ci ildə dünyada yeddi milyon beynəlxalq tələbə olduğu halda, sonrakı illərdə bu rəqəm üç dəfə çoxalıb.
Suriyaya geridönüş...
Suriyada Əsəd rejiminin devrilməsi başqa ölkələrdə yaşayan altı milyondan çox suriyalının öz evlərinə qayıtmasına şərait yarada bilər.
Suriyanın devrilmiş lideri Bəşər Əsəd Rusiyaya qaçdıqdan sonra ilk bir neçə gündə Türkiyədəki suriyalılar evlərinə qayıtmaq istədikləri üçün sərhədin Türkiyə tərəfində uzun növbələr yaranıb.
Bununla belə, Suriyanın gələcəkdə necə idarə olunacağına dair qeyri-müəyyənliklər davam etdiyindən, təhlükəsizlik şərtlərinin necə dəyişəcəyini və bu köç hərəkatının davam edib-etməyəcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir.
2025-ci ildə ABŞ-da gözlənilən dəyişikliklər
ABŞ-da Donald Trampın ikinci prezidentlik dövrü başlaması ilə miqrasiya siyasətində sərtləşmələr ola bilər. Tramp qanunsuz miqrantların kollektiv deportasiyasını həyata keçirməyi və bu məqsədlə milli fövqəladə vəziyyət elan etməyi planlaşdırır. Lakin ekspertlər bunun həm hüquqi, həm də maliyyə baxımından reallaşmasının çətin olduğunu bildirirlər.
Tramp ilk səlahiyyət müddətində Meksika sərhədindəki maneələrin uzunluğunu əhəmiyyətli dərəcədə uzada bilməyib, lakin o, immiqrasiya ilə bağlı daha konkret nəticələrə malik olan digər tənzimləmələr edib.
2017-ci ilin yanvarında prezident olan Trampın ilk qərarlarından biri 7 ölkənin (İran, İraq, Liviya, Somali, Sudan, Suriya və Yəmən) vətəndaşlarına səyahət qadağası qoymaq olub. Bu ölkələrin əhalisinin əksəriyyəti müsəlman olduğundan Trampın siyasəti "müsəlman qadağası" adlandırılıb.
Tramp bu prezident fərmanını imzalayanda bu ölkələrdən ABŞ-a uçan təyyarələrdə olan təxminən 2000 nəfər təyyarələri ölkəyə eniş edərkən saxlanılıb.
Başqa bir siyasət olaraq, Tramp insanlara ABŞ-da yaşamaq və işləmək hüququ verən illik Yaşıl Kart Lotereyasının bir hissəsi olan Müxtəliflik İmmiqrasiya Proqramını ləğv edib.
Prezident kimi fəaliyyətinin son ilində Donald Tramp "ABŞ əmək bazarını qorumaq" üçün proqramı dayandırmaq qərarına gəlib. Lakin nəticədə yeni həyata başlamağa hazırlaşan on minlərlə insanın həyatı dəyişib.
Trump administrasiyası tərəfindən ictimai sağlamlığın qorunmasına yönəlmiş başqa bir tənzimləmə, sığınacaq axtaran insanlar da daxil olmaqla, immiqrantları dərhal deportasiya etmək üçün sərhəddəki ABŞ rəsmilərini qanuniləşdirmək idi. Tənzimləmənin qüvvəyə minməsi ilə 2021-ci ilin yanvarı arasında, Tramp Ağ Evi tərk edən zaman, təxminən 400,000 adam saxlanılaraq deportasiya edildi.
Almaniyada nə gözlənilir?
Almaniyada isə fevralda keçiriləcək seçkilərdən sonra miqrasiya siyasətində sərtləşmə ehtimalı var. Xristian Demokratlar və radikal sağçı AfD partiyaları seçicilərin böyük dəstəyini qazanır. 2025-ci ilin fevralında keçirilməsi planlaşdırılan seçkilərdən sonra dünyanın ikinci ən böyük miqrasiya məkanı olan Almaniyada böyük ehtimalla yeni hökumət qurulacaq. İşçi qüvvəsi çatışmazlığını həll etmək məqsədilə göçə icazə verən siyasətlərin dəyişməsi gözlənilir. Son illərdə işçi qüvvəsini genişləndirmək üçün immiqrasiyanı asanlaşdıran Almaniyada ifrat sağçı anti-immiqrasiya partiyaları hakimiyyətə gəlsə, bu təcrübə dəyişə bilərmi?
Almaniyanın hazırkı hökuməti işçi qüvvəsi çatışmazlığı ilə mübarizə aparmaq üçün immiqrasiya məhdudiyyətlərini yüngülləşdirib, lakin kansler Olaf Şoltsun mənsub olduğu Sosial Demokrat Partiyası (SPD) hazırda sorğularda üçüncüdür. Xristian Demokratlar (CDU/CSU) birinci yerdə olduğu halda, hər beş seçicidən birinin dəstəyini qazanan ifrat sağçı AfD ikinci yerdədir.
Almaniyanın miqrasiya üzrə tədqiqat təşkilatı olan Almaniya Xarici Əlaqələr Şurasında Miqrasiya Mərkəzini idarə edən Viktoriya Rietiq deyir: "Qanunsuz miqrasiyanın çətinləşdirilməsi Almaniyadakı partiyaların - aparıcı CDU/CSU partiyalarının, eləcə də ifrat sağçı AfD və ifrat solçu BSW-nin seçki kampaniyalarının bir hissəsidir".
Siyasi partiyalar Almaniyada işçi qüvvəsi çatışmazlığı səbəbindən müntəzəm immiqrasiyaya daha az qarşı olsalar da, hər 10 nəfərdən altısı bu üç partiyanı dəstəkləyir.
"Deyə bilərik ki, bu siyasi ab-hava fevral seçkilərindən sonra Almaniyada daha sərt immiqrasiya siyasətinə çevriləcək və yeni hökumətə böyük ehtimalla Xristian Demokratlar rəhbərlik edəcək", deyə Rietiq bildirib.
Digər marşrutlar
Almaniyaya və ya ABŞ-a miqrasiya daha mürəkkəbləşə bilər, lakin digər miqrasiya istiqamətlərinin əlavə maneələr yaratması gözlənilmir. Cənubi Asiyadan Körfəzə uzanan miqrasiya dəhlizində heç bir dəyişiklik nəzərdə tutulmur, miqrasiya Aİ və ya Ecowas kimi regional hüquqi çərçivələr çərçivəsində baş verir.
"Cənubi Asiyadan Körfəzə, demək olar ki, tamamilə əmək miqrasiyası olan böyük dəhliz davam edəcək, çünki buna ehtiyac var. Əmək miqrantları Körfəzdəki bir çox ölkələr üçün inanılmaz dərəcədə vacibdir və bu miqrantlar əsas xidmətləri yerinə yetirirlər. Ona görə də böyük dəyişiklik olacağını düşünmürəm. Xüsusilə də söhbət əsas mühacirət ölkələrindən və hədəf olan böyük ölkələrdən gedirsə", deyə MakAulif bildirib.
MakAulif immiqrasiya sistemlərinə inamı sarsıtmaq üçün alternativ sağ qruplar tərəfindən onlayn olaraq həyata keçirilən dezinformasiya kampaniyalarına da diqqət çəkir: "Məncə, beynəlxalq miqrasiyanın gələcəyinin ən böyük problemlərindən biri miqrasiyaya olan inamı sarsıdan dezinformasiyanın artan paradoksudur".
Onun fikrincə, müharibə və fəlakətlər nəticəsində yaranan kəskin yerdəyişmə ilə yanaşı, beynəlxalq miqrasiya meylləri proqnozlaşdırıla bilən və sabitdir və yalnız uzun müddət ərzində siyasət dəyişikliklərindən təsirlənir: "Biz bilirik ki, beynəlxalq miqrasiya istisnadır: insanların əksəriyyəti doğulduğu ölkədə qalır və yaşayır".
Aydın
