2025-ci il üçün Azərbaycan ətrafında vəziyyətin nəzərə alınmalı olduğu şərtlərin əksəriyyəti 2024-cü ilin sonlarında formalaşıb və yaxın gələcəyə təsir edəcək.
Rusiya ilə münasibətlərdə fasilə gözlənilir. Kreml Azərbaycanın mülki təyyarəsinə edilən hücuma görə məsuliyyəti öz üzərinə götürməyib. İlk hesabat üçün araşdırma müddəti 30 gündür, yəni yanvarın sonuna kimi təyyarənin qəzaya uğramasının səbəbləri aydınlaşmalıdır. Bir çox skeptiklər artıq Braziliyanın qara qutuların göndərilməli olduğu ölkə olmadığına dair nəzəriyyələr qurublar. Deməli belə, Braziliya bu təyyarələri istehsal edən ölkədir və Bakı kimi onlar üçün də təyyarənin texniki nasazlıqlara görə yox, kənar təsirlərə görə qəzaya uğradığını müəyyən etmək vacibdir.
Əgər Kreml Azərbaycan Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi tələblər çərçivəsində öz addımlarını atmasa, o zaman növbəti addımları müəyyən etmək üçün Rusiya ilə münasibətlərə fasilə veriləcək. Bu mövzu münasibətlərdə izsiz qalmayacaq. Artıq qeyd etmək olar ki, Bakı ilə Moskva arasında münasibətlər əvvəlki kimi olmayacaq, fərqli olacaq... Və onların necə olacağı Moskvanın birinci hesabatdan əvvəl və ya sonrakı davranışından asılı olacaq...
Türkiyə ilə münasibətlər ardıcıl olaraq müsbətdir, yeni mövzu yaranır - Suriya. Və Azərbaycan bu mövzuda fəal iştirak edəcək. Bu, Ankara üçün TDT çərçivəsində Suriyaya münasibəti kontekstində lazımdır, Azərbaycan üçün isə qonşuluqda siyasi qarşılıqlı fəaliyyətin və iqtisadi fəallığın genişləndirilməsinə dair imkanlar açılması üçün gərəkdir.
Türkiyə ilə münasibətlərdə Ermənistan mövzusu aktuallığını itirəcək, çünki Türkiyə və ABŞ münasibətlərində Ermənistan mövzusu zirvədə olmaqdan çıxıb.
Problemli İran əvvəlki kimi qalacaq, amma "İran kirpisinin iynələri" artıq əvvəlki kimi deyil. Olduqca pərişan İran hələ də təhlükə yaradır, çünki İranın etibarlı dəstələri İranın özünə gəlib və istifadə oluna bilər. Bununla belə, İranın şərqi, cənubu və qərbi ən kəskin gərginliyin yarandığı yerlərdir, şimal isə ən proqnozlaşdırıla bilən bölgə olaraq qalır. Güman etmək olar ki, Bakıya müsbət ismarışlar verən elçilər göndəriləcək. İsmarışların Xamneyinin özündən olması Bakı üçün vacibdir və onun özünün ifadə etməsi arzuolunandır. Xarici İşlər Nazirliyi və hətta prezidentlə danışıqlar Xamneyinin şəxsi təsdiqi olmadan ciddi ola bilməz!
Qərblə transformasiya gözlənilir. Təyyarə faciəsi və Prezident İlham Əliyevin prinsipial reaksiyası Qərb paytaxtlarına şok effekti verdi. Biz azərbaycanlılar üçün Azərbaycan Prezidentinin prinsipial mövqeyi yeni bir şey deyil, normadır. Lakin Qərb paytaxtlarında belə bir stereotip kök salıb ki, Bakı Moskva ilə tandemdə hərəkət edir, sonra hər şey yolunda getmədi və bu stereotip məhv edildi!
Azərbaycan Prezidentinin dürüstlüyü daimi tendensiyadır və bu, milli maraqların mütləq prioritet kimi qoyulduğu xarici siyasətin bütün sahələrinə aiddir. Beynəlxalq münasibətlərdə dürüstlük iradə, resurslar və vaxt hissi tələb edir. Prezident İlham Əliyevdə bu keyfiyyətlər kifayət qədərdir.
Azərbaycan Prezidenti Yeni il təbrikində Ermənistanın hərbiləşdirilməsinə və regionda silahlanma yarışına geniş yer ayırıb. Şübhəsiz ki, Azərbaycan Prezidentinin çoxlu məlumatı var və Ermənistanın hərbiləşdirilməsi mövzusuna çox vaxt ayrılırsa, deməli, bunun əhəmiyyəti var. Bu kontekstdə mesaj həm Ermənistan rəhbərliyinə, həm də Ermənistanı silahla dolduran Ermənistanın havadarlarına yönəlib.
Unutmayaq ki, Paşinyan Qarabağda hərbi büdcə fərqi 3-4 dəfə Azərbaycanın xeyrinə olanda “Miatsum” deyə qışqırırdı; həmin Paşinyan 2023-cü ilin sentyabrına qədər, o zaman obyektiv olaraq vəziyyət ümidsiz görünsə də, Qarabağda Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqlarını silahlandırmaq və maliyyələşdirməkdə davam edirdi.
Bakı qəti şəkildə inanır ki, Ermənistan növbəti dəfə geosiyasi qarşıdurma alətinə çevrilir. Bakıda buna yol vermək olmaz və bununla bağlı xəbərdarlıqlar çox aydındır. Sülh prosesi şəffaflaşıb və İrəvanda insanlar nə etmək lazım olduğunu və gərginliyin qarşısını almaq və danışıqlar prosesinin konstruktiv spiralına qayıtmaq yollarını bilirlər.
