Qırmızı dənizdəki husi qüvvələri dünya ticarətini və enerji bazarını təhdid edir.
Publika.az xəbər verir ki, enerji siyasəti üzrə ekspert Necdet Pamir böhranın ölçülərini və Türkiyəyə təsirlərini rəqəmlərlə açıqlayıb.
Yəməndəki husilər Asiya ilə Aralıq dənizini birləşdirən ən qısa nöqtə olan Qırmızı dənizin girişində öz silahlı təhdidləri ilə birdən-birə dünya ticarət və enerji gündəminin zirvəsinə çıxıb. Ərəb dünyası və Aralıq dənizi qlobal ticarətin 12 faizinin keçdiyi Süveyş kanalı ilə birlikdə böyük böhranla üz-üzədir. ABŞ-ın rəhbərliyi altında yaradılan beynəlxalq koalisiya da müharibə variantını nəzərdən keçirir. Pamirin fikrincə, böhranın yayılma ehtimalı həll olunma ehtimalından qat-qat yüksəkdir.
Böhran Türkiyəyə necə təsir edəcək?
Neft və təbii qazın qiyməti bir çox amillərdən asılıdır. Ən mühüm amillərdən biri də geosiyasi faktordur. Körfəzə yaxın coğrafiya olduğu üçün xüsusilə İsrail-Həmas qarşıdurması vəziyyətində bölgəyə yayılma və İrana yayılma ehtimalı var. Onun Türkiyəyə əksini qiymətləndirərkən enerji profilini əsas götürməliyik. Türkiyə istehlak etdiyi enerjinin 28,6 faizini neftlə qarşılayır. Təbii qazın payı 27,4 faiz təşkil edir. Bu şəkildə baxanda görürük ki, neft və təbii qazın payı 56 faizdir.
Enerji qiymətləri artacaqmı?
Türkiyə istehlak etdiyi təbii qazın 99,9 faizini, neftin isə 92 faizini idxal edən ölkədir. Hadisə hazırda Hörmüz boğazında, oradan Badel Məndeb boğazına və Qırmızı dənizə, oradan isə Süveyş kanalına doğru gedir. İndi belə bir tənlikdə Türkiyənin ən mühüm zəifliyi onun xarici enerjidən asılılığıdır. 2022-ci ildə Brent markalı neftin orta qiyməti 101 dollar olub. Türkiyənin enerji faturası 96,6 milyard dollar olub. Bu, davamlı deyil. Domokl qılıncı Türkiyənin başının üstündən asılır.
Böhran enerji və malların transferinə nə dərəcədə təsir edəcək?
Yaxın Şərq coğrafiyası dünyanın məlum neft ehtiyatlarının 50 faizini təşkil edir. Gündə təxminən 6,8 milyon barel neft və məhsul Babul Məndeb boğazından keçərək Qırmızı dənizə daxil olur. Husilər ABŞ və müttəfiqlərini hədələyir. Onlar təkcə neft deyil, başqa malları da daşıyan gəmiləri dayandırırlar. Bu da, yükdaşıma xərclərini artırır.
Böhranın ilk təsiri yüksək qiymətlər olacaqmı?
