Azərbaycanda ərzaq məhsullarının, xüsusən də ətin qiymətinin optimallaşdırılması ölkədə iqtisadiyyatın və sosial siyasətin prioritet istiqamətlərindən biridir.
Lakin bir sıra amillər qiymətlərin sabit və əlçatan səviyyəyə endirilməsinə mane olur. Bu amillər həm daxili istehsal, həm də xarici ticarətlə bağlı müxtəlif problemlərdən qaynaqlanır. Məsələ, əhalinin gündəlik həyatında böyük rol oynayan və sosial ədalətin təminatında vacib olan ərzaq təhlükəsizliyinin qorunmasına qədər uzanır.
Bəs ətin qiymətinin ucuzlaşmasında əngəl yaradan digər amillər hansılardır?
Natiq Cəfərli: Ölkəmizdə ətin istehsal xərcləri yüksəkdir
Mövzu ilə bağlı Bakıvaxtı.az-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli bildirib ki, ətin qiymətinin optimallaşdırılmasına ən böyük maneələrdən biri istehsal xərclərinin yüksək olmasıdır. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan ərazisində heyvandarlıq üçün tələb olunan yemlərin istehsalı məhdud olduğuna görə, əksər hallarda yem xarici ölkələrdən idxal olunur. Bu da öz növbəsində yem xərclərinin yüksəlməsinə, nəticədə isə ətin maya dəyərinin artmasına səbəb olur. Xüsusən son illərdə beynəlxalq bazarda kənd təsərrüfatı məhsullarının, o cümlədən yemin qiymətində artım müşahidə edilir ki, bu da yerli fermerlərin məhsuldarlığını aşağı salır.
Müsahibimiz Azərbaycanda ətin qiymətinin optimallaşdırılmasında digər problem olan logistika və infrastruktur problemlərindən də söz açıb. Bildirib ki, heyvandarlıq məhsullarının böyük hissəsi kənd yerlərində istehsal olunduğu üçün, bu məhsulların şəhərlərə çatdırılması əlavə nəqliyyat xərcləri tələb edir:
“Eyni zamanda, ölkədə yerli istehsalın yetərli olmaması bəzi növ ət məhsullarının xaricdən idxalını zəruri edir. Bu da valyuta məzənnələrinin dəyişkənliyi və idxal zamanı vergi və gömrük rüsumları kimi amillərin qiymətlərə təsir etməsinə gətirib çıxarır. Həmçinin, yanacağın qiymətinin qalxması da ətin qiymətini ucuzlaşdırmayan amillərdəndir”.
Ekspert qeyd edib ki, kənd təsərrüfatı infrastrukturunun və texnologiyanın inkişaf səviyyəsi də nisbətən aşağıdır:
“Əksər fermerlər müasir texnologiyadan və təchizatdan istifadə edə bilmir, bu da onların məhsuldarlığını və iqtisadi səmərəliliyini azaldır. Müasir avadanlıq və texnologiyanın geniş istifadəsi məhsulun keyfiyyətini və həcmini artırmaqla bərabər, maya dəyərini də aşağı sala bilərdi. Lakin bu sahədəki infrastruktur çatışmazlığı istehsalın səmərəliliyini məhdudlaşdırır".
N.Cəfərli bildirib ki, ət bazarında qiymətlərin optimallaşdırılmasına dövlət tənzimləmələrinin də təsiri böyükdür:
"Subsidiya kənd təsərrüfatı sektorunun inkişafına təkan vermək, fermerləri dəstəkləmək və məhsuldarlığı artırmaq məqsədi ilə dövlət tərəfindən verilən maliyyə yardımıdır. Lakin Azərbaycanda subsidiya siyasətinin bəzi məqamları qiymətlərin tənzimlənməsində arzu olunan nəticəni vermir. Azərbaycanda fermerlərə verilən subsidiyaların məbləği bir çox hallarda kifayət qədər olmur. Fermerlər heyvandarlıq və yem istehsalı üçün maliyyə dəstəyi ala bilmədikdə, onların məhsuldarlığı azalır və maya dəyəri artır. Nəticədə, ətin qiyməti bazarda yüksək olaraq qalır. Subsidiya həcminin azlığı xüsusilə kiçik və orta sahibkarlara təsir edir, çünki onlar böyük təsərrüfatlarla müqayisədə daha çox dəstəyə ehtiyac duyurlar".
Əli Hüseynov
