Dəfn mərasimləri bəşəriyyətin 240 min ildən artıq bir müddətdə tətbiq etdiyi bir ritualdır. Mədəniyyət və adət-ənənələrdəki dəyişikliklərə baxmayaraq, əsas prinsiplər dəyişməz olaraq qalır: ölülərin cəsədləri dəfn edilir. Lakin elm adamları, dəfn edilməzdən əvvəl cəsədləri tabutlara qoymağın həqiqətən də müdrik olub-olmadığını öyrəniblər.
Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, müasir dəfn üsulları həmişə ən optimal deyil. Tədqiqat sübut edib ki, meyitlər tabutda olmasa daha tez parçalanar. Norveç Bioiqtisadi Tədqiqatlar İnstitutunun tədqiqatçısı İnqhild Ekland, tabutlarda parçalanma prosesinin əslində daha səmərəli olduğunu müdafiə edir.
Ekland iki fərqli araşdırmaya istinad edir. Bunlardan birincisi İkinci Dünya Müharibəsindən sonra tapılan cəsədlər üzərində aparılıb. İkincisi, müxtəlif şəraitdə basdırılmış donuz cəsədləri üzərindədir. Hər iki araşdırma, taxta tabutlarda basdırılan cəsədlərin sadəcə torpağa basdırılanlardan daha sürətli parçalandığını aşkar etdi.
Bunun səbəbi sadədir: tabut bir konteyner kimi bədənə oksigen axını təmin edir, bu, xüsusilə ölümdən sonra ilk həftələrdə lazımdır. Bu dövrdə parçalanma çox vacibdir. Bədən birbaşa yerə basdırılsa, parçalanma dayana bilər və yalnız sümüklər qalacaq.
Norveç qəbiristanlıqlarında ölənlərin sayı artdıqca yeni dəfnlər üçün yer tapmaq getdikcə çətinləşir. Qanuna görə, qəbirlər yalnız 20 ildən sonra təkrar istifadə oluna bilər ki, bu da yalnız əvvəlki mərhumun qalıqları tamamilə çürüdükdə mümkündür.
Qəbirdə iri qalıqlar və ya tabut parçaları qalsa, ondan təkrar istifadə oluna bilməz ki, bu da qəbiristanlıqların idarə olunmasında, parklar və ya oyun meydançaları kimi torpaq ehtiyatlarından istifadədə əlavə problemlər yaradır.
Yeni sorğuya görə, bu gün norveçlilərin demək olar ki, yarısı kremasiyanı seçir. Bu proses məkandan istifadəni asanlaşdırır. Bununla belə, Eklandın qeyd etdiyi kimi kremasiyanın da mənfi cəhətləri var. Onun həyata keçirilməsi əhəmiyyətli miqdarda enerji tələb edir. Bundan əlavə, müasir kremasiya qurğuları ətraf mühitin yüksək səviyyədə çirklənməsini göstərən ağır metalların və zərərli qazların emissiyalarını təmizləməlidir.
Bundan əlavə, kül tez-tez yığılmış vəziyyətdə qalır və torpaqda həll olunmur. Bu da uzun müddət ərzində bitkiləri və ya torpağın özünü qida ilə təmin etmir. Bunun əksinə olaraq, taxta tabutlarda basdırılma insan orqanizmində olan üzvi maddələrin yerə qayıtmasına imkan verir ki, bu da öz növbəsində ekosistemi dəstəkləyir.
Ölümdən sonra bədəndə bakteriyaların aktiv yayılması başlayır. İnsan sağ ikən orqanizm immun sisteminin köməyi ilə bu böyüməyə nəzarət edir. Buna görə də dərhal dəfn və ya kremasiya vacibdir. Bədən uzun müddət baxımsız qalarsa, xoşagəlməz nəticələr yarana bilər.
Məsələn, 1087-ci ildə vəfat etmiş İngiltərə kralı Fateh Vilyamın hekayəsi bunun bariz nümunəsidir. Dəfn mərasimini uzun müddət gözlədiyi üçün onun bədənində bakteriyaların buraxdığı qazlar yığılaraq, Hersoqun köçürülməsi zamanı “partlayış”a səbəb olub. Bu hadisə tarixi salnamələrdə qorunan təsvirlər sayəsində müəyyənləşib.
Maraqlıdır ki, düzgün olmayan dəfn ilə başqa bir fenomen mümkündür - təbii mumiyalama. Bu, tabutda və ya torpaqda kifayət qədər oksigen olmadıqda baş verir və parçalanmanın yavaşlamasına səbəb olur. Məsələn, aşağı su və ya sıx gil şəraitində bədən yüz illər boyu öz vəziyyətini saxlaya bilir. Bu proses İslandiyada "üzvi artım" adlanır.
Bu ifratları eşitmək qeyri-adi görünə bilər, lakin onlar düzgün dəfn üsulunun seçilməsinin vacibliyini vurğulayır. Tədqiqatlar göstərir ki, dəfn mərasimlərinə yanaşma tərzimiz təkcə necə və nə vaxt dünyasını dəyişdiyimizi deyil, həm də bədənimizin və resurslarımızın ətraf mühitlə necə qarşılıqlı əlaqədə olacağını müəyyən edə bilər. /Lent.az/
