Fenilefrin nədir və niyə müzakirə edilir?
Fenilefrin burun tutulmasını aradan qaldırmaq üçün istifadə edilən aktiv maddədir. Uzun illərdir ki, onun bu təsiri olduğuna inanılır. Ancaq ABŞ-də aparılan tədqiqatlar nəticəsində məlum olub ki, fenilefrin ağızdan qəbul edildikdə burun tıkanıklığını effektiv şəkildə aradan qaldırmır. 2023-cü ildə ABŞ-nin Qida və Dərman İdarəsi (FDA) bunu rəsmi şəkildə təsdiq etdi. Nəticədə, artıq bu dərmanların bazardan yığılması və istehsal prosesinin dəyişdirilməsi müzakirə olunur.
Fenilefrin tərkibli dərmanlar çox yayılıb. Adətən bu dərmanların adlarında "cold" və ya "flu" sözləri olur. Onlar soyuqdəymə və qrip əlamətlərini, o cümlədən hərarəti, baş ağrısını, zəifliyi, öskürəyi, burun tutulmasını və allergiyanı aradan qaldırmaq üçün nəzərdə tutulub. Əsas komponentlər arasında parasetamol, kofein, öskürək əleyhinə vasitə və C vitamini də var.
Ekspertlərin fikri və təhlükələr
Şimali Amerika Biologiya Məktəbinin professoru Ança Baranova bildirir ki, ABŞ-də soyuqdəymə müalicəsi ənənəvi olaraq içməli dərmanlar üzərində qurulub. Fenilefrin təhlükəli hesab edilməsə də, onun effektivliyinin aşağı olması problem yaradır. Dərman qəbul edildikdə fenilefrinin böyük bir hissəsi bağırsaqlarda sorulmur və qaraciyərdə parçalanır, nəticədə burun selikli qişasına təsir edə biləcək miqdarı kifayət qədər olmur. Bu səbəbdən, burun spreyləri daha təsirli hesab olunur.
Maraqlıdır ki, FDA fenilefrini təhlükəsiz adlandırsa da, onun bir sıra yan təsirləri də mövcuddur. Bu maddə, adrenalin təsirini təqlid edən simpatomimetik qrupuna aiddir və ürək xəstəlikləri, yüksək təzyiq və digər xroniki problemləri olanlar üçün tövsiyə edilmir. Yan təsirlərə ürək ritminin pozulması, baş ağrısı, təzyiq dəyişiklikləri və hətta allergik reaksiyalar daxildir. Fenilefrinin bəzi xəstələr üçün risk yarada biləcəyi qeyd edilir.
Bu prosesin nəticəsində dərman bazarında böyük dəyişikliklər gözlənilir. Farmakoloji şirkətlər yeni məhsullar istehsal etməli olacaq və bu, dərmanların qiymətinin artmasına səbəb ola bilər. FDA-nın qərarı dərman sənayesində ciddi yeniliklərə yol aça bilər.
