ABŞ prezidenti Co Baydenin Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə zərbə icazəsi vermək qərarı kollektiv Qərb daxilində kəskin etirazlara yol açıb və parçalanma meyillərini gücləndirib... Rusiya ilə yaxınlaşmağa can atan Almaniya Ukraynanın gələcək taleyi barədə düşünmədiyinə eyham vurdu, Türkiyə isə ABŞ-ın son qərarını qətiyyən dəstəkləmdiyini, onun yolverilməz olduğunu bəyan etdi...
Ukrayna savaşının tədricən nəzarətdən çıxmaq üzrə olduğu artıq qətiyyən şübhə doğurmur. Belə ki, bu savaşın uzadılmasına və dayandırılmasına tərəfdar olan Qərb siyasi dairələri arasında kəskin mübarizənin başlandığı müşahidə edilir. Hazırda bu iki fəqrli yanaşma tərzinin kollektiv Qərbi ciddi şəkildə parçaladığı da inkaredilməz reallıqdır. Və son proseslər Qərb siyasi dairələrində yaşanan mövqe ziddiyyətlərini daha qabarıq şəkildə biruzə verməyə başlayıb.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ prezidenti Co Bayden cəmisi bir qərarla Ukrayna savaşı ətrafında hərbi-siyasi situasiyanı həm gərginləşdirməyi, həm də qəlizləşdirməyi bacardı. Belə ki, Ağ Evə sahibliyi yeni seçilmiş prezident Donald Trampa təhvil vermək üzrə olan Co Bayden Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə uzaqmənzilli raketlərlə zərbə endirmək icazəsi verdi. Və bu baxımdan, Ukrayna savaşının yaxın vaxtlarda dayandırılmasına cəhd göstərən Ağ Evin yeni sahibi Donald Trampın sülh planının reallaşdırılmasına kifayət qədər ciddi əngəl törətmiş oldu.
Məsələ ondadır ki, ABŞ prezidentinin bu qərarı Qərb siyasi dairələrində əsasən Fransa tərəfindən dəstəklənsə də, onun əleyhdarları da kifayət qədərdir. Belə ki, Fransanın Avropa Birliyi daxilində avanqard mövqe uğrunda mübarizədə əsas rəqibi Almaniya Ağ Ev sahibinin Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə zərbə endirmək icazəsi verməsini qətiyyən dəstəkləmədi. Əksinə, Almaniya kansleri Olaf Şolts açıq mətnlə bu qərarın səhv olduğunu vurğuladı. Və rəsmi Berlinin bu prosesdə iştirak etmək niyyətindən çox-çox uzaq olduğuna da eyham vurdu.
Təbii ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinə cəmisi bir neçə gün əvvəl zəng edərək, iki ölkə arasında münasibətlərin bərpa perspektivlərini rus dilində müzakirə etmiş kansler Olaf Şolts Almaniyanın Rusiya tərəfindən hərbi hədəfə alına biləcək ölkələrin sırasına qatılmasını qətiyyən istəmir. Əksinə, indi Almaniya üçün Rusiyanın enerji resursları Ukraynanın hərbi qələbəsindən daha əhəmiyyətli olmağa başlayıb. Və kansler Olaf Şolts hazırda Ukrayna savaşından daha çox Almaniyanı dərinləşməkdə olan sosial-iqtisadi böhrandan yayındırmaq barədə düşünür.
Əslində, Almaniya kansleri bu mövqeyində qətiyyən tək deyil. Macarıstan və əksər Şərqi Avropa ölkələri də Rusiyanın dərinliklərinə raket zərbələrinə qarşı çıxırlar. Eyni zamanda, eyni zamanda həm NATO, həm də Avropa Birliyi üzvü olan bəzi dugər ölkələrin də prezident Co Baydenin gedərayaq verdiyi bu təhlükəli qərara etiraz etdikləri bildirilir. Üstəlik, həmin ölkələrin öz etirazlarını Ağ Ev adminitrasiyasına diplomatik kanallarla artıq çatdırdığı da vurğulanır. Və bu baxımdan, qoca Co kollektiv Qərb daxilində ziddiyyətləri daha da dərinləşdirmiş kimi görünür.
Maraqlıdır ki, NATO üzvü olsa da, Ukrayna savaşına münasibətdə prinsipial neytrallıq mövqeyi tutan Türkiyə də qoca Co tərəfindən başladılmış “fəalkət ssenarisi”nə kəskin etiraz edilib. Belə ki, rəsmi Ankara Rusiyanın dərinliklərinə zərbə qərarını dəstəkləməyib. Əksinə, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Ağ Ev sahibi Co Baydenin Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərinə hücum icazəsi verməsi ilə bağlı qərarını sərt şəkildə tənqid edib.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan bildirib ki, Türkiyə bu qərarı qətiyyən dəstəkləmir və ümumiyyətlə, doğru addım hesab etmir. Türkiyə lideri vurğulayıb ki, Ukrayna-Rusiya münaqişəsi silah, qan və göz yaşları ilə həll oluna bilməz. Əksinə, Ukrayna savaşının ən qısa zamanda dayandırılması üçün daha çox sülhə nail olmaq cəhdlərinin, xoş niyyətlərin göstərilməsi və xüsusilə də, diplomatiya vasitələrinin işə salınması olduqca vacibdir. Və bütün bunlar onu göstərir ki, NATO-nun bu proseslərdə iştirak ehtimalı qlobal məkanda ciddi narahatlıqla qarşılanır.
Əslində, bu qətiyyən səbəbsiz də deyil. Belə ki, Kremlin Ağ Evin indiki sahibinin qərarına verdiyi ilk reaksiyanın təhdidkar məzmun daşıması da Qərb siyasi dairələrində açıq-aşkar ciddi narahatlıq doğurub. Çünki həmin reaksiyada Rusiyanın dərinliklərinə zərbə endiriləcəyi təqdirdə, ABŞ da daxil olmaqla, NATO ölkələri Ukrayna savaşının birbaşa iştirakçısı hesab olunacağı vurğulanır. Və bu, Rusiya-NATO savaşına yol aça biləcək yanaşma tərzi kimi qəbul edilir.
Digər tərəfdən, Kreml Ağ Ev sahibinin son qərarına Rusiya xarici kəşfiyyat servisinin rəhbəri Sergey Narışkin vasitəsilə də reaksiya verib. Sergey Narışkin bildirib ki, bəzi NATO ölkələrinin Rusiyanın dərinliklərinə zərbələrdə iştirak etmək cəhdləri cəzasız qalmayacaq. Onun fikrincə, ABŞ və Qərb Rusiyanın nüvə doktrinasına edilən dəyişikliyin NATO-nun “strateji qələbə” planlarını tamamilə boşa çıxardır. Və Kremlin bu addımının hansı situasiyalara reaksiya üçün nəzərdə tutulduğunu Qərb siyasi dairələri nəhayət ki, anlamağa çalışmalıdırlar.
Belə anlaşılır ki, Kreml bəzi NATO ölkələri üçün cəza mexanizmini artıq böyük ölçüdə müəyyən edib. Sergey Narışkinin xəbərdarlıq mesajından belə nəticə çıxartmaq olar ki, Kreml hədəfə alacağı bəzi NATO ölkələrinə nüvə zərbəsi endirməkdə tərəddüd etməyəcək. Və bu, bütövlükdə dünya üçün fəlakət ssenarisinə çevrilə bilər.
Maraqlıdır ki, Qərb siyasi dairələri Kremlin açıq təhdid mesajlarını artıq ciddiyə almağa başlayıblar. Düzdür, hələlik Qərb ölkələri yalnız Ukrayna ərazilərinə ağır raket zərbələri ehtimalından narahatdırlar və müəyyən ehtiyat addımları atmağa da cəhd göstərirlər. Belə ki, Qərb kəşfiyyatının əldə etdiyi məlumata görə, Rusiya Ukrayna paytaxtı Kiyevə kütləvi raket hücumlarına hazırlaşır. Ona görə də, hazırda ABŞ, İspaniya, İtaliya və Yunanıstan Ukraynadakı səfirliklərini artıq bağlayıblar. Və digər Qərb ölkələri də öz diplomatlarının təhlükəsizliyi barədə düşünmək məcburiyyətində qalıb.
Belə anlaşılır ki, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskiyə Rusiyanın dərinliklərinə zərbə icazəsi verən Ağ Ev sahibi Co Bayden indi ABŞ və digər Qərb ölkələrinin diplomatlarını paytaxt Kiyevdən daha təhlükəsiz məkanlara qaçırtmaq niyyətindədir. Əslində, bu, ABŞ və Qərbin ənənəvi “erməni taktikası”na uyğun davranmasından başqa bir şey deyil. Çünki ABŞ və Qərb öz "proksi" qüvvələrinə əvvəlcə “vur” əmri verirlər. Və çətinə düşdükdə də hamıdan əvvəl özləri təhlükəli məkandan dərhal qaçırlar.
Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
“Yeni Müsavat” Media Qrupu
