“Heyət Təhrir əl-Şam”ın (HTŞ) lideri Əhməd əl-Şaraa (daha çox Əbu Məhəmməd əl Culani təxəllüsü ilə tanınır-red.) Bəşər Əsədi devirdikdən sonra ilk müsahibə verib. Onun olduqca diqqətli olduğu ortaya çıxıb. Əl-Culani rejiminin hansı daxili siyasət yürüdəcəyini açıqlamayıb. Eyni zamanda, o, Rusiya ilə dalaşmaq fikrində olmadığını açıq bildirib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, Əl- Culani “Əl-Ərəbiyyə”, “Əl-Hadas” (Səudiyyə Ərəbistanı) və Suriyanın əsas dövlət elektron mediası olan “Syria” TV-yə danışıb.
Məlumata görə, Suriyanın faktiki rəhbərinin özünə məhz belə həmsöhbətlər seçməsi yəqin ki, təsadüfi deyil:
Son illər Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ Əsəd hökuməti ilə əlaqələri fəal şəkildə inkişaf etdirib. Əsasən onların səyləri sayəsində Suriya Ərəb Liqasına qayıdıb. Ona görə də Ər-Riyad və Əbu-Dabidə hakimiyyət dəyişikliyi narahatlıqla qarşılanıb.
Əl-Culani özü ilə bağlı qorxularını dağıtmaq üçün əlindən gələni edib. Onun müsahibəsində Əsədi dəstəkləyən ölkələrə qarşı heç bir hücum yoxdur. Lakin o, Səudiyyə Ərəbistanının köhnə geosiyasi rəqibi olan İrana qarşı çıxış edib.
Əl-Culaninin sözlərinə görə, İranın bölgədəki ekspansiyası Suriya və onun qonşuları, eləcə də Körfəz ölkələri üçün təhlükə yaradır. Amma Səudiyyə Ərəbistanı ilə İran arasında diplomatik missiyaların işini bərpa etməyə razılaşdıqları 2023-cü ilin martından müşahidə olunan yaxınlaşma onun diqqətindən yayınmayıb.
“Biz İranın Suriyadakı mövcudluğuna son qoya bildik, lakin biz İran xalqına düşmən deyilik”, - deyə əl-Culani vurğulayıb və bununla da Tehranla dialoqa hazır olduğunu nümayiş etdirib.
Onun İsraillə qarşıdurmadan əl çəkməməsi xəbər deyil. Lakin əl-Culani bu mövzuda çox təmkinli danışıb. Onu narahat edən yeganə şey İsrailin son hərəkətləridir. Bu, Suriyaya hücumlara və xüsusən də yəhudi dövlətinin qoşunlarının Colan təpələrinin Suriya hissəsini işğal etməsinə aiddir.
İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu iddia edib ki, bufer zonası ilə bağlı razılaşma əvvəlki Suriya hökuməti ilə bağlanıb və buna görə də indi Əsədin devrilməsindən sonra etibarlı deyil. Suriyanın yeni de-fakto hakimiyyəti məsələnin bu cür formalaşdırılması ilə kifayətlənmir.
Əl-Culani vurğulayıb ki, iranlılar ölkəni tərk etdikdən sonra onun ərazisində xarici hərbçilərin olması üçün heç bir səbəb yoxdur. Lakin onun İsraillə bağlı açıqlamaları HƏMAS və ya “Hizbullah”a dəstək jestinə bənzəmir. Onun israilliləri təhdid etməməsi, “beynəlxalq ictimaiyyətə” müraciət etməsi əlamətdardır.
Yeri gəlmişkən, “Hizbullah”ın baş katibi Naim Qasim artıq Suriyanın yeni hakimiyyətlərinə ümid etdiyini bildirib, onlardan İsraillə qarşıdurmanı davam etdirəcəklərini gözləyir. Lakin müsahibədə Livan hərəkatı ilə hansısa əlaqələr qeyd olunmayıb.
Maraqlıdır ki, əl-Culani Rusiya haqqında nisbətən çox danışıb. Xüsusilə, o, yeni hakimiyyətin Rusiya Federasiyasına qarşı təxribat etmək istəmədiyini bildirib. Onun şərhindən belə çıxır ki, Moskvanın özü də Əsəddən bezib və indi onun yeni Suriya ilə yeni münasibətlər qurmaq imkanı var. Yəni Kreml əl-Culanini ən azı hələlik düşmən hesab etmir.
Ümumiyyətlə, Suriyanın yeni lideri var gücü ilə inandırmağa çalışır ki, yeni hakimiyyət nə xarici, nə də daxili siyasətdə radikal hərəkət edəcək. Söz verdiyi yeganə müharibə kaptaqona qarşı müharibədir. Qərb Əsədi bu dərmanı istehsal etməkdə və bütün Yaxın Şərqdə yaymaqda ittiham edirdi.
Əl Culani “inqilabi fəaliyyətdən millət quruculuğuna” keçidin vacibliyindən danışıb. Düzdür, o, bu keçidin necə baş verəcəyi, yeni hakimiyyətin dini və milli azlıqlarla (kürdlər, druzlar, ələvilər, xristianlar) münasibətlərinin necə inkişaf edəcəyi barədə danışmayıb. Amma Qərb artıq açıq şəkildə bəyan edib ki, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə münasibətləri bundan asılı olacaq. Həm Avropa, həm də ABŞ bildirir ki, ölkədə legitimliyi Suriyanın bütün siyasi qüvvələri tərəfindən tanınan hakimiyyətlər olmalıdır.
Daha bir vacib məqam: əl-Culani keçmiş hakimiyyətdən qisas almaqdan və ya Əsədin tərəfdarlarına qarşı hər hansı repressiya planlarından danışmayıb. Eyni zamanda, o, tezliklə müəyyən sənədlərin dərc olunacağını bildirib. Onların sözlərinə görə, Əsəd rejiminin korrupsiyasına dair sübutlar olacaq.
Y. QACAR
