Araşdırmalara görə, arılar ağciyər xərçəngini erkən mərhələdə aşkar edə bilirlər.
Miçiqan Universitetində ABŞ alimlərinin apardığı son tədqiqatlar, arıların ağciyər xərçənginin erkən aşkarlanmasının açarı ola bilər. Bu kəşf arıların çox aşağı konsentrasiyalarda uçucu üzvi birləşmələri aşkar etməyə imkan verən qoxu reseptorlarının yüksək həssaslığına əsaslanır.
Tədqiqatçılar sağlam insanların və ağciyər xərçəngi xəstələrinin tənəffüs havasının tərkibini təqlid edən xüsusi hazırlanmış süni qoxulardan istifadə ediblər. Bu qoxuları yaratmaq üçün altı müxtəlif xərçəng biomarkerindən istifadə edilib. Bu qoxuları tanımaq üçün öyrədilmiş arılar ağciyər xərçənginin müxtəlif formaları arasında uğurla fərqləniblər.
Arıların qoxulara reaksiyasını qeyd etmək üçün alimlər 3D printerdə hazırlanmış xüsusi cihaz və arıların beyninin qoxubilmə hissəsində sinir siqnallarını qeydə alan mikroelektrodlardan istifadə ediblər. Əldə edilən məlumatların təhlili təsdiq edib ki, arılar həqiqətən də onkoloji proseslərlə əlaqəli spesifik molekulları hiss edə və ayırd edə bilirlər.
Xüsusilə əhəmiyyətli olan odur ki, arıların "biosensor" kimi istifadəsi ənənəvi diaqnostik üsullarla müqayisədə daha sərfəli həll təklif edə bilər. Bu tədqiqat əsasında hazırlanan qeyri-invaziv diaqnostik test, ağciyər xərçənginin varlığını və növünü müəyyən etmək üçün xəstələrin nəfəsini təhlil edəcək. Bu, optimal müalicə strategiyasının seçilməsi üçün vacib olan diaqnozun effektivliyini və dəqiqliyini əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilər.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, ağciyər xərçəngi gec mərhələlərdə diaqnoz qoyulan xərçəngin ən çox yayılmış və təhlükəli növlərindən biri olaraq qalır. Arıların qabiliyyətlərinə əsaslanan yeni üsul aşkarlanma və müalicə arasındakı vaxtı əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər ki, bu da son nəticədə bir çox insanın həyatını xilas edə bilər.
Beləliklə, amerikalı alimlərin araşdırması təbii ehtiyatlardan istifadə etməklə xərçəngin diaqnostikası sahəsində yeni perspektivlər açır və heyvanların, o cümlədən arıların xəstəliklərin biomarkerləri kimi potensialını təsdiqləyir./lent.az
