Sosial şəbəkələr müasir cəmiyyətin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilmişdir.
Azerforum.com bildirir ki, insanlar gündəlik həyatlarının bir çox aspektində sosial media platformalarından istifadə edirlər. Sosial şəbəkələr vasitəsilə dostlarla əlaqə saxlamaq, xəbərləri izləmək, yeni məlumatlar əldə etmək və hətta iş imkanlarından faydalanmaq mümkündür. Lakin, bu platformaların həm müsbət, həm də mənfi təsirləri vardır. Sosial şəbəkələrdən düzgün və balanslı istifadə etmədikdə bir sıra problemlərlə üzləşmək mümkündür. Bu yazıda sosial şəbəkələrin istifadəsinin həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri ətraflı şəkildə təhlil ediləcək.
Sosial şəbəkələrin müsbət tərəfləri
1.Dostlarla və ailə üzvləri ilə əlaqə yaratmaq imkanı
Sosial şəbəkələr insanlar arasında əlaqəni gücləndirən əsas vasitələrdən biridir. Dünyanın hər hansı bir nöqtəsində yaşayan dostlar və ailə üzvləri ilə asanlıqla ünsiyyət qurmaq mümkündür. Zaman və məkan məhdudiyyətlərini aradan qaldıran bu platformalar vasitəsilə video zənglər, mesajlaşmalar və şəkil paylaşımları ilə əlaqələri canlı saxlamaq olar. Məsafədən asılı olmayaraq yaxınlıq hissi yaradan sosial şəbəkələr, xüsusilə pandemiya və ya təbii fəlakətlər zamanı daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yaxınlarla əlaqədə qalmaq insanlarda mənəvi rahatlıq və emosional dəstək hissi yaradır. Bu platformalar, həmçinin insanlar arasında keçmiş əlaqələrin bərpasına və yeni dostluqların yaranmasına da şərait yaradır.
2.İş imkanlarının araşdırılması və işgüzar əlaqələrin qurulması
Sosial şəbəkələr, xüsusilə LinkedIn kimi platformalar iş axtarışında olan şəxslər üçün əvəzolunmazdır. Bu platformalar vasitəsilə iş axtaranlar öz CV-lərini yerləşdirə potensial işəgötürənlərlə əlaqə yarada və iş elanlarını izləyə bilərlər. Eyni zamanda, sosial şəbəkələr işgüzar əlaqələrin qurulması və şəbəkələşmə üçün mükəmməl mühit təklif edir. İşgüzar tədbirlər, konfranslar və vebinarlar haqqında məlumat əldə etmək və onlara qoşulmaq mümkündür. İş dünyasında tanınmış şəxslərlə əlaqə yaratmaq, onlardan məsləhətlər almaq və hətta mentorluq əlaqələri qurmaq mümkündür. Sosial şəbəkələr, həm də iş axtarışı zamanı fərdi markalaşma prosesinə kömək edir. İnsanlar özlərini iş dünyasında necə təqdim etdiklərini və peşəkar imiclərini necə formalaşdırdıqlarını bu platformalar vasitəsilə göstərə bilərlər.
3.Öz fikirlərini sərbəst ifadə etmək və fərqli müzakirələrə qoşulmaq
Sosial şəbəkələr insanlara öz fikirlərini sərbəst şəkildə ifadə etmək imkanı yaradır. Bu platformalarda hər kəs öz düşüncələrini, hisslərini və baxışlarını geniş kütlə ilə paylaşa bilir. Fikirlərin ifadəsi insanları bir araya gətirir, müxtəlif mövzularla bağlı müzakirələrə qoşulmağa şərait yaradır. Bu da, öz növbəsində, insanların üfüqlərini genişləndirir və yeni fikirlərlə tanış olmağa imkan yaradır. Sosial şəbəkələr, həm də sosial problemlərin və haqsızlıqların müzakirəsinə şərait yaradaraq ictimai şüurun yüksəlməsinə kömək edir. İnsanlar müxtəlif kampaniyalara qoşularaq sosial dəyişikliklərə töhfə verə bilirlər. Bu müzakirələr cəmiyyətdə fərqli düşüncələrin qəbul olunmasına və mədəni müxtəlifliyin təbliğinə dəstək verir.
4.Məlumat və bilik əldə etmək üçün geniş imkanlar
Sosial şəbəkələr bilik və məlumat əldə etmək üçün geniş resurslar təklif edir. Müxtəlif təlim videoları, məqalələr, ekspert rəyləri və onlayn kurslar istifadəçilərə öyrənmək və biliklərini artırmaq imkanı yaradır. Xüsusilə YouTube, Facebook və Instagram kimi platformalar hər yaş qrupundan insanın maraq dairəsinə uyğun kontentlər təqdim edir. Bu kontentlər vasitəsilə istifadəçilər yeni biliklər əldə edə, öz sahələrində ixtisaslaşa və yenilikləri izləyə bilərlər. Təhsil sahəsində də sosial şəbəkələr mühüm rol oynayır. Tələbələr və müəllimlər dərs materiallarını paylaşa, müzakirələr apara və ev tapşırıqlarını izləyə bilərlər.
Sosial şəbəkələrin mənfi tərəfləri
1.Asılılıq və vaxtın səmərəsiz istifadəsi
Sosial şəbəkələrdən asılılıq müasir dövrün ciddi problemlərindən biridir. İstifadəçilər çox vaxt bu platformalarda vaxt keçirdikdə real həyatda olan işlərinə diqqət yetirə bilmirlər. Bu asılılıq insanların şəxsi və iş həyatında məhsuldarlığını ciddi şəkildə azalda bilər. Sosial media asılılığı, həmçinin yuxu problemlərinə səbəb olur, çünki insanlar gecə saatlarında belə telefonda vaxt keçirirlər. Bu isə sağlamlığa zərər verir və gündəlik həyatın ritmini pozur. Həddindən artıq sosial şəbəkə istifadəsi iş performansının və şəxsi həyatın keyfiyyətinin aşağı düşməsinə gətirib çıxara bilər.
2.Şəxsi məlumatların təhlükəsizliyi və kiberhücumlar
Sosial şəbəkələrdə şəxsi məlumatların yayılması böyük təhlükə yarada bilər. Platformalarda paylaşılan şəxsi məlumatlar, fotoşəkillər və digər məzmunlar kiberhücumların hədəfi ola bilər. Bu da şəxsi məlumatların oğurlanması, hesablara icazəsiz giriş və ya şəxsiyyət oğurluğu kimi ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Sosial şəbəkələrdəki məlumatların gizliliyi və təhlükəsizliyi barədə əksər insanlar yetərincə məlumatlı olmadıqları üçün bu kimi risklər daha da artır. İstifadəçilər öz təhlükəsizlik ayarlarına diqqət yetirməli və məlumatlarını qorumaq üçün tədbirlər görməlidirlər.
3.Psixoloji sağlamlığa təsirləri və özünəinam problemləri
Sosial şəbəkələrdə yayılan kontentlərin təsiri psixoloji sağlamlığa ciddi zərər verə bilər. İnsanlar sosial şəbəkələrdə gördükləri ideal həyat tərzləri və görünüş standartları ilə özlərini müqayisə edirlər. Bu isə özünəinam problemləri, stress və depressiyaya səbəb ola bilər. Daim başqalarının müvəffəqiyyətlərini izləmək öz həyatının kifayət qədər yaxşı olmadığını düşünməyə səbəb ola bilər. Sosial şəbəkələrdəki mənfi şərhlər, təhqir və tənqidlər də insanların psixoloji vəziyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Bu səbəbdən sosial şəbəkələrdən balanslı istifadə etmək və öz emosional sağlamlığını qorumaq vacibdir.
4.Yalan məlumatlar və dezinformasiya problemi
Sosial şəbəkələrdə yalan məlumatların sürətlə yayılması cəmiyyətdə çaşqınlığa və yanlış təsəvvürlərin yaranmasına səbəb olur. Dezinformasiya insanların düzgün qərarlar qəbul etməsinə mane olur və cəmiyyətin ümumi düşüncə tərzinə mənfi istiqamətdə təsir edə bilər. Yalan xəbərlər, xüsusi ilə pandemiya və siyasi hadisələr zamanı cəmiyyət üçün təhlükəli nəticələr doğura bilər. Sosial şəbəkə istifadəçiləri gördükləri məlumatların doğruluğunu yoxlamadan paylaşmaqla yalan məlumatların daha geniş kütləyə çatmasına səbəb olurlar. Bu səbəbdən, sosial şəbəkələrdə yayılan məlumatları təhlil etmək və etibarlı mənbələrdən yoxlamaq vacibdir.
Sosial şəbəkələr müasir cəmiyyət üçün həm faydalı, həm də zərərli ola bilər. Onların müsbət tərəflərindən düzgün istifadə etmək və mənfi tərəflərini idarə etmək vacibdir. Sosial şəbəkələr həyatımızı zənginləşdirə, məlumat əldə etmək prosesini asanlaşdıra və əlaqələri gücləndirə bilər. Ancaq bununla yanaşı, onların yaratdığı risklərə qarşı diqqətli olmaq, məlumatlarımızı qorumaq və balanslı istifadə qaydalarına riayət etmək önəmlidir. Təklif olunan yanaşma sosial şəbəkələrin faydalarından maksimum istifadə etməyə və mümkün zərərlərdən qaçmağa kömək edəcəkdir.
