Bu gün Azərbaycanda müəllim peşəsi cəmiyyətdə vacib bir rol oynasa da, bir çox problemlərlə qarşı-qarşıyadır. Müəllimlərin statusu, maaşları, iş şəraiti və təhsil sistemindəki struktur problemləri onların fəaliyyətinə təsir göstərir. Eyni zamanda, cəmiyyətin müəllimlərə münasibəti də dəyişkən olur. Bu mövzuların hər birini dərin təhlil edərək, müəllimlərin daha yaxşı olması və onların nüfuzunun artırılması üçün nələr edilməli olduğuna dair bəzi təkliflər irəli sürülməlidir”
Bunu Moderator.az -a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib. O daha sonra əlavə edib.
Azərbaycan müəllimi bu gün bir sıra çətinliklərlə üzləşir. Müəllimlər, xüsusən də kənd yerlərində, bəzən çox aşağı əməkhaqqı ilə kifayətlənməli olur. Şəhər yerlərində müəllimlərə daha çox iş imkanı təklif edilsə də, bu da bəzən onların maddi rifahını tam təmin edə bilmir. Müəllimlər həmçinin şagirdlərin və valideynlərin gözləntiləri ilə bağlı ciddi psixoloji təzyiq altında işləyirlər. Müəllim peşəsinin cəmiyyətdəki nüfuzunun aşağı olması isə onların motivasiyasını azaldır və yeni kadrların bu sahəyə marağını zəiflədir. Əlavə olaraq, müəllimlərin daimi olaraq MİQ və sertifikasiya imtahanlarından keçməsi və nəticələrindən asılı olaraq işdə qalma təhlükəsi də narahatlıq yaradır” deyə bildirib.
Ekspert “Daha yaxşı müəllimlər yetişdirmək üçün nə etmək lazımdır?” sualına belə cavab verib.
Müəllimlərin daha yaxşı olması üçün bir neçə əsas tədbir həyata keçirilməlidir:
a) Peşəkar inkişaf imkanlarının artırılması...
Müəllimlər üçün mütəmadi olaraq təlimlər, seminarlar və xarici təcrübə proqramları təşkil edilməlidir. Onların müasir tədris metodikalarını və innovasiyaları mənimsəməsi üçün yeni tədris proqramları hazırlanmalıdır. Məsələn, dünyanın qabaqcıl təhsil sistemlərindən olan Finlandiya və Sinqapurda müəllimlər daimi olaraq peşəkar inkişaf proqramlarında iştirak edir, bu da onların iş keyfiyyətinə ciddi təsir göstərir.
b) Maaşların artırılması və sosial təminatların yaxşılaşdırılması...
Müəllimlərin maaşları onların cəmiyyətə verdiyi dəyərə uyğun olmalıdır. Yüksək maaş yalnız iqtisadi motivasiya deyil, həm də peşənin prestijinin yüksəlməsi üçün vacibdir. Bununla yanaşı, müəllimlərə daha yaxşı sosial təminatlar verilməli, tibbi sığorta və təqaüd sistemlərində üstünlüklər təqdim edilməlidir. Beynəlxalq təcrübə göstərir ki, yüksək əməkhaqqı müəllimlərin peşəyə bağlılığını artırır və onların keyfiyyətli tədrisə daha çox enerji sərf etmələrinə səbəb olur.
c) Tədris mühitinin yaxşılaşdırılması...
Müəllimlərin iş şəraiti də onların fəaliyyətinə təsir edir. Azərbaycanda bəzi məktəblərdə infrastrukturlar köhnəlmiş, resurslar isə məhduddur. Müasir tədris mühitlərinin yaradılması və texnologiyalardan daha çox istifadə edilməsinin təmin edilməsi müəllimlərin işini asanlaşdırar və onların məhsuldarlığını artırar.
Ekspert bildirib ki, müəllim nüfuzunun artırılması üçün bir neçə vacib addım atılmalıdır:
a) Cəmiyyətdə müəllimlərə olan münasibətin dəyişdirilməsi..
Müəllimlər cəmiyyətin əsas sütunlarından biri hesab edilməli və onların əhəmiyyəti mütəmadi olaraq vurğulanmalıdır. Media və ictimai kampaniyalar vasitəsilə müəllimlərin rolunu və əhəmiyyətini təbliğ etmək olar. Məsələn, Finlandiyada müəllimlərə cəmiyyətin qəhrəmanları kimi yanaşılır və onların rolu yüksək qiymətləndirilir.
b) Müəllimlərin nailiyyətlərinin tanınması...
Müəllimlər arasında olan uğurları ictimaiyyət qarşısında qeyd etmək, onların tədris sahəsindəki yeniliklərini tanımaq və onlara xüsusi mükafatlar təqdim etmək nüfuzlarının artırılmasına səbəb ola bilər. Məsələn, mütəmadi olaraq "İlin müəllimi" kimi müsabiqələrin keçirilməsi müəllimlər üçün motivasiya mənbəyi yaradar və onların işini cəmiyyətə tanıdar.
c) Təhsil siyasətində islahatlar...
Müəllimlərin cəmiyyətdəki statusunu yüksəltmək üçün təhsil siyasətində islahatlar aparılmalıdır. Bu, müəllimlərə daha çox söz haqqı verən, onların peşəkar inkişafına daha çox imkan yaradan və tədris prosesini müasir tələblərə uyğunlaşdıran tədbirlərdən ibarət olmalıdır.
Ekspert “Müəllim günü münasibətilə pul yığıla bilərmi?” sualına bu cür cavab verib.
“Müəllimlər Günü münasibətilə məktəblərdə pul yığımı məsələsi həm etik, həm də qanuni baxımdan müzakirə mövzusudur. Müəllimlərə olan minnətdarlıq və onların əməyi qarşısında hörmət hissi ilə bu cür təşəbbüslər valideynlər və şagirdlər tərəfindən göstərilə bilər, lakin bu, könüllü olmalı və məcburi xarakter daşımamalıdır. Məcburi pul yığımlarına yol verilməsi cəmiyyətdə narazılığa səbəb ola bilər və müəllimlərə qarşı mənfi münasibət yarada bilər. Bundan əlavə, Azərbaycan qanunvericiliyi məktəblərdə hər hansı bir məcburi pul yığımını qadağan edir. Valideynlərdən və ya şagirdlərdən zorla vəsait yığılması qanunsuz hesab edilir və təhsildə neqativ hallara yol açır. Bu, müəllimlərin nüfuzuna zərər verə bilər. Müəllimlərə olan hörmət daha çox mənəvi dəstəklə, məsələn, təşəkkür məktubları və ya ictimai çıxışlarla ifadə edilməli, maliyyə yığımları isə hər hansı bir məcburiyyət olmadan könüllü şəkildə həyata keçirilməlidir. Azərbaycanda müəllimlərin daha yaxşı olması və onların nüfuzunun artırılması üçün kompleks islahatlar və tədbirlər lazımdır. Peşəkar inkişaf imkanlarının genişləndirilməsi, müəllimlərin maddi rifahının yaxşılaşdırılması, tədris mühitinin yenilənməsi və cəmiyyətdə müəllimlərə olan münasibətin dəyişdirilməsi bu sahədə vacib addımlardır. Müəllimlər Günü münasibətilə hər hansı bir pul yığımı isə yalnız könüllü əsasda və etik çərçivədə olmalıdır. Cəmiyyətin müəllimlərə verdiyi dəyər onların iş keyfiyyətinə və təhsil sisteminin ümumi inkişafına ciddi təsir göstərir” deyə ekspert bildirib.
