Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinə çağırışlar artdıqca, İrəvan öz ənənəvi siyasətinə sadiq qalaraq, pozucu davranışlar, utopik bəyanatlar verir. Ermənistan sülh müqaviləsinə nail olmaq üçün gərəkən işləri görmək – konstitusiyasını dəyişmək və absurd iddialarından əl çəkmək əvəzinə, müxtəlif ikibaşlı, bəhanə görünən açıqlamalar tirajlayır.
Maraqlısı budur ki, indi də Ermənistan sülh müaviləsinin baş tutmamasına görə daşnakları önə verir. “Armen Rüstəmyan və onun partiyası (Daşnaksütyun – red.) sülh prosesini tamamilə pozmaq istəyir, hətta bunu heç gizlətmirlər”. Bunu oktyabrın 22-də jurnalistlərlə söhbətində Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan deyib. “Mən nə Azərbaycanın, nə Rusiyanın, nə Türkiyənin, nə də başqa bir ölkənin məntiqinə görə davranmıram. Qarşı tərəfin istəyib-istəməməsindən asılı olmayaraq, biz çıxış yollarını tapmağa və irəliləməyə çalışacağıq”, – deyə erməni spiker qəribə cümlələr işlədib.
Oktyabrın 23-də Ermənistan parlamenti Ermənistan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında Dövlət Sərhədinin Demarkasiyası üzrə Dövlət Komissiyası arasında “Dövlət sərhədinin demarkasiyası və sərhəd təhlükəsizliyi üzrə Komissiyanın birgə fəaliyyəti haqqında” reqlamenti ratifikasiya edib. Bildirilir ki, səsvermədə yalnız hakim “Mülki Müqavilə” partiyasından olan deputatlar iştirak edib. Parlament müxalifəti isə səsverməyə qatılmayıb.
Əvvəlcədən də bildirilmişdi ki, Ermənistanın “Hayastan” parlament fraksiyası Milli Assambleyanın Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədin demarkasiyası prosesinin müzakirə ediləcəyi iclasda iştirak etməyəcək. Bəyanatında deyilirdi ki, “Fraksiya prosesi konstitusiyaya zidd və milli-dövlət maraqlarına zidd hesab edir, Ermənistanın ərazi bütövlüyünə, təhlükəsizliyinə və suverenliyinə xələl gətirən ciddi təhdidlər ehtiva edir, həm beynəlxalq hüquqa, həm də milli qanunvericiliyə ziddir”.
Əslində daşnakların, gün-gündən baş qaldıran yeni revanşistlərin mövqeyi bəllidir, onlar bəlli dairələrdən, həmçinin erməni kilsəsindən və diasporundan aldıqları təlimat əsasında sülhə qarşı çıxırlar. Amma Nikol Paşinyan hakimiyyətinin də sülh bəyanatlarının arxasında gizlənib, revanşizmə meydan verməsi, Baqrat Qalstanyanın başıpozuq dəstəsi ilə hətta parlament müzakirələrinin aparılmasına şərait yaratması, ölkənin yenidən silahlandırılması istqamətində Qərb çevrələri ilə əməkdaşlığı davam etdirməsi, həmçinin Azərbaycanın əsas şərtlərini icra etmək əvəzinə, söz oyunlarından əl çəkməməsi faktiki olaraq rəsmi İrəvanın pozuculuq niyyətlərindən xəbər verir. Bir neçə gün əvvəl Azərbaycanla sülhün imzalanması üçün heç bir maneənin olmadığını iddia edən Alen Simonyan daha sonra iftira dolu mövqelər sərgilməyə başladı. Beləliklə, Paşinyan komandası sülhə doğru bir addım irəli, üç addım geri atır.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin növbəti görüşünün Kazanda, BRİCS toplantısı çərçivəsində keçirilə biləcəyinə dair gözləntilər var. Artıq Azərbaycan Prezidenti Kazanda səfərdədir. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan isə bu gün, 24 otyabrda Kazana yola düşəcək. Musava.com bu barədə erməni mediasına istinadən bildirir. Məlumata görə, Ermənistanın baş naziri BRİCS+ formatında sammitin ikinci hissəsində iştirak edəcək. ABŞ prezidenti Baydenin sülhə çağırışla Bakı və İrəvana məktub yollamasından sonra görüşün baş tutub-tutmayacağı, yaxud keçiriləcəyi halda hansısa irəliləyişin əldə olunacağı barədə öncədən proqnoz vermək çox çətindir. Xüsusilə də Ermənistanın destruktiv mövqeyi və yarımçıq sülhü imzalamaq cəhdləri nəticə barədə nikbinliyə əsas vermir.
Ölkə konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını saxlayan hakimiyyətin imza atdığı yarımçıq sülhlə əbədi sülhə nail olmaq mümkünsüzdür, bunu ekspertlərimiz də əminliklə bildirir. Beləliklə, rəsmi İrəvanın indi də məsuliyyəti daşnakların üzərinə atmaq cəhdi Ermənistanın bir dövlət olaraq aciz durumda olmasından xəbər verir, yoxsa bu, sadəcə, bəhanədir? Ekspertlər bu gəlişmələri, İrəvandan verilən ikibaşlı bəyanatları necə dəyərləndirir?
Deputat Sahib Alıyev “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Alen Simonyanın Rustamyan haqda dedikləri həqiqətdir, amma yarımçıq həqiqətdir: “Çünki təkcə Ermənistandakı daşnaklar yox, ABŞ və Fransadakı daha çox daşnakların yer aldığı hay diasporları da qəti şəkildə bu regionda sülh istəmirlər. Çünki o halda yerləşdikləri ölkələrdə geosiyasi alət olaraq heç bir dəyərləri qalmır. Ancaq məsələ burasındadır ki, nə qədər sülh göyərçini kimi görünməyə çalışsalar da, simonyanlar rustamyanlardan çox da fərqlənmirlər”. S.Alıyevin sözlərinə görə, sadəcə, daşnaklara qəti şəkildə sülhə qarşı çıxmalarını tapşıranlar onlara da “sülh göyərçini” kimi özlərini təqdim etmələrini, amma bu yöndə həlledici addım atmamalarını tapşırıblar: “Baxın, Ermənistan rəhbərliyindəkilər özləri də etiraf edirlər ki, kənar güclər məsələyə qarışanda sülh danışıqları heç də irəliləmir. Yaxşı, onda onlara nə mane olur ki, Azərbaycanın təklifinə “hə” deyərək Minsk Qrupunun buraxılması məsələsini onlar da qaldırsın və beləliklə, kənar güclərin yersiz müdaxilələrinin qarşısı alınsın? Deyirlər ki, guya konstitusiya dəyişiklikləri üçün xeyli vaxt tələb olunur. Bu ki hər hansı hazırlıq tələb etmir. Günü sabah bizimlə birgə Minsk Qrupunun buraxılması tələbini irəli sürə bilər, bununla da Azərbaycana qarşı torpaq iddiaları olmadığını sözdə deyil, əməldə də göstərərlər. Ancaq göründüyü kimi, bunu etmirlər, çünki bir daha vurğulayıram, bu baxımdan daşnaklardan çox da fərqlənmirlər”.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, siyasi ekspert Tural İsmayılov təsdiqlədi ki, bu gün doğrudan da Ermənistanın siyasi institutları ilə erməni cəmiyyəti arasında böyük qopmalar mövcuddur: “Sözügedən məsələ ilə bağlı təkcə Ermənistan hakimiyyətində deyil, eyni zamanda ölkənin ictimai-siyasi həyatında təmsil olunan bütün hərəkatlar və partiyalarla erməni cəmiyyəti arasında ciddi çöküş yaşanır. Faktiki olaraq bu, Ermənistan cəmiyyətinin dövlətə olan inam və etimadını yoxa çıxardır. Bütün bunların hamısı erməni cəmiyyətində ümidsizliyə və aqressiv ambisiyalara səbəb olur”. T.İsmayılovun fikrincə, Ermənistan cəmiyyətindəki ideoloji boşluq, dövlətçiliyin olmaması müxtəlif xarici güc faktorlarının cəmiyyət içərisində ideoloji iş aparmasına gətirib çıxarır: “Belə olan halda Rusiya və Qərb təbliğat mediası Ermənistan daxilində çox fəal şəkildə öz təsir rıçaqlarından istifadə etməyə səy göstərir. Qərb özünün ideoloji maraqlarını Ermənistanda həyata keçirməyə cəhd edir. Eyni zamanda hələ də Rusiyanın güclü təsiri altında olan Ermənistanda vətəndaş cəmiyyətləri və media mövcuddur. Bütün bunlar isə erməni cəmiyyətinin ağlasığmaz təxəyyüllərə sürüklənməsinə səbəb olur. Ermənistan cəmiyyətində keçirilən rəy sorğuları da göstərir ki, xalqın bütövlükdə Ermənistandakı dövlət idarəetməsinə və ayrı-ayrı siyasi institutlara inam sıfırın altındadır”.
Politoloq Məhəmməd Əsədullazadənin də deyilən fikirlərə əlavəsi var: “Ermənistan tərəfindən verilən açıqlamalara fikir versək, həm parlament sədri, həm də baş nazir müsbət açıqlama verir. Bir neçə saatdan sonra isə tamam ziddiyyətli bir mövqe ortaya qoyulur. Reallıqda Ermənistan tərəfi silahlanır, hərbi təlimlər keçirir, hücum silahları alır. Həm də sülhü pozmaq istəyən tərəfin Daşnaksütyun Partiyası olduğu vurğulanır. Hakimiyyətdə olan daşnaklar deyil, Nikol Paşinyan və onun partiyasıdır. Daşnaklar daim sülhün əleyhinə olub. Belə çıxır ki, Ermənistan hökuməti daşnaklardan çəkinir?!”
Politoloq əmindir ki, bu, manevrdir və sülhdən yayınmaq cəhdidir: “Nikol Paşinyan ortaya siyasi iradə qoymalıdır. Azərbaycan siyasi iradəsini ortaya qoyub. Ermənistandan gələn ikibaşlı bayanatlar isə sülhü gecikdirir. İlk növbədə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı razılaşmaya gəlməlidirlər. Həm də qanunvericilik aktlarından Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını çıxarmalıdırlar. Bunu da etmədilər”. M.Əsədullazadənin sözlərinə görə, əslində Paşinyan müxalifətdən qorxmur, çünki müxalifət zəifləyib: “ABŞ prezidenti Baydenin məktubu əslində Ermənistana aiddir. Çünki sülhün tez əldə edilməsi üçün sülhə mane olan məsələlər Ermənistan tərəfindədir. Onlara əməl edilsin. Yoxsa ütülü açıqlamalara da ehtiyac yoxdur. Konkret olaraq Ermənistanla Azərbaycan arasında ikitərəfli danışıqlar müstəvidə müəyyən irəliləyişlər var. Bunu rəsmi Bakı həyata keçirir. Cənab prezident İlham Əliyev burada tam obyektiv və beynəlxalq hüquqa söykənən siyasətə ortaya qoyub. Amma Nikol Paşinyan hər gün açıqlamalar verməklə məşğuldur. Əsas real işlər görmək lazımdır. Bunu da Ermənistan görməyə çətinlik çəkir. Bütün təlimatları Paris və Ağ Evdən alır. Düşünürəm ki, əldə edilən razılaşmaların davamı olaraq qarşı tərəf yerdə qalan bəndləri yerinə yetirsə, ilin axırına kimi sülh müqaviləsi bağlana bilər”.
Sülhün imzalanması ilə bağlı fikirlər haçalansa da, ən uyğunu gözləməkdir. Yeri gəlmişkən, A.Simonyan 2023-cü ildə də ilin sonunadək sülhün imzalana biləcəyini əminliklə söyləyirdi…
