Bəs niyə müsəlman ölkələri qadınlarının sırasında elmi kəşfləri ilə dünyanın diqqətini cəlb edənlərə rast gəlinmir? Buna səbəb nədir???
***
Beləliklə, tezadlar.az Professor Saleh Məmmədovun həmin statusunu təqdim edir:
"...Bu siyahıda qadınlar tərəfindən dünya üzrə edilən 20 ən yaxşı kəşflərin siyahası verilmişdir. Bunların içərisində bir nəfər də olsa müsəlman yoxdur. Qadınlar dünya əhalisinin təqribən yarısını təşkil edir. Müsəlmanlar qadını faktiki olaraq sıradan siliblər. Dünyəvi- sekulyar ölkə olmasına baxmayaraq Türk dövlətlərində də vəziyyət eynidir. Bu o deməkdir ki, cəmiyyətin tən yarısının potensialı dövriyyədən çıxarılır, psixoloji cəhətdən yarı potensial sarsılır. Buna görə də müsəlman cəmiyyəti inkişaf cəhətdən digər dinlərdən çox geri qalır. İqtisadi inkişafın butun göstəriciləri üzrə (riyazi gözləmə - mean göstəricisi) İslam dünya din mənsubları üzrə (buddizm, iudaizm, induizm, sintaizm, xristian, islam) sonuncu yerdə durur. Bir cəmiyyətin inkişafına heç nə ilə bundan artıq zərər vurmaq mümkün deyil. Mənim şəxsi təcrübəm sübut edir ki, qadın elm və texnologiyanın inkişafına kişilərə nisbətən daha böyük təsir gücünə malikdir. İşlədiyim, öyrətdiyim bütün qruplarda qadınların orta potensial və real güc göstəricisi kişilərdən xeyli yüksək çıxmışdır.
1. Radioaktivlik - Marie Curie: Radium və poloniumu kəşf edərək radioaktivlik sahəsində öncül tədqiqatlar aparmış və iki Nobel mükafatı qazanmışdır.
2. DNA-nın strukturu - Rosalind Franklin: Onun DNA-nın rentgen difraksiya şəkilləri ikiqat spiral strukturunu müəyyən etməkdə mühüm rol oynamışdır.
3. Kompüter proqramlaşdırması - Ada Lovelace: Maşın üçün nəzərdə tutulmuş ilk alqoritmi yazaraq dünyanın ilk kompüter proqramçısı olmuşdur.
4. Genetik irsiyyət - Barbara McClintock: Transpozisiya elementlərini və ya “tullanma genlərini” kəşf edərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
5. Qaranlıq maddə - Vera Rubin: Qalaktikaların fırlanma sürətlərini öyrənərək qaranlıq maddənin mövcudluğuna dair sübutlar təqdim etmişdir.
6. Telomeraza - Elizabeth Blackburn: Xromosomların uclarını qoruyan telomeraza fermentini kəşf edərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
7. Retroviruslar - Françoise Barré-Sinoussi: AIDS-ə səbəb olan HIV virusunu kəşf edərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
8. CRISPR-Cas9 - Jennifer Doudna və Emmanuelle Charpentier: Gen mühəndisliyində inqilab yaradan CRISPR-Cas9 gen redaktə texnologiyasını inkişaf etdirmişlər.
9. Nüvə parçalanması - Lise Meitner: Nüvə parçalanmasının kəşfində iştirak edərək nüvə enerjisinin inkişafına səbəb olmuşdur.
10. Pulsarlar - Jocelyn Bell Burnell: İlk radio pulsarlarını kəşf etmişdir ki, bunlar yüksək maqnitli, fırlanan neytron ulduzlardır.
11. Apoptoz - Rita Levi-Montalcini: Hüceyrə böyüməsi və apoptozda mühüm rol oynayan sinir böyümə faktoru (NGF) kəşf edərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
12. Ətraf mühit kimyası - Rachel Carson: “Silent Spring” kitabı ilə pestisidlərin təhlükələri haqqında məlumat verərək müasir ətraf mühit hərəkatına səbəb olmuşdur.
13. Radioimmunoassay - Rosalyn Yalow: Qanda maddələrin konsentrasiyalarını ölçən radioimmunoassay texnikasını inkişaf etdirərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
14. Sitogenetika - Nettie Stevens: Xromosomların cinsi müəyyən etdiyini kəşf edərək XY xromosom sistemini müəyyən etmişdir.
15. Antropologiya - Jane Goodall: Çimpanzelərin davranışlarını geniş sahə tədqiqatları ilə inqilab etmişdir.
16. Kvant mexanikası - Maria Goeppert Mayer: Nüvə qabığı modelini inkişaf etdirərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
17. Rentgen kristalloqrafiyası - Dorothy Hodgkin: Rentgen kristalloqrafiyası texnikasını inkişaf etdirərək mühüm biokimyəvi maddələrin strukturlarını müəyyən etmişdir və Nobel mükafatı qazanmışdır.
18. Kök hüceyrələr - Shinya Yamanaka və Kazutoshi Takahashi: Yetkin hüceyrələri pluripotent kök hüceyrələrə çevirməyi kəşf edərək Nobel mükafatı qazanmışdır.
19. HIV/AIDS müalicəsi - Flossie Wong-Staal: HIV-in molekulyar biologiyasına töhfə verərək müalicədə irəliləyişlərə səbəb olmuşdur.
20. Planetar elm - Carolyn Porco: Saturna göndərilən Cassini missiyasının görüntü komandasına rəhbərlik edərək planet və onun peykləri haqqında misilsiz görüntülər təqdim etmişdir.
Bu kəşflər elm, tibb və dünyamızı anlamağımızda dərin təsir göstərmişdir.
Here’s a review of 20 remarkable discoveries made by women around the world (on one from Muslim countries)
1.Radioactivity - Marie Curie: Discovered radium and polonium, pioneering research in radioactivity, which earned her two Nobel Prizes.
2.Structure of DNA - Rosalind Franklin: Her X-ray diffraction images of DNA were crucial in identifying the double helix structure.
3.Computer Programming - Ada Lovelace: Wrote the first algorithm intended for a machine, making her the world’s first computer programmer.
4.Genetic Inheritance - Barbara McClintock: Discovered transposable elements or “jumping genes,” earning her a Nobel Prize in Physiology or Medicine.
5.Dark Matter - Vera Rubin: Provided evidence for the existence of dark matter through her study of galaxy rotation rates.
6.Telomerase - Elizabeth Blackburn: Co-discovered the enzyme telomerase, which protects chromosome ends, earning her a Nobel Prize.
7. Retroviruses - Françoise Barré-Sinoussi: Co-discovered HIV, the virus that causes AIDS, leading to a Nobel Prize in Physiology or Medicine.
8.CRISPR-Cas9 - Jennifer Doudna and Emmanuelle Charpentier: Developed the CRISPR-Cas9 gene-editing technology, revolutionizing genetic engineering.
9. Nuclear Fission - Lise Meitner: Contributed to the discovery of nuclear fission, which led to the development of nuclear energy.
10. Pulsars - Jocelyn Bell Burnell: Discovered the first radio pulsars, which are highly magnetized, rotating neutron stars.
11. Apoptosis - Rita Levi-Montalcini: Discovered nerve growth factor (NGF), which plays a crucial role in cell growth and apoptosis, earning her a Nobel Prize.17.
12. Environmental Chemistry - Rachel Carson: Her book “Silent Spring” raised awareness about the dangers of pesticides, leading to the modern environmental movement.
13. Radioimmunoassay - Rosalyn Yalow: Developed the radioimmunoassay technique, which measures concentrations of substances in the blood, earning her a Nobel Prize.
14. Cytogenetics - Nettie Stevens: Discovered that chromosomes determine sex, identifying the XY chromosome system.
15. Anthropology - Jane Goodall: Revolutionized our understanding of chimpanzees and their behavior through her extensive fieldwork.
16. Quantum Mechanics - Maria Goeppert Mayer: Developed the nuclear shell model, earning her a Nobel Prize in Physics.
17. X-ray Crystallography - Dorothy Hodgkin: Advanced the technique of X-ray crystallography, determining the structures of important biochemical substances, earning her a Nobel Prize.
18.Stem Cells - Shinya Yamanaka and Kazutoshi Takahashi: Discovered how to reprogram mature cells to become pluripotent stem cells, earning a Nobel Prize.
19. HIV/AIDS Treatment - Flossie Wong-Staal: Contributed to the molecular biology of HIV, leading to advancements in treatment.
20. Planetary Science - Carolyn Porco: Led the imaging team on the Cassini mission to Saturn, providing unprecedented views of the planet and its moons.
These discoveries have had profound impacts on science, medicine, and our understanding of the world".
Dünya əhalisinin yarıdan çoxunu təşkil edən qadınların elm sahəsindəki bu zəifliyi təəssüf hissi doğurur...
Təqdim etdi: A.Məmmədli
