ABŞ-ın “Newsweek” nəşri III dünya müharibəsinin başlanması ehtimalı, müharibədə iştirak edə biləcək ölkələr və nəzarət edilməli olan amillərlə bağlı hərbi ekspertlərin baxışlarını əks etdirən yazı dərc edib.
Nəşrin siyasi məsələlər üzrə redaktoru Peter Aitken Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatının (NATO) açıq müharibə üçün bir neçə ssenari hazırladığı bir vaxtda Avropa ölkələrinin gizli şəkildə Rusiya ilə mümkün müharibənin əsasını qoymağa başladığını bildirib.
Paytaxt.org xəbər verir ki, ən çox ehtimal olunan, lakin ən az aydın olanı, üzv dövlətlər arasında sabitliyi pozmaq üçün geniş şəkildə istifadə edilən və dizayn edilmiş texnologiyalardan istifadə olunan müharibədir.
Nəşr yazır ki, Almaniya Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəhbəri Bruno Kahl fevralın sonunda “Rusiya Qərblə müharibəyə hazırlaşır” deyərkən səmimi idi.
Lakin Aitken hesab edir ki, potensial qlobal münaqişəyə təkan verən yeganə dövlət Rusiya olmaya bilər. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin təqaüdə çıxmış admiralı Mark Montqomeri, müdafiə nazirinin siyasət üzrə keçmiş müavini vəzifəsini icra edən Ceyms Anderson “Newsweek”ə xəbərdarlıq ediblər ki, istənilən böyük müharibə demək olar ki, qaçılmaz olaraq 5 əsas oyunçu arasında gərginlikdən yaranacaq; bunlar Rusiya, Çin, Şimali Koreya, İran və ABŞ-dır. Bunun necə baş verməsi bir neçə amildən asılıdır. Məsələn, münaqişənin harada başlaması, onu hərəkətə gətirən və bütün əsas aktorların və müttəfiqlərin müharibəni alovlandıran qığılcımlara necə reaksiya verəcəyini müəyyənləşdirir.
III dünya müharibəsinin necə başlaya biləcəyinə gəlincə, Aitken öz təhlilində bu suala belə cavab verir ki, böyük münaqişə regional gərginlik nəticəsində başlaya bilər.
Ceyms Anderson hesab edir ki, Baltikyanı ölkələr və ya Polşa Rusiyanın NATO ilə alovlandıra biləcəyi potensial gərginlik ocaqları ola bilər. Bu da Ukrayna münaqişəsinin miqyasını əsl dünya müharibəsinə çevirəcək.
Ceyms Anderson bildirib ki, İsrailin hərəkətləri ilə Yaxın Şərqdəki iğtişaşların daha geniş regional münaqişəyə səbəb olacağı da istisna deyil.
Anderson əlavə edir, Tayvan liderləri “Çinin qırmızı xətt hesab etdiyi müstəqilliklərini qəfil elan etmək kimi hər şeyi riskə atmamaq üçün kifayət qədər ağıllıdırlar”.
Anderson Montqomerinin Rusiyanın daha geniş müharibənin başlanmasının səbəbkarı olacağına fikri ilə razılaşır. Qeyd edir ki, Gürcüstan və Serbiya kimi ölkələrdə daha kiçik münaqişələrdə Moskvanın əli var. O hesab edir ki, İran regiondakı müttəfiqlərini silahlandırdığına və İsrailə birbaşa hücumlara hazır olduğunu nümayiş etdirdiyinə görə 2-ci ən çox ehtimal olunan gərginlik ocağıdır.
Aitken öz təhlilində deyir ki, strateqlər arasında razılıq və narahatlıq doğuran ardıcıl məqamlardan biri hər hansı bir münaqişənin Rusiya, Çin, Şimali Koreya və İranın daxil olduğu “pis oyunçular” oxu adlandırdığı ölkələr arasında əməkdaşlığın şahidi olacağıdır.
Bu əsas oyunçulara əlavə olaraq, ekspertlər Anderson və Montqomeri NATO-nun və Avstraliya, Hindistan, Yaponiya və ABŞ-ın daxil olduğu Dördtərəfli Təhlükəsizlik Dialoqunun əhəmiyyətini qeyd edirlər.
Lakin Anderson potensial hücumun harada baş verəcəyinə əsaslanaraq Almaniya, Fransa, İngiltərə, İtaliya, Polşa və Yaponiyanı müharibəyə girəcək ölkələr kimi müəyyən edərkən daha açıq danışıb. Baltikyanı ölkələr də bura əlavə edildi. Öz növbəsində Montqomeri hesab edir ki, III Dünya Müharibəsi ssenarisində məyus olacaq 2 əsas güc var, bunlar Hindistan və Türkiyədir.
Anderson hesab edir ki, böyük dövlətlər arasında münaqişə baş verərsə və uzanarsa, Birləşmiş Ştatlar çox güman ki, öz vətəndaşlarına yenidən məcburi hərbi çağırış tətbiq edəcək. Montqomeri bu fikirdə onunla razılaşır.
Potensial qlobal münaqişə genişlənərsə, “Newsweek”-in siyasi redaktoru hesab edir ki, bir neçə yer tamamilə təhlükəsiz olacaq. Ekspert Venesuelanın adını çəkib. Hər 2 strateqin fikrincə, Qlobal Cənubun bütün hissələri - inkişaf etməkdə olan ölkələr ən təhlükəsiz ərazilər olacaq. Anderson, müharibə başlayarsa, hərbi obyektlərdən və böyük şəhərlər kimi əsas infrastruktur hədəflərindən uzaq durmağın ən yaxşı strategiya olacağını deyib.
“Newsweek”-in məqaləsi istisna etmir ki, III Dünya Müharibəsinin başlaması nüvə silahından istifadəyə səbəb ola bilər və nüvə münaqişəsinə çevrilə bilər.
Hər 2 ekspert baş verə biləcək nüvə münaqişəsindən sonra dünyanın özünübərpası üçün lazım olan vaxtdan da danışıblar. Deyiblər ki, bu nüvə silahından istifadənin həcmindən asılı olacaq.
E.MƏMMƏDƏLİYEV,
Musavat.com
