Böyük Britaniyanın Bristol şəhəri yaxınlığında yerləşən karxanada tapılan son daşlaşmış qalıq alimlər arasında qızğın müzakirələrə səbəb olub.
Qaynarinfo earth.com-a istinadən xəbər verir ki, burada ən azı 205 milyon il əvvəl yaşamış müasir tipli kərtənkələ skeleti aşkarlanıb.
Alimlər bildirirlər ki, bu tapıntı məlum olan ən qədim kərtənkələdir və Squamata qrupunun - yəni kərtənkələ və ilanların daxil olduğu dəstənin mənşəyini 35 milyon il əvvələ çəkir.
Bristol Universitetindən olan tədqiqat qrupu bu canlıya Cryptovaranoides microlanius adını verib. Bu ad "gizli kərtənkələ, kiçik qəssab" mənasını daşıyır və onun kəskin dişlərini təsvir edir. Bu dişlər, ehtimal ki, onun ovunu parçalamasına kömək edib.
Tədqiqatın rəhbəri doktor Devid Vaytsayd qeyd edib:
"Biz işimizin mübahisəli olacağını bilirdik. Lakin bütün mümkün əlamətləri nəzərdən keçirdiyimizdən əmin idik".
Buna baxmayaraq, nəticələr elm ictimaiyyəti tərəfindən skeptik qarşılanıb. 2023-cü ildə rəqib tədqiqat qrupu Cryptovaranoides növünün kərtənkələ olmadığını və hətta bu canlı ilə əlaqəli olmadığını iddia edib.
Onlar bu canlının timsahlar və dinozavrları əhatə edən arxozavromorflar qrupuna aid olduğunu irəli sürüblər. Bu isə ilk tədqiqatçıları təəccübləndirib.
"2023-cü ildə başqa bir alim qrupu Cryptovaranoides növünün kərtənkələ deyil, arxozavromorf olduğunu irəli sürdükdə, biz çox təəccübləndik, hətta şoka düşdük", deyə professor Mayk Benton bildirib.
Bristol komandası öz nəticələrini təsdiqləmək üçün fosilləri yenidən tədqiq edib və kompüter tomoqrafiyası məlumatlarını nəzərdən keçirib. Onlar orijinal nümunə üzərində rentgen skanları ilə aparılan təhlilləri yenidən gözdən keçirərək qayaların içində gizlənmiş detalları ortaya çıxarıblar.
Doktor Çambi-Truvel qeyd edib:
"Bu CT skanlardan əldə etdiyimiz görüntülər möhtəşəm idi və fosillərə əlavə giriş imkanımız bütün narahatlıqları araşdırmağa imkan verdi. Əksər iradların yanlış olduğunu aşkar etdik".
Yeni analiz zamanı tədqiqat qrupu bütün tənqidləri detallı şəkildə nəzərdən keçirib və əlavə fotoşəkillər və 3D görüntülərlə sübutlarını təqdim edib.
"Baş, çənə, dişlər və ətraf sümüklərinin bütün detallarını təhlil edərək Cryptovaranoides növünün kərtənkələ olduğunu təsdiqlədik. Yeni məqaləmizdə hər bir tənqidi diqqətlə araşdırdıq və hər kəsin detallarını yoxlaması üçün daha çox şəkil və 3D görüntü təqdim etdik", deyə professor Benton əlavə edib.
Tədqiqat rəhbəri doktor Devid Vaytsayd həmçinin ciddi test prosesindən bəhs edib:
"Biz yüzlərlə anatomik xüsusiyyəti kodlaşdıraraq Cryptovaranoides və digər müasir, həmçinin, nəsli kəsilmiş kərtənkələ növlərini və müxtəlif arxozavromorfları müqayisəli analizə cəlb etdik. Bu analizi dəfələrlə təkrarladıq və nəticədə Bristolun bu kiçik sürünəninin müasir tipli kərtənkələlərin ən qədimi olduğunu təsdiqlədik".
Aydın
