Bədənimiz o qədər xüsusidir ki, biz onu başqalarından gizlətmək istəyirik. Bəs, qadının ən dəyərli varlığını yad bir şəxsə, xüsusən də kişi həkimə müayinə etdirməsi dəhşət və narahatlıq mənbəyidir?
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Ginekoloji müayinənin tarixinə nəzər salsaq, ən qədim sənəd eramızdan 1800 il əvvəl Misirdə yazılmış “Kahun Ginekoloji Papirus”dur. Qadın orqanlarının kişi həkimlər tərəfindən ilk müayinəsi 1800-cü illərin əvvəllərinə, qadınların hələ tibb fakültələrinə qəbul edilmədiyi vaxtlara təsadüf edir. O illərə aid şəkillərdə ginekoloqun uzun paltarda ayaq üstə duran qadın xəstənin qarşısında diz çökdüyünü, görmədən yalnız barmaqları ilə hiss edərək diaqnoz qoymağa çalışdığını görürük. Otaqda olan qadın tibb işçilərinin iştirakı ilə ginekoloji müayinənin aparılmasının vacibliyi həmin illərdən başlamışdır. Nadir hallarda bəzi xəstələr müayinə sahəsini görməmək üçün köməkçi heyət xəstənin başında yerləşdirilsə də, həkimdən başqa üçüncü şəxsin cəlb olunmasını istəmirlər.
“Kişi Ginekoloq olmaq” təhlil edilməsi bir az çətin bir mövzudur. Mühafizəkar və təəssübkeş dairələr qadınların əks cinsin nümayəndələri tərəfindən müayinə olunmasını, hətta eyni mühitdə olmasını və ya əl sıxmasını arzuolunmaz hesab edir.
Getdikcə daha çox qadın, daha az kişi həkimlərin ginekologiya və mamalıq şöbəsini seçməsinə meylini sırf cəmiyyətdə din və mühafizəkarlıq amili ilə izah etmək düzgün olmazdı. Eyni cinsiyyətçi təcillə, Qərb ölkələrində qadın ginekoloqların sayı kişilərin hesabına sürətlə artır. ABŞ-da Ginekologiya təhsili alan köməkçi həkimlərin 85 faizi qadınlardır. Kişi assistentlərin üstünlük təşkil etdiyi sahələrə cərrahi sahələr (xüsusilə ortopediya, urologiya, neyrocərrahiyyə), təcili tibbi yardım, anesteziologiya və radiologiya daxildir. Avropa ölkələrində əvvəllər kişilərin üstünlük təşkil etdiyi tibb fakültələrinə və ginekologiyaya qəbulda balans sürətlə qadınların xeyrinə dəyişir. Bunun səbəbi qadın həkimlərin sayının artması ilə paralel olaraq xəstələrin qadın ginekoloqlar yanında özlərini daha rahat hiss etmələri ola bilər. Bütün dünyada qadın ginekoloqların daha tez iş tapdıqları da məlum faktdır.
Kişi ginekoloqunun mövqeyini təyin etməzdən əvvəl qadın sağlamlığı kontekstində bütün müvafiq tibbi, elmi, psixoloji, sosial və mədəni aspektləri nəzərə almaq lazımdır.
Kişilərin dərin psixologiyasında hansı motivlər bu seçimə səbəb olur?
Ginekoloq olmağı əksər kişilərin əks cinsə xas olan marağı ilə izah etmək yanlış və səthi olardı. Eynilə, təbii olaraq əks cinsə, yəni kişilərə cəlb olunan qadınların, hədəf əhalisi kişi olan bir peşəni yalnız bu səbəbdən seçdiyini düşünmək də doğru olmaz. Onsuz da real həyatda belə bir tendensiya görmürük... Ola bilsin ki, heç bir kişinin qadın uroloq tərəfindən müayinə olunmaq istəməməsi ilə bağlı qərəz qadınları təbabətin bu sahəsini seçməməyə sövq edir.
Niyə ümumi cərrahlar, sinəni müayinə edən rentgenoloqlar, cinsiyyət nahiyəsinə bitişik bağırsaqları, düz bağırsaq və anusu müayinə edən proktoloqlar, qadın bədəninin hər bir hissəsini görən plastik və estetik cərrahlar niyə görünmür? Niyə sırf kişi ginekoloqlar müzakirə olunur?
Qadınlar ən intim cinsi problemlərini saatlarla davam edən seanslarda kişi psixiatrları ilə bölüşdükdə cəmiyyət niyə reaksiya vermir və niyə bu tibb sahələrində həkimlərin kişi olmaması lazım olduğu yazılmır? Həkimin nöqteyi-nəzərindən qadının cinsi orqanlarının müayinəsi ilə, məsələn, gözlərini, ürəyini və ya qaraciyərini yoxlamaq arasında heç bir fərq yoxdur. Bunu başa düşmək üçün həkim olmalısan. Uzun məşq müddətində həkimin beyni tədqiq edilən bədən hissələrinin bir-birindən fərqlənə bilməyəcək şəkildə qəbul edilməsini təmin edəcək motivasiya və plastiklik qazanır. Onlar buna peşəkarlaşma deyir.
Oğlanların tərbiyəsində anaların xüsusi yeri var. Həmişə yazılır ki, ana-oğul münasibətləri ana-qız münasibətlərindən daha qaneedici və xüsusidir. Bir sözlə, ananın təsiri oğulları üzərində daha dərin və daimidir. Ata oğlan üçün kişilik, güc və etibarlılıq nümunəsidir. Ata şüuraltı rəqabət fiziki və əqli inkişafı təmin edir. Atanın passiv və maraqsız olduğu hallarda, ananın məyusluğu xüsusilə oğul üzərində əks olunur, artıq mövcud olan kişi kimliyindən irəli gələn daxili ziddiyyətləri gücləndirir. Uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə kişi şəxsiyyəti tam formalaşmamış bu fərdlərdə anaya verilə bilməyənləri kompensasiya etmək məsuliyyəti və yükü şüuraltı olaraq anadan mütləq asılılığa çevrilə bilər. Evlənəndə analarını xanımlarında axtarmaq, onlara ana kimi davranmaq vərdişi yetkin kişilərdə az rast gəlinən bir şey deyil. Elə kişi ginekoloqlar var ki, həyatlarını qadınların sağlamlığının qorunmasına həsr etməklə, müəyyən mənada analarına olan sədaqət borcunu ödəmiş olurlar. Bir sözlə, kişilərin ginekologiyanı seçməsinin altında yatan səbəblərdən birinin bu və ya digər şəkildə anaları ilə əlaqəli olması fərziyyəsi araşdırılmağa dəyər bir ehtimaldır.
Müzakirə etməyə dəyər başqa bir məsələ qadın xəstənin kişi ginekoloqu seçməsinin altında yatan motivlərdir. Araşdırmalar göstərir ki, kişi ginekoloqlar qadın həmkarları ilə müqayisədə hər xəstəyə daha çox müayinə vaxtı sərf edirlər. Bəzi qadın xəstələr ginekoloqlarında ata fiquru axtarırlar. Qadınların emosional xarakterləri ilə böhran vəziyyətlərində kişilər qədər soyuqqanlı ola bilməyəcəyini və bu səbəbdən düzgün qərar verə bilməyəcəyini düşünən və buna görə kişi ginekoloqları seçən qadınlar da var.
Kişilər niyə kişi ginekoloq sevmir?
Bir çox kişilər bunu qısqanclıqla əlaqələndirir. Bu gün bir çox ailələrdə kişilər qadınlarının kişi həkimə müayinə olunmasına şiddətlə etiraz edir.
İslamda bu məsələ necə tənzimlənir?
İslam dininin sağlamlığa və buna görə də müalicəyə böyük əhəmiyyət verdiyi məlum bir həqiqətdir. Çünki insanın yaradılışında məqsəd “ibadət”dir və ibadət ancaq sağlam halda edilə bilər.
Demək olar ki, qadınların kişi həkim, kişilərin isə qadın həkim tərəfindən müayinə olunmasında eyni tolerantlığı görürük. Açığı, biz indiyə qədər bunu qadağan edən heç bir ayədə görməmişik. Hətta Məhəmməd peyğəmbərin dövründə də qadınlar yaralanan kişi qaziləri müalicə edirdilər.
Ancaq bunun fövqəladə bir zərurətdən qaynaqlandığını da bilməliyik: Çünki yad kişi və qadınların bir-birini nə dərəcədə görə bildiyi hədislərdə göstərilmişdir. Şəxsi həyatla bağlı “baxılması haram olan yer tutmaq və dəri ilə təmas da haramdır”. Bir qayda var ki, deyir: Buna görə də, zərurət olmadıqca, həkim əks cinsdən olan insana baxması haram olan yerləri, yəni övrətini görəcək və tutacaq şəkildə müayinə edə bilməz. Bu halda və bərabər şəraitdə qadınlar qadın həkim, kişilər isə kişi həkim tərəfindən müayinə olunacaqlar. Təsadüfən gedib əks cinsdən olan insanların müayinəsindən keçmək onun üçün zərərli olardı. Bu o deməkdir ki, xəstəni əks cinsdən müayinə etmək olmaz. Başqa sözlə desək, öz cinsi ilə öhdəsindən gələ bilmədiyi hər hansı xəstəlik və ya əzadan asılı olmayaraq, əks cinsdən olan həkimə bundan başqa səbəb üçün gedə bilməz.
Nəticə etibarı ilə xəstə kişi və ya qadın üçün önəmli olan həkimin bilikli, təcrübəli və empatiyaya sahib olmasıdır. Bir sözlə, yaxşı həkim yaxşı həkimdir.
Ayşən Vəli
