Bakı. Trend:
Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində müəllim tapılmaması problemi,təhsil sisteminin qarşılaşdığı mühüm məsələlərdən biridir. Elm vətəhsil naziri Emin Əmrullayev bildirib ki, kənd yerlərində boşqalan 2 min vakansiya var. Həmin vakansiyalar da əsasən musiqi,təsviri incəsənət kimi fənlərdir.
Bölgələrdə bu problemin aradan qaldırılması üçün hansı addımlaratılmalıdır?
Mövzu ilə bağlı Trend-ə açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədovbildirib ki, faktorlar iqtisadi, sosial, infrastruktur və şəraitləbağlıdır.
Müəllimlərin bölgələrdə işləməyə maraq göstərməməsinin başlıcasəbəblərini təhlil edək:
1. Maaş və iqtisadi səbəblər
Bölgələrdə işləyən müəllimlərin maaşları çox vaxt onlarınehtiyaclarını tam ödəyə bilmir. Azərbaycan kənd və rayonlarındayaşayış xərcləri bəzi hallarda daha aşağı olsa da, bu fərq maaşlararasındakı fərqi kompensasiya etmir. Böyük şəhərlərdə, xüsusiləBakıdakı əməkhaqqı səviyyəsi daha yüksəkdir, bu da müəllimləribölgələrdə işləməkdən çəkindirir. Bölgələrdə maddi stimulların azolması müəllimləri bu cür iş yerlərinə müraciət etməkdənsaxlayır.
2. İnfrastruktur çatışmazlıqları
Bölgələrdə çox zaman infrastruktur problemləri olur. Yollarınkeyfiyyətsiz olması, qış aylarında yolların bağlı qalması, zərurisosial xidmətlərin məhdudluğu kimi çətinliklər bölgələrdə işləməkistəyən müəllimləri narahat edir. Bundan əlavə, internet vətexnoloji imkanların zəif olması da müəllimlərin tədris işinisəmərəli şəkildə aparmasını çətinləşdirir.
3. Yaşayış şəraiti
Bölgələrdə yaşayış şəraiti bəzi hallarda şəhərlərə nisbətən dahaaşağı səviyyədə olur. Mənzil problemi, keyfiyyətli tibbi xidmətinvə digər əsas xidmətlərin məhdud olması müəllimlərin bölgələrəköçərək orada yaşamaq istəyinə mane olur. Bakı və digər böyükşəhərlərdə bu xidmətlər daha əlçatan olduğuna görə, müəllimlərbölgələrdən daha çox şəhərdə qalmağı üstün tuturlar.
4. Sosial və mədəni amillər
Bölgələrdə sosial həyatın daha məhdud olması, mədəniyyət, əyləncə,təhsil və digər sosial fəaliyyətlərin çatışmazlığı da müəllimlərinmarağını azaldan amillərdəndir. Şəhər mühitində çoxsaylı mədəniyyətocaqları, tədbirlər və sosial imkanlar müəllimlərə daha dinamikhəyat şəraiti təmin edir. Bölgələrdə isə bu imkanlar dahaməhduddur.
5. Karyera inkişafı və peşəkar imkanlar
Böyük şəhərlərdə, xüsusilə Bakıda müəllimlər üçün karyera inkişafıvə peşəkar inkişaf imkanları daha genişdir. Sertifikasiyalar,təlimlər, beynəlxalq proqramlar və digər peşəkar inkişaf vasitələrişəhərlərdə daha çox mövcuddur. Bölgələrdə isə bu imkanlar dahaazdır, bu da müəllimlərin karyera inkişafına mane ola bilər.
6. Ailə və şəxsi səbəblər
Müəllimlərin ailə vəziyyəti və şəxsi səbəbləri də bölgələrə köçməyiçətinləşdirir. Böyük şəhərlərdə yaşayan müəllimlərin ailələri vəyaxınları çox vaxt həmin şəhərlərdə yerləşir və ailədən uzaqlaşmaqonlar üçün çətinlik yarada bilər. Ailə üzvlərinin iş və təhsilimkanlarının şəhərlərdə daha geniş olması da müəllimlərin bölgələrəköçməyinə mane ola bilər.
7. Məktəblərdəki şərait
Bölgələrdəki məktəblərdə tədris şəraiti, sinif otaqlarınınvəziyyəti, tədris vasitələrinin çatışmazlığı kimi faktorlar damüəllimlərin bölgələrə marağını azaldır. Təhsilin yüksəkkeyfiyyətdə təmin edilməsi üçün zəruri olan resurslarınçatışmazlığı müəllimlərin iş yükünü artırır və onlarınmotivasiyasını azaldır.
Bu problemləri həll etmək üçün müəyyən stimullaşdırıcıtədbirlər görülə bilər:
Maaşların artırılması və əlavə mükafatlar:Bölgələrdə işləyən müəllimlərə əlavə maddi dəstək göstərilməli,maaşlar artırılmalı və müxtəlif mükafatlandırma proqramları tətbiqedilməlidir.
Yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması:Müəllimlər üçün bölgələrdə mənzil problemləri həll edilməli, evlər,yaşayış yerləri və ya subsidiyalı mənzil proqramları təklifolunmalıdır.
Peşəkar inkişaf və təlimlər: Bölgələrdə işləyənmüəllimlər üçün xüsusi təlim proqramları və peşəkar inkişafimkanları yaradılmalı, onların karyera inkişafına dəstəkverilməlidir.
İnfrastrukturun yaxşılaşdırılması: Bölgələrdəinternet, yollar və digər sosial xidmətlərin inkişaf etdirilməsi,infrastrukturun təkmilləşdirilməsi müəllimlərin iş şəraitiniyaxşılaşdıra bilər.
Ailə üzvləri üçün stimullar: Bölgələrdəişləməyə gedən müəllimlərin ailə üzvləri üçün də iş və ya təhsilimkanları təmin edilməsi, onların da inteqrasiyasına şəraityaradılması bu prosesi asanlaşdıra bilər.
Bu tədbirlər tətbiq edildiyi halda müəllimlərin bölgələrdəişləməyə olan marağı arta bilər və təhsilin keyfiyyəti də yüksələbilər.
