Qırğızıstan Respublikasının Müdafiə naziri general-leytenant Baktıbek Bekbolotov “Poliqon” hərbi-kosmik texnoloji jurnalına müsahibə verib.
POLİQON: Cənab nazir, müsahibəmizə Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrində aparılan islahatlar, ordu quruculuğu sahəsində görülən işlərlə başlamaq istərdik. Bu barədə oxucularımıza ətraflı məlumat verməyinizi xahiş edirik.
General-leytenant Baktıbek Bekbolotov: Əvvəlcə onu deyim ki, islahat anlayışı son vaxtlar mənfi olmasa da, nominal xarakter daşıyır ki, bu da əhalinin əksəriyyətində anlaşılmazlığa, üstəlik, rədd edilməsinə səbəb olur. Demək olar ki, bütün sahələrdə hər kəs bu sözün mənasının mahiyyətini kökündən dərk etmədən islahatlar aparır, daha doğrusu, apardığını ucadan bəyan edir.
Hazırda cəmiyyət islahat anlayışını köhnənin ləğvi və əsaslı yenisinin qurulması kimi qəbul edir, lakin bu, heç də belə deyil. Heç bir əsaslı dəyişiklik görmədikdə, qışqırmağa və bütün zəngləri çalmağa başlayırlar, onları ittiham edirlər ki, heç bir islahat yoxdur və heç nə dəyişməyib. Mən başa düşürəm ki, islahat müəyyən strukturun (idarəetmə orqanının) fəaliyyətini təkmilləşdirmək, köhnəni sındırıb yenisini qurmaq deyil, işin səmərəliliyini artırmaq və yeni uğurlar əldə etmək üçün tədricən hərəkatı daha da təkmilləşdirmək və inkişaf etdirməkdir.
Müdrik çinlilərin belə bir sözü var: “Tanrı bizi dəyişikliklər dövründə yaşamaqdan qorusun”. Beləliklə, mən və bütün nəslim “şanslı” idik. Qırğızıstanda baş verən son dəyişikliklərin hamısı bizdən keçib. SSRİ-nin dağılması, MDB-nin yaradılması, müstəqil Qırğızıstanın formalaşması, inkişafı və özünün milli Silahlı Qüvvələrinin qurulması və s.
Xüsusilə hərbi inkişaf sahəsində görülən işlərə toxunacağam. Üstəlik, icazə verin, indi müsbət mənada bir daha sizə xatırladım ki, mən Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin yarandığı ilk vaxtdan onun tərkibində olmuşam. Sovet İttifaqının dağılması və öz milli Silahlı Qüvvələrimizin formalaşması ilə bir çox çətinliklərlə üzləşdik: Silahlı Qüvvələrin qurulmasında təcrübənin olmaması, ixtisaslı kadrların kəskin çatışmazlığı, hərtərəfli təminat məsələləri və s. Mən sonra Balıqçinski qarnizonunda artilleriya diviziyasının komandiri kimi xidmət etdim və hamısını gördüm. Ancaq bu, həyatımızda əsas məyusluq deyildi.
Bu çətinliklərə baxmayaraq biz öz hərbi borcumuzu vicdanla yerinə yetirdik. Qırğızıstan Respublikasının Silahlı Qüvvələri vətəndaş müharibəsinin yaşandığı 1993-1998-ci illər arasında, Tacikistan-Əfqanıstan sərhədinin mühafizəsində iştirak edərək, ilk güc və yetkinlik sınaqlarından keçib.
Ən təhqiredicisi o idi ki, ölkənin o dövrün ali siyasi rəhbərliyi öz ordusunun inkişafını daha da yaxşılaşdırmaqda maraqlı deyildi. İş o yerə çatdı ki, Qırğızıstanın hakim dairələrində və siyasi elitasında ordunun gərəksizliyi məsələsi qaldırılmağa və şişirdilməyə başladı. Ordunun təşkilati strukturunun daha da təkmilləşdirilməsi məsələsi onun sadəcə sayca ixtisar edilməsi, ordunun yeni növ silah və hərbi texnika ilə təchiz edilməsi məsələsinin ümumiyyətlə ortaya çıxmaması, hərbi qulluqçuların əmək haqqının artırılması ilə bağlı idi. Hərbi qulluqçuların əmək haqqısı icarət köşklərinin satıcılarının maaşlarından aşağı idi.
Silahlı Qüvvələrin maliyyələşdirilməsi qalıq prinsipi əsasında həyata keçirilirdi. Ordu sadəcə olaraq hərbi əməyi, hərbi qulluqçuların – Vətənimizin əsl vətənpərvərlərinin sədaqəti və vicdanlılığı əsasında yaşamışdır. Lakin 1999-2000-ci illərdə gənc respublikamıza Əfqanıstan ərazisindən basqın etmiş beynəlxalq terrorçu dəstələrin ləğvi hadisələri açıq şəkildə göstərdi ki, dövlətin müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü birbaşa şəxsi heyətin döyüş hazırlığı səviyyəsindən və onların texniki təchizatından asılıdır.
Silahlı Qüvvələrin hərbi qulluqçuları bütün çətinliklərə baxmayaraq, qarşıya qoyulan vəzifələri uğurla yerinə yetirərək, Vətənləri naminə hər şeyə hazır olduqlarını və Qırğızıstanın sərhədlərinin toxunulmaz olduğunu bütün dünyaya nümayiş etdirdilər. Bu hadisələr ölkə rəhbərliyinin ordu problemlərinə münasibətini dəyişməyə imkan verdi. Nəhayət, hamı başa düşdü ki, ordunun təkmilləşdirilməsi və ordu üçün yüksək xərclər hərbçilərin şıltaqlığı deyil, həyati zərurətdir.
Qırğızıstan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin daim təkmilləşdirilməsi dünyada və Mərkəzi Asiya regionunda hərbi-siyasi vəziyyətin pisləşməsi, Qırğızıstan Respublikasının hərbi təhlükəsizliyinə təhdid dairəsinin genişlənməsi, habelə müasir təhdidlərə, çağırışlara adekvat cavab vermək və ölkənin hərbi təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə tapşırıqların səmərəli icrası üçün Silahlı Qüvvələrin tərkibinin, strukturunun, tapşırıqlarının və hərtərəfli təminatı məsələlərinin sistemləşdirilməsi və təkmilləşdirilməsi zərurətidir.
1992-ci ildən 2020-ci ilə qədər Qırğızıstan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin formalaşması zamanı onların strukturu və tərkibi dəyişib, iyerarxiya və tabeçilik qaydası faktiki olaraq dəyişib, eyni zamanda bu dövrdə Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin sayı 10 min nəfər azaldılıb.
2020-ci ildən indiyədək olan dövrdə Silahlı Qüvvələrdə aparılan islahatlar nəticəsində idarəetmə, qoşunların (qüvvələrin) döyüş qabiliyyətinin artırılması, qarşılıqlı fəaliyyətin təşkili, silah və hərbi texnikanın modernləşdirilməsi və alınması və s. həyata keçirilib.
Qırğızıstan Respublikasının müdafiəsi sahəsində fundamental və konseptual sənədlərə dəyişikliklər edilib, yəni Qırğızıstanın Milli Təhlükəsizlik Konsepsiyası qəbul edilib.
2021-ci ildə Qırğızıstan Respublikası Konstitusiyasının yeni redaksiyasının qəbulu ilə dövlət və hərbi idarəetmə sistemində dəyişikliklər, o cümlədən Müdafiə Nazirliyinin idarəetmə orqanlarını və tabeli strukturlarını özündə birləşdirən Müdafiə Nazirliyinin yenidən yaradılması həyata keçirildi. Əvəllər, bir neçə il iki ayrı idarə kimi Müdafiə İşləri üzrə Dövlət Komitəsi və Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahı fəaliyyət göstərirdi.
Müdafiə Nazirliyi Nazirlər Kabinetinin tərkibinə daxildir və dövlət suverenliyinin ərazi bütövlüyünün və konstitusiya quruluşunun qorunmasını təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuş, dövlət hərbi siyasətini və Qırğızıstan Respublikasının müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsi tədbirlərini işləyib hazırlayan və həyata keçirən, müdafiə məsələləri ilə məşğul olan dövlət icra hakimiyyəti orqanıdır.
Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahı Müdafiə Nazirliyinin tərkibinə daxildir və Silahlı Qüvvələrin və digər hərbi birləşmələrin sülh dövründə və müharibə vaxtı onların hazırlanmasına və istifadəsinə ümumi rəhbərliyi həyata keçirmək məqsədi daşıyan mərkəzi hərbi komandanlıq orqanı və əməliyyat nəzarətinin əsas orqanıdır.
Vəziyyətin monitorinqi, dövlətin milli təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə cəlb olunan qüvvə və vasitələrin əlaqələndirilməsi və operativ qarşılıqlı fəaliyyəti təmin etmək məqsədilə Baş Qərargahda Böhran Vəziyyətlərinə Cavab Mərkəzi fəaliyyət göstərir.
Belə ki, ümumilikdə Müdafiə Nazirliyinin (rəhbər orqan kimi) və Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahının səlahiyyət sahələrinin sərhədləşdirilməsi qorunub saxlanılsa da, eyni zamanda, funksiyaların təkrarlanması aradan qaldırılıb və səmərəlilik artırılıb.
Hazırda Silahlı Qüvvələrdə islahatların aparılması prosesində aşağıdakı istiqamətlər müəyyən edilmişdir:
Qırğızıstan Respublikasının hərbi təhlükəsizliyinə xarici və daxili təhdidlərə adekvat cavab vermək, o cümlədən mümkün fövqəladə halların qarşısını almaq və aradan qaldırmaq üçün Silahlı Qüvvələrin ölkənin müdafiə ehtiyaclarına və müdafiə kafiliyinə uyğunlaşdırılması.
Hərbi qulluqçuların peşə, mənəvi-psixoloji hazırlığı və statusu səviyyəsinin, habelə hərbi xidmətin sosial və dövlət əhəmiyyətinin artırılması.
Silahlı Qüvvələrin silah və hərbi texnika ilə təchizatının təkmilləşdirilməsi, onların maddi-texniki vasitələrlə və digər zəruri hərbi-texniki avadanlıqlarla təminatı.
Hərbi qulluqçuların, onların ailə üzvlərinin və Qırğızıstan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin veteranlarının sosial təminatı problemlərinin daha yaxşı həlli.
Hazırda bu istiqamətdə aparılan işlər nəticəsində birlik, birləşmə və qurumların peşəkar kadrlarla təmin olunduğunu, müasirləşdirilmiş və müasir silah və hərbi texnika ilə təchiz olunduğunu görürük. Qırğızıstan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin və Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahının hərbi komandanlıq və idarəetmə orqanları ən qısa müddətdə qarşıya qoyulmuş vəzifələri operativ həll etməyə qadirdir.
Bütün bunlar bizə ümumi müdafiənin və Qırğızıstan Respublikasının hərbi təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin məqsəd və vəzifələrinin həyata keçirilməsinin səmərəliliyini və keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa imkan verdi.
Amma qeyd etmək lazımdır ki, bu islahat məsələsi bizim daimi diqqətimizi və təkmilləşdirməmizi tələb edir. Tam ştatlı işdir. Məndən əvvəl Qırğızıstanın müdafiə idarəsinin rəhbərləri bununla məşğul olublar, Müdafiə Nazirliyinin indiki rəhbərliyi daim bununla məşğuldur, bizdən sonra da ardıcıllarımız bununla məşğul olacaqlar. Başqa cür də ola bilməz, çünki həyatın diktəsi budur.
POLİQON: Qırğızıstan ordusunun modernləşdirilməsi, silah və hərbi texnika parkının yenilənməsi istiqamətində görülən işləri və əldə olunan nəticələri necə qiymətləndirirsiniz?
General-leytenant Baktıbek Bekbolotov: Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi birlik, birləşmə və bölmələrin silah və hərbi texnika ilə təchiz edilməsi, şəxsi heyətin hazırlığı sistemlərinin inkişafı, əməliyyat (döyüş), maddi-texniki təminat və digər tədbirlərin həyata keçirilməsini məqsədyönlü və sistemli şəkildə davam etdirir.
Hazırda Silahlı Qüvvələrdə islahatlar müsbət irəliləyişlər əldə edir. Silahlı Qüvvələrin tikintisinin təkcə normativ-hüquqi xarakterli məsələləri həll olunmur, həm də silah və texnika ilə təchizat məsələlərində nəzərəçarpacaq nailiyyətlər əldə edilir:
– qüvvələr və onların döyüş istifadə vasitələri artırılmış və modernləşdirilmiş (ölkənin hərbi aviasiyası və hava hücumundan müdafiəsi, hərbi sistem və artilleriya bölmələri, hava hücumundan müdafiə, mühəndis qoşunları və s.), döyüş təminatı (kəşfiyyat, PUA-lar, elektron müharibə, operativ-taktiki kamuflyaj və s.);
– Qırğızıstan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Qırğızıstan Respublikası ərazisində fövqəladə halların qarşısının alınması və aradan qaldırılması ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsinə hazırlığı artırılıb;
– Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin döyüş qabiliyyətinin artırılması məqsədi ilə onların silahlanması və təchizatı üzrə Dövlət Proqramı praktiki olaraq həyata keçirilib;
– sülh və müharibə dövründə Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin hərbi birləşmələri üçün raket, döyüş sursatı, hərbi-texniki texnika, ərzaq, yanacaq-sürtkü materialları, geyim və digər texnikanın hərbi və əməliyyat-strateji ehtiyatları yaradılıb;
Biz Silahlı Qüvvələrin tarixində ilk dəfə olaraq Rusiya Federasiyasından olan həmkarlarımızla birlikdə Balıqçı şəhərində silah və hərbi texnikanın təmiri üzrə Mərkəzi bazanı istifadəyə verib istifadəyə verdik. Bu, Qırğızıstanın müdafiə-sənaye kompleksinin dirçəlişində ilk addım idi. İndi biz özümüz qəzalı texnikanın təmirini, bərpasını həyata keçiririk və döyüşə hazır vəziyyətə gətiririk. Yeri gəlmişkən, Qaz-66 bazasında yerli zirehli hərbi maşınımızın yığılması məhz orada başlandı. İndi biz Rusiya tərəfi ilə Oş şəhərində eyni bazanın açılması ilə bağlı detalları müzakirə edirik. Biz bununla kifayətlənmirik, davam edirik.
Son illər ordumuz xeyli sayda yeni silah-sursat və hərbi texnika ilə tamamlanıb və diqqətəlayiq haldır ki, bütün bunlar ölkə büdcəsi hesabına alınır.
Məsələn, üç il əvvəl Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin Hava Hücumundan Müdafiə Qüvvələrində bir ədəd istismara yararlı helikopter var idi. Bu gün yeddi helikopter hərbi təhlükəsizliyi təmin etmək üçün müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirir.
Həmçinin, ordu aviasiyamız tarixində ilk dəfə olaraq 2023-cü ildə istehsal olunmuş yeni Mi-17 helikopteri aldıq. Pilotlar daha çox uçmağa başladılar və aviasiya mühəndisləri helikopter idarə etmək təcrübələrini təkmilləşdirdilər.
Bir neçə onilliklər ərzində hava hücumundan müdafiə sistemində heç nə dəyişməmişdir. Bu gün artıq döyüş növbəsinə daxil olan və ölkənin hava sərhədlərinin mühafizəsi üzrə tapşırıqları uğurla yerinə yetirən “Peçora 2BM” zenit-raket kompleksi alınaraq istifadəyə verilib. Bu kompleksin etibarlılığı artıq Qazaxıstanda keçirilən beynəlxalq təlimlər zamanı təsdiqlənib.
Bundan əlavə, artilleriya, mühəndis bölmələri və rabitə bölmələri üçün lazımi avadanlıqların alınması, habelə hərbi-texniki yardım vasitəsilə tərəfdaş dövlətlərdən silah və hərbi texnikanın alınması hesabına onların potensialı xeyli üstələnib.
Qırğızıstan ordusunun modernləşdirilməsi, onun müasir hərbi texnika və silah növləri ilə təmin edilməsi məsələlərində fəaliyyətimizin əsas və fundamental göstəriciləri bunlardır.
Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, bu, bizim bu istiqamətdə işimizin yalnız başlanğıcıdır və daim davam edəcək və artacaq. Anladığınız kimi, dünyanın heç bir Silahlı Qüvvələrində bu prosesin (ordunun silah və hərbi texnikasının daha da modernləşdirilməsi) sonu yoxdur.
POLİQON: Cənab nazir, istərdik ki, Qırğızıstan ordusunun döyüş hazırlığının artırılması istiqamətində atılan addımlar və tədbirlər planı barədə oxucularımıza məlumat verəsiniz?
General-leytenant Baktıbek Bekbolotov: Bütün dünyada mövcud gərgin vəziyyət, hərbi münaqişələr və müharibələr nəzərə alınaraq, Qırğızıstan ordusunun döyüş qabiliyyətinin artırılması getdikcə daha çox aktuallaşır. Əbəs yerə deyil ki, bu gün ölkənin ali siyasi və hərbi rəhbərliyi buna xüsusi diqqət yetirir.
Xüsusi vurğulamaq istərdim ki, şəxsən Qırğızıstan Respublikasının Prezidenti – Ali Baş Komandan Sadır Japarov dövlətin hərbi təhlükəsizliyinin təmin edilməsində birbaşa iştirak edir və bu məsələni şəxsi nəzarətində saxlayır.
Silahlı Qüvvələrin döyüş qabiliyyətinin artırılmasının tərkib hissələrindən biri şəxsi heyətin sayı, silah və hərbi texnika ilə təminatıdır.
Bu gün biz Qırğızıstanın Batken vilayətində hərbi hissələr formalaşdırmışıq və hərbi şəhərciklərin tikintisini başa çatdırırıq, burada hərbi qulluqçuların xidmət keçməsi və onların ailə üzvlərinin yaşayış yeri üçün lazımi şəraitin yaradılması üçün lazım olan hər şey təmin ediləcəkdir.
Bölmələrin döyüşə hazırlığının növbəti komponenti – silah və hərbi texnika ilə təminat dərəcəsinə gəlincə, son illər ordumuz xeyli sayda yeni silah və hərbi texnika ilə təchiz edilib və diqqətəlayiq haldır ki, bütün bunlar ölkə büdcəsi hesabına alınır.
Bu şəraitdə Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi tərəfindən Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin tərkibinin və strukturunun təkmilləşdirilməsi, birlik, birləşmə və hərbi hissələrin silah və hərbi texnika ilə təchiz edilməsi, şəxsi heyətin hazırlığı sistemlərinin inkişafı, əməliyyat (döyüş), logistika dəstəyi və digərləri, xüsusən:
– əməliyyat və döyüş hazırlığının vahid sistemləri, Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin istifadəsi və operativ (döyüş) nəzarəti üçün əməliyyat-strateji planlaşdırma, Silahlı Qüvvələrin digər hərbi birləşmələr və müdafiə ilə məşğul olan dövlət orqanları ilə qarşılıqlı əlaqəsinin təşkili; eləcə də kadr hazırlığı və hərtərəfli dəstək sistemləri yaradılıb;
– hərbi qulluqçuların peşə, mənəvi-psixoloji hazırlığının və statusunun səviyyəsi, hərbi xidmətin sosial və dövlət əhəmiyyəti artırılıb, hərbi qulluqçuların, onların ailə üzvlərinin və Qırğızıstan Silahlı Qüvvələri veteranlarının sosial təminatı yaxşılaşdırılıb.
Təbii ki, Qırğızıstan Müdafiə Nazirliyinin və Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahının rəhbərliyi Müdafiə Nazirliyinin birləşmə, hissə və bölmələrinin döyüş hazırlığına ən çox diqqət yetirir.
Döyüş hazırlığı dərsləri döyüş əməliyyatlarının müasir reallıqları nəzərə alınmaqla, şəxsi heyətimizin hərbi vərdişlərinin artırılmasına yeni və müxtəlif yanaşmalarla keçirilir.
Döyüş hazırlığı zamanı təlimlərə yanaşmaların təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tövsiyələr verərkən biz həmçinin Rusiya ordusunun hava hücumundan müdafiəsinin aparılmasında istifadə olunan metodları və Azərbaycan ordusunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin müsbət həllində təcrübəsini, xüsusilə də Azərbaycan ordusunun PUA-lardan istifadə etmək təcrübəsini nəzərə alırıq.
Və nəhayət, hərbi qulluqçularımızın beynəlxalq təlimlərdə və ölkə daxili təlimlərdə iştirakı zamanı döyüşçülərin döyüş hazırlığının səviyyəsi yoxlanılır. Yeri gəlmişkən, mən bu yaxınlarda Azərbaycan və Qırğızıstandan olan hərbi qulluqçuların ilk dəfə birgə iştirak etdiyi, yüksək peşəkarlıq və döyüş hazırlığı nümayiş etdirdiyi “Birləşdik-2024” beynəlxalq təlimlərində qonaq olmuşam ki, bu da məni çox sevindirdi.
Bütün bunlar ümumi müdafiənin məqsəd və vəzifələrinə nail olmaq və Qırğızıstan Respublikasının hərbi təhlükəsizliyini təmin etmək üçün döyüş hazırlığının səmərəliliyini və keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artıracaqdır.
POLİQON: Cənab nazir, mümkünsə bir qədər də Qırğızıstanda hərbi təhsil sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi, eləcə də şəxsi heyətin sosial şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində görülən işlərdən danışardıq…
General-leytenant Baktıbek Bekbolotov: Düşünürəm və hamımız bunu çox gözəl başa düşürük ki, yüksək ixtisaslı və peşəkar təlim keçmiş zabitlər olmadan istənilən ordunun taleyi acınacaqlı yaşamağa məhkumdur.
Buna əsaslanaraq, Qırğızıstan Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi Qırğızıstan Silahlı Qüvvələri üçün zabit kadrlarının seçilməsi, hazırlanması və formalaşdırılmasına çox ciddi və məsuliyyətli yanaşır.
İlk növbədə, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, general-mayor D.Asanov adına Qırğızıstan Milli Hərbi Liseyinə qəbul üçün ölkəmizin gənclərinin seçilməsini, bu sözdən qorxmuram, sərtləşdirmişik. Ölkəmizin gəncləri Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, general-leytenant K Usenbekov adına Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin Hərbi İnstitutunda təhsil almaqla yanaşı, xarici ali hərbi təhsil müəssisələrində, o cümlədən Azərbaycanda H.Əliyev adına Ali Hərbi İnstitutunda təhsil almaq üçün seçilirlər.
İşimizin növbəti aktual istiqaməti təhsil müəssisələrimizdə pedaqoji vəzifələrə yüksək keyfiyyətli və alternativ kadr seçimi olub. Öz pedaqoji və peşəkar keyfiyyətlərini təkmilləşdirməyə çalışan zabitlərə üstünlük verilir.
Qırğızıstanın müdafiə idarəsinin hərbi təhsil müəssisələrində təhsil alan hərbi qulluqçuların sosial, məişət, və maddi şəraitinin yaxşılaşdırılması mühüm amil hesab olunur.
Belə ki, general-leytenant K.Usenbekov adına Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin Hərbi İnstitutunun kursantları üçün təqaüd artırılıb. Əgər əvvəllər kursant ayda 500 soma qədər maaş alırdısa, indi (xüsusilə qeyd edirəm ki, şəxsi fəaliyyətindən asılı olaraq) 8300 soma qədər maaş alır ki, bu da öz növbəsində kursantların mükəmməl oxumasında stimullaşdırıcı amildir.
Həmçinin, 2024-cü il yanvarın 1-dən Müdafiə Nazirliyinin hərbi təhsil müəssisələrində mülki müəllimlərin maaşları təxminən iki dəfə artırılıb.
Müdafiə Nazirliyi liseyin və hərbi institutun hərbi infrastrukturunun yaxşılaşdırılması istiqamətində xeyli işlər görür.
Qırğızıstan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Hərbi İnstitutunun 2024-cü tədris ilinin əvvəlinə açılışı planlaşdırılan yeni kazarma binası istifadəyə verilməyə hazırlanır. Etiraf etmək məcburiyyətindəyəm ki, Hərbi İnstitutun kursantları bu günə kimi kazarmalarda yaşayır və SSRİ Silahlı Qüvvələrindən bizə miras qalmış binalarda təhsil alırlar. İndi isə Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi bu irsi aradan qaldırmaq, Hərbi İnstitutun yeni və müasir infrastrukturunu qurmaq əzmindədir.
Qırğızıstanın VI Silahlı Qüvvələrində kursantların hazırlığının yüksək keyfiyyətlə təşkilini təmin etmək məqsədilə təkcə bu tədris ilində sinif otaqları ümumi məbləği 3 milyon somdan çox dəyərdə olan kompüter avadanlığı, interaktiv lövhə və digər ofis avadanlıqları ilə təchiz edilib.
Həmçinin, Müdafiə Nazirliyinin və Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargahının rəhbərliyinin daimi nəzarəti altında Qırğızıstan Milli Hərbi Liseyinin şagirdlərinin təlim-məşq toplanışı, habelə həyat və məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması prosesi davam edir:
Və bu iş daimi olacaq, çünki biz başa düşürük ki, indi öz stollarında oturub “qalib gəlmək elminin əsaslarını” öyrənənlər Silahlı Qüvvələrin gələcəyidir, Vətənimiz Qırğızıstanın gələcəyidir.
POLİQON: Azərbaycan və Qırğızıstan arasında hərbi, hərbi-texniki və hərbi təhsil sahəsində əməkdaşlıq inkişaf edir, hər iki ölkənin mütəxəssislərinin mütəmadi olaraq qarşılıqlı səfərləri təşkil olunur. İki ölkə arasında hərbi əlaqələrin daha da genişləndirilməsi ilə bağlı fikrinizi bilmək istərdik.
General-leytenant Baktıbek Bekbolotov: Qeyd edək ki, uzun müddət Azərbaycan Respublikası ilə əməkdaşlıq yalnız MDB çərçivəsində çoxtərəfli əsasda həyata keçirilib. 2002-ci ildə Qırğızıstan Respublikası ərazisində MDB Müdafiə Nazirləri Şurasının növbəti iclasından sonra Azərbaycan tərəfi hərbi sahədə əməkdaşlıq haqqında idarələrarası Sazişin imzalanması təklifi ilə çıxış edib.
Qırğızıstanın Müdafiə Nazirliyi Azərbaycan tərəfinin layihəsini nəzərdən keçirərək, 2004-cü il iyunun 1-də müdafiə nazirinin rəsmi səfəri zamanı Sazişin statusunun dövlətlərarası səviyyəyə qaldırılmasını təklif etmişdir. Qırğızıstan ilə Azərbaycan arasında ikitərəfli hərbi əməkdaşlığın əsaslarını müəyyən edən Qırğızıstan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında hərbi sahədə əməkdaşlıq haqqında Saziş imzalanıb.
Yuxarıda göstərilən səfər zamanı Azərbaycan tərəfi hərbi təhsil sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi təklifini irəli sürüb və Qırğız Respublikasının 8 hərbi qulluqçusunun Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin hərbi təhsil müəssisələrində hazırlanmasına imkan yaradıb. Eyni zamanda, hərbi qulluqçuların hazırlanması və saxlanması Azərbaycan hərbçilərinə dəstəyin təmin edilməsi standartlarına uyğun olaraq Azərbaycan tərəfinin vəsaiti hesabına həyata keçirilir.
Bu məsələni hüquqi cəhətdən konsolidasiya etmək üçün hər iki dövlətin müdafiə idarələrinin rəhbərləri 29 noyabr 2005-ci ildə MDB Müdafiə Şurası və KTMT Müdafiə Şurasının növbəti iclasları öncəsi ikitərəfli görüş zamanı (30 noyabr 2005-ci il), Qırğızıstan Müdafiə Nazirliyinin hərbi kadrlarının Azərbaycanın hərbi təhsil müəssisələrində hazırlanmasına dair idarələrarası Saziş imzalanıb.
Azərbaycan Müdafiə Nazirinin dəvəti ilə 2007-ci il martın 26-dan 29-dək Qırğızıstanın Müdafiə nazirinin başçılıq etdiyi Müdafiə Nazirliyinin nümayəndə heyətinin Azərbaycana rəsmi səfəri baş tutub. Səfər zamanı müdafiə nazirliklərinin nümayəndə heyətləri arasında danışıqlar aparılıb, ikitərəfli hərbi əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib. Bundan əlavə, Qırğızıstan Müdafiə Nazirliyinin nümayəndə heyəti Azərbaycanın Prezidenti İlham Əliyev və Azərbaycanın Baş naziri tərəfindən qəbul edilib.
31 may – 2 iyun 2015-ci il tarixlərində Azərbaycanın Müdafiə naziri general-polkovnik Z.Həsənovun Qırğızıstana rəsmi səfəri baş tutub. İkitərəfli görüş zamanı iki dövlət arasında hərbi əməkdaşlığın vəziyyəti və inkişaf perspektivləri müzakirə edilib, Qafqaz və Mərkəzi Asiya regionlarında hərbi-siyasi vəziyyət, regional təhlükəsizliyin təmin edilməsi məsələləri və s. ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.
2023-cü il iyulun 6-dan iyulun 8-dək olan müddətdə mənim Azərbaycana rəsmi səfərim oldu. Səfər zamanı Azərbaycan Müdafiə Nazirliyində ikitərəfli görüşlər keçirildi, o cümlədən Baş nazirin 1-ci müavini, müdafiə sənayesi naziri ilə görüşlər keçirildi. Müdafiə Nazirliyinin hərbi sənaye kompleksi müəssisə və obyektlərinə baxış keçirildi. Müdafiə Nazirliyi ilə ikitərəfli görüş çərçivəsində əməkdaşlığın intensivləşdirilməsinin zəruriliyi qeyd edilib, Qırğızıstan Müdafiə Nazirliyi Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularını Tamqa hərbi sanatoriyasına dəvət edib və həmçinin Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun bölmələri arasında təcrübə mübadiləsində maraqlı olduqlarını bildiriblər.
Onu da qeyd edim ki, 2024-cü il oktyabrın 22-dən 24-dək Azərbaycan Respublikası müdafiə nazirinin Qırğızıstan Respublikasına cavab səfəri planlaşdırılır.
Ümumiyyətlə, Azərbaycanla hərbi sahədə əvvəllər o qədər də intensiv olmayan əməkdaşlıq, əsasən, Qırğızıstan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularını Azərbaycanın Ali Hərbi İnstitutuna təhsil almaq üçün göndərməklə həyata keçirilirdi (Azərbaycan və Qırğızıstanın Müdafiə nazirlikləri arasında əməkdaşlığın bütün dövrü ərzində ölkəmizin Silahlı Qüvvələrinin 60-dan çox hərbi qulluqçusu hazırlığı başa vuraraq Qırğızıstanın zabit korpusuna daxil olub). Habelə hər il imzalanan Əməkdaşlıq Planları çərçivəsində keçirilən tədbirlər son iki-üç il ərzində daha praktik xarakter almağa başlayıb. Bunu Azərbaycan və Qırğızıstan Müdafiə nazirliklərinin hərbçilərinin Qazaxıstanın Manqistau vilayətindəki Tokmak və Oymaşa poliqonlarında keçirlmiş “Birləştik-2024” beynəlxalq əməliyyat-taktiki komanda-qərargah təlimində birgə iştirakı əyani sübut edir.
Əminəm ki, bu, hələ başlanğıcdır, gələcəkdə əməkdaşlığımız artacaq, getdikcə daha intensiv və çoxvektorlu xarakter alacaqdır. Şübhəsiz ki, ölkələrimizin müdafiə idarələri arasında hərbi və hərbi-texniki əməkdaşlığın yaxşı və perspektivli gələcəyi var.
Qırğızıstan Respublikasının Müdafiə naziri general-leytenant Baktıbek Bekbolotova müsahibəyə görə təşəkkür edirik.
Müsahibə “Poliqon” hərbi-kosmik texnoloji jurnalının yeni sayında yayımlanıb
Zaur Babaşov
