Poliomielit nədir?
Poliomielit, "uşaq iflici" olaraq da bilinən, poliovirusun səbəb olduğu yoluxucu bir xəstəlikdir.
Qlobal.net bildirir ki, Poliovirus, sinir sisteminə təsir edərək bəzən ciddi fəsadlara və iflicə səbəb ola bilər. Poliomielit ən çox uşaqlar arasında yayılır, lakin peyvənd vasitəsilə qarşısı alınan xəstəliklərdən biridir. Virus, yoluxmuş insanın ifrazatı ilə təmas nəticəsində ötürülür və ya çirklənmiş su və qida ilə bədənə daxil olur.
Poliomielitin əlamətləri
Poliomielitin əlamətləri fərqli formalarda ola bilər: asimptomatik, yüngül formalı və ağır, iflicə səbəb olan formalı. Əlamətlər adətən virusla təmasdan sonra 3-21 gün ərzində özünü göstərir. Əsas əlamətləri aşağıdakılardır:
1. Yüngül simptomlar
Poliomielitin bəzi hallarında xəstələrdə yalnız yüngül simptomlar olur və bəzən heç bir əlamət hiss olunmur. Bu simptomlar soyuqdəyməyə bənzəyir:
- Yüngül hərarət
- Baş ağrısı
- Boğaz ağrısı
- Yorğunluq və halsızlıq
- Qripə bənzər əzələ ağrıları
2. Qeyri-iflic əlamətlər
Poliomielit bəzi hallarda sinir sisteminə təsir etmədən keçər. Bu zaman əlamətlər daha aydın və spesifik olur:
- Şiddətli baş ağrısı
- Boyun və kürək sərtliyi
- Əzələ ağrıları və spazmları
- Ürək bulanması və qusma
3. İflic forması
Poliomielitin ən ağır forması, sinir hüceyrələrinin zədələnməsi və nəticədə iflicə səbəb olmasıdır. İflic forması olduqda aşağıdakı əlamətlər müşahidə edilə bilər:
- Qollarda və ayaqlarda zəiflik və ya tam iflic
- Əzələlərdə spazm və ağrı
- Hərəkət qabiliyyətinin azalması və əzələ tonusunun zəifləməsi
- Nəfəs darlığı (ağciyər əzələlərinin təsir edilməsi nəticəsində)
İflic əlamətləri adətən asimmetrik olur, yəni bədənin yalnız bir tərəfində daha aydın görülə bilər.
Poliomielit infeksiyasının müalicəsi
Poliomielitin spesifik bir dərmanı yoxdur və xəstəlik meydana gəldikdə müalicə əsasən dəstəkləyici və simptomları yüngülləşdirmək yönündə olur. Müalicə xəstənin vəziyyətinə görə dəyişə bilər və aşağıdakı metodlar istifadə olunur:
1. Fiziki terapiya və reabilitasiya
İflic forması olan xəstələrdə fiziki terapiya və reabilitasiya müalicənin əsas hissəsidir. Bu terapiyalar iflic olan əzələlərdə funksiyanın bərpasına və əzələ zəifliyinin azalmasına kömək edir.
2. Ağrıkəsici dərmanlar
Ağrıkəsici dərmanlar və əzələ spazmlarını yüngülləşdirən preparatlar istifadə edilə bilər. Bu dərmanlar xəstənin ağrılarını azaltmağa və rahatlamasına yardım edir.
3. Nəfəs alma dəstəyi
Nəfəs əzələlərinin təsirləndiyi ağır hallarda nəfəsalma cihazları tələb oluna bilər. Xüsusilə, "dəmir ağciyər" adı verilən cihazlar ağır poliomielit xəstələrində keçmişdə tez-tez istifadə edilirdi.
4. Hərəkət məhdudiyyətinin qarşısının alınması
Uzun müddət hərəkətsizlikdən yaranan əzələ zəifliyi və deformasiya riskini azaltmaq üçün xəstənin yatış pozası və hərəkətləri həkim nəzarətində olur. Əzələ hərəkətləri və gimnastikalar bu məqsədlə tətbiq edilir.
Poliomielitin qarşısının alınması üçün profilaktik tədbirlər
Poliomielitə qarşı ən effektiv profilaktik tədbir poliomielit peyvəndi ilə təmin edilən immunitetdir. Peyvənd sayəsində poliovirusun yayılmasının qarşısı alınmış və bir çox ölkədə xəstəlik tamamilə yox edilmişdir.
- Peyvəndin vaxtında vurulması: Poliomielit peyvəndi adətən uşaqlara bir neçə mərhələdə vurulur və ömürlük immunitet təmin edir.
- Gigiyena qaydalarına riayət etmək: Əlləri tez-tez yumaq, təmiz su və qida qəbul etmək poliovirus infeksiyasından qorunmağa kömək edir.
- Yoluxmuş şəxslərlə təmasdan çəkinmək: Poliomielit hava-damcı və təmas yolu ilə yayıla bildiyindən, yoluxmuş şəxslərdən uzaq durmaq lazımdır.
Poliomielit dünyada peyvənd proqramları ilə nəzarət altına alınsa da, bəzi regionlarda hələ də görülə bilər. Peyvəndlərə və gigiyenaya riayət etməklə bu xəstəlikdən qorunmaq mümkündür.
