İnsanlıq məhv olursa...
Dünyanı kim idarə edəcək?
Alimlər müharibələr və ya iqlim dəyişikliyi səbəbiylə bəşəriyyətin yox olması vəziyyətində dəniz onurğasızlarının növbəti sivilizasiyanı formalaşdıra biləcək fiziki və zehni xüsusiyyətlərə sahib olduqlarını iddia edir.
“Sherg.az” “tr.mashable.com”a istinadən xəbər verir ki, Oksford Univeristetindən professor Tim Coulson iddia edir ki, məsələn, ahtapotlar çeviklikləri, bir-biri ilə ünsiyyət qurma qabiliyyəti və üstün zəkaları sayəsində su altında Atlantidaya bənzər nəhəng sivilizasiya qurmaq üçün mürəkkəb alətlər yarada bilir. Tədqiqatçılar ahtapotların quru heyvanına çevrilməsinin "imkanını" çox qeyri-real hesab etsələr də, onların yeni ov üsullarını inkişaf etdirmək üçün sudan kənarda qalma vaxtlarını "uzadacaq" kifayət qədər ağıllı olduqlarını irəli sürürlər. Dünyanın aparıcı zooloq və bioloqlarından biri olan Coulsona görə, "sefalopodlar" bəşəriyyətin yox olması vəziyyətində dünyanı müstəmləkə etmək üçün "qütb mövqeyində"dirlər. Uzun müddətdir insanların varisləri olduğu düşünülən primatların da insanlar üçün oxşar problemlərlə üzləşəcəyi və nəslinin tükənəcəyi gözlənilir. Professor vurğulayıb ki, sudan kənarda 30 dəqiqə nəfəs ala bilən bu yırtıcı heyvanlar milyonlarla il ərzində insanların dənizdə etdiyi kimi quruda da öz ov üsullarını inkişaf etdirə bilərlər. Bu, onların sudan kənarda qalma müddətini uzatmaq üçün tənəffüs avadanlıqlarını əhatə edə bilər. Əvvəllər London İmperial Kollecində Əhali Biologiyası professoru olan, Kembric Universitetində və London Zoologiya İnstitutunda çalışmış professor Coulson “The European” jurnalına verdiyi açıqlamada: “Ahtapotlar dünyanın ən ağıllı, uyğunlaşa bilən və bacarıqlı canlıları arasındadır. Onların mürəkkəb problemləri həll etmək, obyektləri manipulyasiya etmək və hətta təsiredici dəqiqliklə özlərini kamuflyaj etmək bacarığı, düzgün ətraf mühit şəraiti nəzərə alınmaqla, insanların nəsli kəsildikdən sonra sivilizasiya quran növə çevrilə biləcəyini göstərir. Onların inkişaf etmiş sinir strukturları, mərkəzləşdirilməmiş sinir sistemləri və qeyri-adi problem həlletmə bacarıqları ahtapotları gözlənilməz bir dünya üçün unikal şəkildə uyğunlaşdırır. Bu keyfiyyətlər onlara yeni enişlərdən istifadə etməyə və dəyişən planetə uyğunlaşmağa imkan verə bilər, xüsusən də insan amili olmadıqda”, söyləyib. Məməlilərin üstünlük təşkil etdiyi bir dünyada ahtapotlar kifayət qədər qiymətləndirilməyən rəqib olaraq qalırlar. Onların qabaqcıl idrak, alətlərdən istifadə və dəyişən mühitə uyğunlaşma qabiliyyəti planetin insanlardan sonra növbəti ağıllı növləri kimi meydana çıxa biləcək canlılar üçün plan təqdim edir. Professor Coulson çıxışına bunları da əlavə edib: "Əlbəttə, ahtapotların yüksəlişi tamamilə spekulyativ bir şərhdir. Təkamülün gözlənilməzliyi səbəbindən, insanın yoxa çıxmasının hansı yolla gedəcəyini dəqiq deyə bilmərik.Yer üzündə həyatın gələcəyi saysız-hesabsız dəyişənlər tərəfindən formalaşır və istənilən sayda növ ön plana çıxa bilər. Bununla belə, ahtapotun qeyri-adi zəkasını, uyğunlaşma qabiliyyətini və müxtəlif sağ qalma strategiyalarını nəzərə alsaq, bu, onların post-insan dünyada inkişaf etdiyini təsəvvür etməyə imkan verir. Əgər insanların müharibələr və ya iqlim dəyişikliyi üzündən nəsli kəsilsəydi, əksər elm adamları razılaşırlar ki, bizi əvəz edən canlılar daha çevik olardı. Əl bacarığı olmayan bir növ, ətraf mühiti manipulyasiya etmək və planeti insanlar kimi koloniyalaşdırmaq üçün mürəkkəb alətlər hazırlaya bilməz. Məsələn, qarğalar, qarğalar və tutuquşular kimi bəzi quşlar yüksək intellektə malikdirlər və onilliklər boyu davam edə biləcək ümumi yuva qura bilərlər. Bəzi həşərat növləri insan sivilizasiyası ilə oxşarlıqlar daşıyan mürəkkəb hündür strukturlar qura bilir”. Professor Coulson əlavə edib: "Oktopuslar, digər tərəfdən, insandan sonrakı dünyada ekoloji boşluğu doldurmaq üçün potensial olaraq daha yaxşı namizəddir. Oktopuslar real və virtual obyektləri asanlıqla ayırd edə, tapmacalar həll edə, ətraf mühitlə manipulyasiya edə, baş barmağa bənzər çadırlarından istifadə edərək mürəkkəb alətlərdən istifadə edə və dərin dəniz xəndəklərindən sahil sularına qədər müxtəlif mühitlərdə yaşaya bilirlər. Onurğasızların quruda yaşayan heyvanlara çevrilmə ehtimalı azdır, çünki skeletləri yoxdur, buna görə də sudan çıxdıqda tez və asanlıqla hərəkət etməkdə çətinlik çəkirlər. Ancaq bəziləri 20 metrə qədər böyüyən və 110 kiloqram ağırlığında olan bu canlıların quruda olanlara bənzər sualtı şəhər və qəsəbələr qura bildiyini bildirir. O, təkamül sayəsində onların sudan kənarda nəfəs alma və maral, qoyun və digər məməlilər kimi quruda ov ovlamaq üçün öz üsullarını inkişaf etdirmələrini "mümkün olsa da, mümkün" olaraq görür.
Professor Coulson fikrini belə yekunlaşdırıb: “Unutmaq lazım deyil ki, bunlar yalnız imkanlardır və təkamülün uzun müddət ərzində necə inkişaf edəcəyini heç bir dəqiqliklə proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Təsadüfi mutasiyalar, gözlənilməz məhv hadisələri və əhalinin azalması təkamülün gedişatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. Bu, başqa bir növün insan səviyyəsində şəhərsalma tendensiyalarını inkişaf etdirəcəyini müəyyən etməyi çətinləşdirir.
