NASA-nın Çandra X-şüaları Rəsədxanası və digər qabaqcıl teleskoplardan istifadə edərək Belfast Kraliça Universitetinin rəhbərlik etdiyi tədqiqatçılar nəhəng qara dəliyin iki ulduzu necə məhv etdiyini aşkar ediblər. Bu təəccüblü kəşf elm aləmində uzun müddətdir müzakirə edilən iki ayrı hadisəni birləşdirdi.
2019-cu ildə astronomlar qara dəliyə çox yaxınlaşan ulduzun güclü cazibə qüvvələri tərəfindən parçalanmasının şahidi oldular. Bu hadisədən sonra ulduzun qalıqları disk şəklində qara dəliyin ətrafına yığılaraq “ulduz məzarlığı” əmələ gətirir. Lakin yeni tapıntılar bu diskin genişlənməyə başladığını və başqa bir ulduz və ya daha kiçik qara dəliklə toqquşduğunu göstərdi. Bu toqquşma hər 48 saatdan bir təkrarlanan rentgen şüalarına səbəb olur.
X-Ray partlayışları ilə gələn böyük kəşf
Kəşf qrupuna rəhbərlik edən Dr. Matt Nicholl bu hadisəni bir dalğıcın suya hər dəfə girdiyi zaman sıçradığı su ilə müqayisə edərək, "Ulduzun qara dəliyin ətrafındakı qaz diski ilə hər toqquşması böyük bir qaz partlayışına və rentgen şüalarına səbəb olur" dedi.
Bu partlayışlar əvvəllər yalnız ipucu olan iki sirri birləşdirən Chandra X-ray Rəsədxanası tərəfindən qeydə alınıb. Massaçusets Texnologiya İnstitutundan Dr. Dheeraj Pasham vəziyyəti bu sözlərlə ümumiləşdirdi: "Bu, bir kəşfdə iki kosmik sirri həll etmək deməkdir".
Gələcək tədqiqatlara işıq salır
Bu kəşf gələcəkdə qara dəliklərin ətrafındakı obyektlərin aşkarlanması və tədqiqi üçün yeni bir qapı açır. Oksford Universitetindən Dr "Bu müntəzəm partlayışların mənbəyini başa düşmək bizə qara dəliklər ətrafındakı cisimlərin yayılmasını və məsafələrini ölçməyə imkan verəcək" dedi Endryu Mummeri.
NASA-nın Chandra proqramı Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzi tərəfindən idarə olunur, elmi əməliyyatlar isə Smithsonian Astrofizika Rəsədxanası tərəfindən aparılır. Bu yeni tapıntılar qara dəliklərlə bağlı gələcək tədqiqatlara da işıq salacaq.
