Çin, İran, Şimali Koreya və Rusiya arasında artan əməkdaşlıq şəraitində ABŞ, Çin Xalq Respublikasının Prezidenti Si Szinpinə bu "XXI əsr oxu” ilə yaxınlaşmanın Çin üçün nə qədər təhlükəli olduğunu izah etməlidir.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Foreign Affairs” (FA) nəşri yazır.
Məqalə müəlliflərinin fikrincə, ABŞ-ın yanaşması İrana, Şimali Koreyaya və Rusiyaya effektiv müqavimət göstərməyə yönəlməlidir ki, Çin, bu qrupa qoşulmanın qlobal təsir imkanlarını artırmaq yolu olmadığını görsün.
FA-nın materialına görə, bu "ox” rəsmi bir ittifaq olmaya bilər, lakin ABŞ-ın və müttəfiqlərinin Avropada, Yaxın Şərqdə və Asiyada maraqlarını zədələmək məqsədilə qlobal təsirə nail olmaq üçün mütləq bir müttəfiq olmağa çevrilməsi üçün daha sıx əməkdaşlığı ifadə edir. Dörd ölkə Vaşinqtonun siyasətini və beynəlxalq sistemini öz maraqlarına təhdid olaraq görərək bir araya gəlib. Bundan əlavə, FA yazır ki, Çin və Rusiya arasında olan əlaqələr Si Szinpin ilə Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin şəxsi münasibətlərinə əsaslanır.
Bəzi mütəxəssislər bu oxun üzvlərini ayırmağa çalışarkən, ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi və prezident Corc Buşun milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Kondoliza Rays, əksinə, "onları birləşdirərək, əslində bir-birlərinə çox az ortaq cəhətləri olduğunu başa düşməyə məcbur etməyi” təklif edir.
Raysın fikrincə, Rusiyanı izolyasiya etməyə çalışmaq cəhdləri müvəffəqiyyət qazana bilməz, çünki Moskva Ukrayna münaqişəsi kontekstində müttəfiqlərinin dəstəyi ilə qarşılaşır. FA qeyd edir ki, Şimali Koreya və İranı ayırmağa çalışmaq isə ABŞ-ın hər hansı bir administrasiyasının razılaşmayacağı güzəştlər tələb edəcək.
Nəşrin məlumatına görə, Çin, "ox”dakı müttəfiqlərindən fərqli olaraq, qlobal iqtisadiyyatın bir hissəsidir və Pekin qırmızı xətti keçərək Rusiyaya silah tədarük etməyə başlayarsa, genişmiqyaslı ikincil sanksiyalar perspektivi gerçək iqtisadi itkilərə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, Rusiya, Şimali Koreya və İran ilə münasibətlər yalnız Çinin yeni dünya nizamında qlobal lider kimi mövqeyini zədələmək riskini yaratmır, həm də Si Szinpinin reputasiyasına ölkə daxilində və xaricdə zərər verə bilər.
Məqalənin müəllifləri hesab edir ki, ABŞ-ın düzgün strategiyası Çin liderini "nəticəsizlərin oxu” ilə əməkdaşlıqdan imtina edərək öz maraqlarına daha yaxşı xidmət edə biləcəyinə inandıra bilər.
Sentyabr ayının sonunda "Bloomberg” agentliyi ABŞ və müttəfiqlərinin Rusiyanın, Çinin, İranın və Şimali Koreyanın qarşıdurma yaradan əməkdaşlığının sürəti və intensivliyi ilə getdikcə daha çox narahat olduqlarını bildirib.
Alpər
