ABŞ və dünya son illərin ən gərgin yarışının nəticəsini gözləməklə həyəcan içindədir. Donald Tramp və Kamala Harris arasındakı qarşıdurma zirvə nöqtəsinə çatıb və hazırda reytinqlərdəki fərq o qədər azdır ki, nəticəni proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Hər bir namizədin qələbə şansı və strategiyası var, hər ikisi seçici səsləri uğrunda amansız mübarizə aparır. "Tərəddüd edən" ştatlarda isə dəstəyin istənilən tərəfə yönələ biləcəyi gözlənilir.
ABŞ-da keçirilən prezident seçkiləri bir neçə illik gərgin siyasi mübarizənin kulminasiya nöqtəsidir və bu, təkcə amerikalıların deyil, bütün dünyanın diqqətini cəlb edir. Yarışın mərkəzində iki namizəd var: Demokrat Partiyasını təmsil edən ölkənin vitse-prezidenti Kamala Harris və Respublikaçılar Partiyasının nüfuzlu lideri, keçmiş prezident Donald Tramp. Bu seçkilərin, 2020-ci il seçkiləri qədər gərgin keçəcəyi gözlənilir; o vaxt tənqidi dairələrdəki səs fərqi minimal idi. Bugünkü seçici mənzərəsi, yeddi "tərəddüd edən" ştatı və yüksək seçici iştirakını ehtiva etməklə, hər bir namizədin qələbə şanslarını təxminən bərabərləşdirir.
Kamala Harris: Bayden siyasətinin davamlılığı və mütərəqqi elektoratı səfərbər etmək strategiyası
Kamala Harris üçün bu seçkilər Co Bayden administrasiyasının siyasətini davam etdirmək və Demokrat Partiyasının gənclər və afroamerikalılar kimi əsas seçici qrupları arasında mövqeyini gücləndirmək şansıdır. Onun kampaniyası sosial islahatlara, səhiyyə siyasətinin dəyişdirilməsinə, iri korporasiyaların vergilərinin artırılmasına və yüksək texnologiyalar sektorunun tənzimlənməsinə yönəlmiş kursun inkişafına hədəflənib.
Harrisin lehinə olan amillər:
Əvvəlcədən səs verənlərin yüksək iştirak faizi: Florida Universitetinin son məlumatlarına görə, artıq 75 milyondan çox amerikalı əvvəlcədən səs verib və onların arasında demokratlar əhəmiyyətli bir hissəni təşkil edir. Bu nəticə Harrisi dəstəkləməyə meylli elektoratın səfərbər olduğunu göstərə bilər və bu da onun lehinə mühüm arqumentdir. Qadınlar və gənclərin dəstəyi: Harris qadınlar və gənclərin dəstəyini fəal şəkildə qazanmağa çalışır, bərabərlik, ekoloji məsələlər və sosial ədalət mövzularına yaxın olan seçiciləri cəlb edir. Gənclərin dəstəyi Viskonsin və Miçiqan kimi "dəyişkən" ştatlarda xüsusi əhəmiyyət daşıyır. İqtisadi göstəricilərin yaxşılaşması: Qlobal iqtisadi çətinliklərə baxmayaraq, ABŞ iqtisadiyyatı son aylarda müsbət göstəricilər nümayiş etdirir və demokratlar bunu seçki ritorikasında fəal şəkildə istifadə edərək, davamlı artım və sabitlik vədi verirlər.
Bununla belə, Harrisin qələbə şansları yalnız ənənəvi demokrat elektoratının dəstəyindən asılı deyil, həm də tərəddüd edən seçiciləri cəlb etmək və Robert F. Kennedi kimi müstəqil namizədlərə səslərin sızmasının qarşısını almaq qabiliyyətindən asılıdır. Onun yarışda iştirak etməsi Harrisin mövqeyini müəyyən qədər zəiflədə, mütərəqqi elektoratın bir hissəsini özünə çəkə bilər.
Donald Tramp: Yeni proqramla geri dönüş və iqtisadi narahatlıqlara fokuslanma
Donald Tramp bu yarışa Ağ Evi yenidən öz nəzarətinə qaytarmaq qərarı ilə qatılıb. O, siyasi kursu dəyişdirəcəyini və ölkəni yeni iqtisadi rifaha yönəldəcəyini vəd edir. Onun kampaniyası inflyasiya, təhlükəsizlik və vergilərin azaldılması problemlərinə yönəlib; bu isə iqtisadi problemlərdən narahat olan geniş seçici kütləsini cəlb edir.
Trampın lehinə olan amillər:
Ağ işçi sinfinin səfərbər edilməsi: Tramp, xüsusilə Pensilvaniya və Corciya kimi ştatlarda ağ işçi sinfi arasında populyarlığını qoruyur. Onun proqramı vergilər və tənzimləmələrin azaldılması kimi iqtisadi məsələlərə yönəlib ki, bu da bu qrup arasında geniş rəğbət qazanır. Respublikaçı seçicilər arasında təsiri: Pew Araşdırma Mərkəzinin məlumatına görə, Tramp respublikaçılar arasında yüksək dəstəyə malikdir və onun "qanun və qayda" çağırışları, milli maraqların qorunması kimi yanaşmaları təhlükəsizlik və miqrasiya məsələlərindən narahat olan mühafizəkar və mərkəzçi seçicilər arasında dəstək qazanır. Bayden administrasiyasına tənqid: Tramp hazırkı administrasiyanın səhvlərindən, məsələn, miqrasiya siyasətindəki problemlər, inflyasiyanın artması və beynəlxalq arenadakı böhranlardan aktiv şəkildə istifadə edir. Bu strategiya Trampın mövqelərini demokratik kursdan narazı olanlar arasında gücləndirir.
"Tərəddüd edən" ştatlar: Seçkilərin nəticəsi harada həll olunacaq...
Seçkilərin taleyi heç bir partiyanın qəti üstünlüyə sahib olmadığı "tərəddüd edən" ştatlarda həll olunur. Bu il hər iki kampaniyanın əsas diqqəti Arizona, Corciya, Viskonsin, Miçiqan, Pensilvaniya, Nevada və Şimali Karolina ştatlarına yönəlib. Məhz burada həlledici dönüş baş verəcək.
Arizona: Son sorğular seçici təbəqələrinin təxminən bərabər bölündüyünü göstərir və hər bir səs uğrunda mübarizə aparılır. Tramp kənd yerlərində yüksək reytinqini qoruyur, Harrisin isə latino icması və şəhər seçiciləri ilə fəal iş apardığı müşahidə olunur.
Pensilvaniya və Miçiqan: Hər iki ştat sənaye zonasındadır və burada iş yerləri və iqtisadiyyatla bağlı mövzular həmişə böyük rol oynayır. İş yerlərini geri qaytaracağına və xarici resurslardan asılılığı dayandıracağına söz verən Tramp işçi sinfinin dəstəyini qazanır, Harrisin isə ekoloji və sosial problemlər fonunda mütərəqqi elektoratın diqqətini cəlb etməyə çalışır.
Seçici Kollegiyası və seçkilərin nəticəsinə təsiri
ABŞ seçki sistemində son qərarı adi səs çoxluğu deyil, Seçici Kollegiyası qəbul edir. Harris və Trampın ənənəvi "mavi" və "qırmızı" ştatları proqnozlara uyğun şəkildə bölüşdürəcəyi təqdirdə, Harris seçicilər kollegiyasında 226 baza səslə Trampın 219 səsinə qarşı üstünlük qazanacaq. Qalan 93 səs "dəyişkən" ştatlarda bölüşdürüləcək və onları hər iki tərəf üçün mütləq prioritetə çevirəcəkdir.
Qələbə ehtimalı və əsas risklər
Bugünkü vəziyyətə görə, Harris və Trampın qələbə ehtimalı təxminən bərabərdir, lakin əgər Harris müstəqil və mütərəqqi seçicilərin dəstəyini qoruya bilsə, azacıq üstünlük əldə edə bilər. Lakin "dəyişkən" ştatlarda hər hansı gözlənilməz dönüş vəziyyəti Trampın xeyrinə dəyişə bilər.
Harrisin əsas riskləri müstəqil seçicilərin gözlənilməz davranışı və onun ümidini bəslədiyi gənclər və latino seçiciləri arasında aşağı iştirak göstəricisidir. Digər tərəfdən, Tramp ekoloji təşəbbüslərin və sosial ədalət məsələlərinin dəstəyinin artdığı dairələrdə müqavimətlə üzləşir – demokratlar öz strategiyalarını bu mövzular üzərində qururlar.
Niyə Trampın qələbə şansı var?
1. O, müxalifətdədir
Trampın seçki kampaniyasının əsas vurğusu iqtisadiyyat üzərindədir - bu, əksər amerikalıların ən çox narahat olduğu mövzudur. İşsizliyin aşağı səviyyədə olması və fond bazarının sabitliyinə baxmayaraq, amerikalılar durmadan artan qiymətlərlə üzləşirlər ki, bu da onların alıcılıq qabiliyyətini zəiflədir. Son onilliklərin rekord səviyyəsinə çatan yüksək inflyasiya Trampa seçicilərə ritorik sual vermək imkanı yaradır: “Dörd il əvvəlkindən daha yaxşı yaşayırsınızmı?” 2024-cü il ərzində dünyada keçirilən seçkilər iqtidar partiyalarının iqtisadi çətinliklər səbəbindən dəyişdirilməsi tendensiyasını göstərdi və ABŞ da istisna olmaya bilər. Harrisdən fərqli olaraq, Tramp hazırkı hakimiyyətlə əlaqəli deyil və özünü həqiqi dəyişiklik namizədi kimi təqdim edə bilir.
2. Toxunulmaz dəstək və qalmaqallara qarşı immunitet
Tramp qalmaqallar və məhkəmə proseslərinin ardıcıllığına baxmayaraq, dəstək reytinqini sabit saxlayır. Onun tərəfdarları onu əleyhinə aparılan siyasi kampaniyanın qurbanı hesab edir və onu “həqiqi” lider kimi görməyə davam edirlər, rəqiblərinin sərt tənqidlərinə baxmayaraq. Cəmiyyətdəki belə güclü qütbləşmə şəraitində Tramp yalnız kiçik bir tərəddüd edən seçici qrupunu inandırmaqla vəziyyəti öz xeyrinə dəyişə bilər.
3. İmmiqrasiya məsələləri əsas səfərbərlik aləti kimi
İqtisadiyyatla yanaşı, Trampın kampaniyasında immiqrasiya mövzusu da əsasdır. Qeyri-qanuni miqrasiya səviyyəsi rekord səviyyəyə çatıb və sərhəd təhlükəsizliyi məsələsi cənub sərhədindən uzaqda yerləşən ştatlar üçün də aktual olub. Hazırkı administrasiyanın miqrant axınına qarşı mübarizədə uğursuzluğu fonunda bir çox amerikalı Trampa daha çox etibar edir və onun bu problemi həll edə biləcək lider olduğunu düşünür. Bundan əlavə, onun Latino icması arasında əvvəlki seçkilərlə müqayisədə artan dəstəyi həlledici rol oynaya bilər.
4. Trampın tərəfdarları – dəyişiklik arzulayan seçicilər
Onun tərəfdarları arasında ali təhsili olmayan və özlərini unudulmuş hiss edən seçicilər üstünlük təşkil edir ki, bu da onların seçiminə ciddi təsir göstərir. Tramp həmkarlar ittifaqının fəallarını və ənənəvi olaraq demokratlara səs verən işçi sinfi nümayəndələrini öz tərəfdarlarının sırasına cəlb etməyi bacardı. O, Amerika sənayesini qorumağı və iş yerlərini geri qaytarmağı vəd edir ki, bu da əsas "dəyişkən" ştatlarda əhəmiyyətli sayda səs cəlb edə bilər.
5. Gərgin dövrdə güclü lider xarizması
Bir çox seçici üçün Tramp sərtlik və dönməzliklə assosiasiya olunur. Beynəlxalq siyasətə ənənəvi yanaşmadan fərqli olaraq, Tramp “gözlənilməzliklə güc” konsepsiyasını irəli sürüb və ABŞ-ın onun rəhbərliyi altında böyük hərbi münaqişələrdən uzaq qaldığını iddia edir. Ukraynaya və İsrailə yardımın bir çox amerikalılar arasında suallar doğurduğu şəraitdə Tramp, ölkənin daxili problemlərinə diqqət yetirməli olduğuna inananlar üçün daha etibarlı seçim kimi görünür. Xüsusilə onun populyarlığının artdığı kişi seçicilər üçün bu cəlbedicidir.
Niyə Harris qələbə qazana bilər?
1. O, Trampa alternativdir
Tramp olduqca qütbləşdirici bir namizəd olaraq qalır; 2020-ci ildə rekord sayda səs toplasa da, daha çox sayda rəqibi səbəbindən məğlub olmuşdu. Harris kampaniyasında Trampın hakimiyyətə qayıdışının təhlükəsini vurğulayır, onu Amerika demokratiyası və sabitliyinə təhdid olaraq təqdim edir. Onun “dramları və münaqişələri” bitirə biləcək namizəd obrazı sabitlik və proqnozlaşdırıla bilənliyi arzulayan mərkəzçi respublikaçılar və müstəqil seçiciləri cəlb etməkdə əsas rol oynaya bilər.
2. Harris Baydendən məsafələnir
Əgər Bayden seçki yarışında qalsaydı, məğlubiyyət təhlükəsi altında olan demokratlar üçün Harris yenilənmə rəmzi oldu. Bayden siyasəti ilə bağlı assosiasiyalara baxmayaraq, o, özünü daha mütərəqqi namizəd kimi göstərməyə çalışır, gələcəyə yönəlmiş ideyaları təqdim edir. Onun yaşı və enerjisi bir çoxları üçün Baydenə nisbətən üstünlük kimi qəbul edilir, xüsusilə də Trampın yaşı və fiziki vəziyyəti ilə bağlı narahatlıqlar fonunda.
3. Qadın hüquqlarının müdafiəsi
Bu seçkilər Ali Məhkəmənin abort hüququnu ləğv etdikdən sonra keçirilən ilk seçkilərdir və bu məsələ ciddi müzakirə mövzusuna çevrilib. Bir çox amerikalılar Harris’i qadın hüquqlarının müdafiəçisi kimi görürlər, xüsusən də abortların tənzimlənməsi ilə bağlı məsələlərin səsverməyə çıxarıldığı ştatlarda. Harrisin kampaniyası artıq göstərib ki, bu mövzu, xüsusilə ilk qadın prezidentin seçilməsi ehtimalını önəmli bir stimula çevirən qadınlar arasında seçicilərin fəallığını artıra bilər.
4. İntizamlı elektorat
Harrisi dəstəkləyən elektorat ənənəvi olaraq yüksək iştirak səviyyəsinə malikdir. Yaşlı seçicilər və ali təhsilli insanlar Trampı dəstəkləyənlərdən – əsasən gənc kişilər və ali təhsili olmayan seçicilərdən daha çox səs verirlər. Nəticədə, Harris öz auditoriyasından daha stabil dəstək ala bilər, bu isə yüksək qütbləşmə şəraitində onun kampaniyasının xeyrinə işləyir.
5. Maliyyə üstünlüyü
Seçkilərin mühüm cəhətlərindən biri də maliyyə imkanlarıdır və burada Harris daha üstün mövqedədir. İyul ayında namizədliyini elan etdiyi gündən bəri o, Trampın bütün il ərzində yığdığı məbləğdən xeyli çox vəsait toplayıb ki, bu da ona genişmiqyaslı kampaniya aparmaq və hədəf ştatlara aktiv təsir göstərmək imkanı verir. Reklam sahəsindəki üstünlüyü isə xüsusilə nəticənin hər bir səsdən asılı olduğu “dalğalı” ştatlarda həlledici ola bilər.
Amerikanı nə gözləyir?
ABŞ-da qarşıdan gələn prezident seçkiləri təkcə ölkədə deyil, həm də onun hüdudlarından kənarda böyük maraq doğurur. Demokratlar Partiyasının namizədi, hazırkı vitse-prezident Kamala Harris ilə Respublikaçılar Partiyasının namizədi, keçmiş prezident Donald Tramp arasındakı mübarizə dünya ictimaiyyətinin diqqətini cəlb edib. Seçkilər XVIII əsrin sonundan bəri möhkəmlənmiş bir formatda keçirilir, lakin hər yeni seçki dövrü Amerika siyasi sisteminin unikallığını vurğulayan öz dəyişikliklərini və çağırışlarını gətirir.
Qələbənin açarı
Bu seçkilərdə xüsusi diqqət nəticələrinin əvvəlcədən proqnozlaşdırılması çox çətin olan, belə adlandırılan “dalğalı” ştatlara yönəlib. Belə ştatların sayı yeddidir: Arizona, Viskonsin, Corciya, Miçiqan, Nevada, Pensilvaniya və Şimali Karolina. Bu ştatlarda aydın siyasi meyil yoxdur, buna görə də hər birində seçkilərin nəticəsi prezident yarışının yekunu üçün həlledici ola bilər. 2024-cü ildə əvvəlki seçkilərdə olduğu kimi, hər iki namizəd məhz bu bölgələrdə təbliğat və seçki kampaniyalarına xüsusi diqqət yetiriblər. 2020-ci il seçkiləri göstərdi ki, çox az sayda səs ümumi nəticəyə təsir göstərə bilər: o vaxt Trampa qələbə qazanmaq üçün üç ştatda cəmi 43 min səs fərqi kifayət idi. Bu kimi qeyri-müəyyənlik indiki seçki dövründə də mövcuddur.
Amerika seçki sisteminin mexanikası
ABŞ prezident seçkilərinin fərqləndirici xüsusiyyəti ümumxalq səsverməsini sadə çoxluqla əvəz edən Seçicilər Kollegiyası sistemidir. Seçkilər hər ştatda əhalinin sayına uyğun təyin olunan müəyyən sayda seçici səsi üçün fərdi yarışlar şəklində keçirilir. Qələbə qazanmaq üçün namizəd 538 seçici səsindən ən azı 270-ni əldə etməlidir ki, bu da sadə çoxluğu təşkil edir. Bu unikal quruluş namizədin ümumi səsvermədə uduzsa belə, qələbə qazanmasına imkan verir – bu, 2016-cı ildə olduğu kimi baş vermişdi.
Konqres: əksəriyyət uğrunda mübarizə
Prezident seçkiləri ilə yanaşı, amerikalılar Konqres nümayəndələrini də seçməlidirlər. 2024-cü ildə 34 Senat yeri və Nümayəndələr Palatasının bütün 435 yeri seçkilərdə mübarizə obyektidir. Hal-hazırda Respublikaçıların çoxluqda olduğu Nümayəndələr Palatası, seçkilərin nəticələrindən asılı olaraq partiya meyilliliyini dəyişə bilər. Senatda mübarizə də gərgindir: Demokratların az fərqlə üstünlüyü var və Respublikaçılar nəzarəti bərpa etməyə çalışırlar. Beləliklə, bu seçkilərin nəticələri təkcə Ağ Evin siyasətini dəyişdirmək gücünə malik deyil, həm də gələcək prezidentin qanunverici təşəbbüslərinin həyata keçirilməsi üçün Konqresdəki qüvvələr nisbətinə ciddi təsir göstərə bilər.
Müstəqil namizədlərin rolu
Əsas mübarizə demokratlar və respublikaçılar Partiyalarının namizədləri arasında getsə də, 2024-cü ildə müstəqil namizəd Robert F. Kennedi kiçik diqqət çəkən bir dəstək qazanıb və seçicilərin marağını özünə cəlb edib. Amerikanın siyasi sistemində müstəqil namizədlərin seçkilərin nəticələrinə təsir göstərməsi nadir hal olsa da, onların iştirakı seçicilərin alternativ siyasi fiqurlara artan marağını göstərir. Bu, həm də müəyyən bir seçici təbəqəsinin ənənəvi iki partiyalı sistemdən narazı olduğunu bildirir.
İştirakın əhəmiyyəti: 2020-ci il nümunəsi
Prezident seçkilərində iştirak cəmiyyətin əhval-ruhiyyəsinin və siyasi cəlbedicilik səviyyəsinin ən önəmli göstəricisidir. 2020-ci ildə iştirak rekord həddə – 66%-ə çatdı və bu, son 120 ilin ən yüksək göstəricisi idi. 155 milyona yaxın seçicinin səsvermədə iştirakı, siyasi məsələlərin aktuallığını və seçkilərin amerikalılar üçün vacibliyini vurğulayır. Ekspertlər 2024-cü ildə də yüksək iştirak gözləyir və bu, bəlkə də qalibi müəyyən etmək üçün əsas amillərdən biri olacaq. 244 milyon insanın seçkilərdə iştirak hüququ var, lakin hər zamankı kimi maraqla gözlənilir – onlardan neçəsi seçki məntəqələrinə gələcək.
Seçkilərin təhlükəsizliyi və nəzarət
Əvvəlki seçkilər, seçki məntəqələrində işləyən işçilər üçün təhlükəsizlik problemlərini aşkar etdi, çünki onlar tez-tez təhdidlərə və təzyiqlərə məruz qalırlar. Prosesi dürüst şəkildə təmin etmək üçün partiyalar müşahidəçilər təyin edir, onlar səsvermə və səslərin sayılması prosesinə nəzarət edirlər. 2024-cü ildə müşahidəçilərin işi daha gərgin olacaq, çünki Tramp dəfələrlə seçki nəticələrini mübahisələndirmək niyyətində olduğunu bəyan edib ki, bu da ixtilaflar və məhkəmə çəkişmələri ehtimalını artırır.
Əvvəlcədən səsvermə və poçt bülletenləri
ABŞ-da hər il getdikcə daha çox seçici əvvəlcədən səs verməyə üstünlük verir. 2 noyabr 2024-cü il tarixinə qədər artıq 75 milyondan çox amerikalı şəxsən və ya poçt vasitəsilə əvvəlcədən səsvermə hüququndan istifadə edib. Bu fenomen getdikcə əhəmiyyət kəsb edir, çünki bir çox ştatlar əvvəlcədən səsvermə imkanını təmin edir ki, bu da seçki günü məntəqələrdə sıxlığın qarşısını almağa və epidemiya hallarında virusların yayılma riskini azaltmağa kömək edir.
Proqnozlar və mümkün ssenarilər
Hazırda ekspertlər Harris və Trampın seçicilər kollegiyasının səslərini yaxın nisbətdə toplayacağını proqnozlaşdırırlar, baxmayaraq ki, onların dəqiq bölüşdürülməsi hələ də qeyri-müəyyəndir. Əgər gözlənilən ştatlar öz səslərini proqnozlara uyğun olaraq versələr, Harris təxminən 226, Tramp isə 219 seçici səsi toplaya bilər. Qalan 93 səs "dalğalı" ştatlarda bölüşdürüləcək ki, bu da seçkiləri son dərəcə gərgin edəcək.
Məlum olduğu kimi, ABŞ-da prezident seçilən namizəd Seçicilər Kollegiyasında 538 üzvdən ən azı 270 səs toplayan şəxs olur. Konstitusiyaya görə, ABŞ-ın hər bir ştatına Konqresin hər iki palatasında təmsil olunmasına uyğun olaraq müəyyən sayda seçici təmin edilir. Nümayəndələr Palatasında üzvlərin sayı ştatın əhali sıxlığından asılıdır, lakin Senatda bütün ştatlar bərabər sayılır və hər birinə iki yer ayrılır. Məsələn, Kaliforniyanı Nümayəndələr Palatasında 52 nəfər təmsil edir və bu səbəbdən onun Seçicilər Kollegiyasında 54 səs hüququ var, Alyaskada isə cəmi bir konqresmen olduğu üçün üç seçici səsinə malikdir; son 50 ildə paytaxt dairəsi olan Kolumbiya dairəsi də minimum üç seçici ilə təmsil olunub.
Hər bir ştatdan olan seçiciləri hansı namizədin götürəcəyini yerli seçicilər müəyyən edir. Bu zaman 48 ştat və Kolumbiya dairəsində “qalib hər şeyi götürür” prinsipi fəaliyyət göstərir: müəyyən bir ştatda bütün seçici səslərini qazanmaq üçün namizədin xalq səsverməsində qalib gəlməsi kifayətdir. Meyn və Nebraskada (müvafiq olaraq dörd və beş seçici səsi olan) lider seçicilərin iki səsini qazanır, qalan səslər isə həmin ştatların hər bir seçki dairəsində qalib gələn namizədə verilir.
Yarışın gərginliyini nəzərə alsaq, bəzi "dalğalı" ştatlarda səslərin yenidən hesablanması mümkündür. Məsələn, 2000-ci ildə Demokratlardan olan namizəd Əl Qor və Respublikaçı Corc Buş kiçik arasındakı yarış zamanı Floridada namizədlər arasında fərq o qədər kiçik idi ki, cənab Buşun xeyrinə cəmi 1784 bülletenlik fərq qeydə alınmışdı və ştatda səslər bir ay ərzində bir neçə dəfə yenidən sayıldı. Nəticədə, Respublikaçının qələbəsi yalnız 12 dekabr 2000-ci ildə Ali Məhkəmə yenidən saymanın dayandırılması barədə qərar verdikdə rəsmən təsdiq edildi və bununla Corc Buş Floridada 537 səs fərqi ilə seçkini qazandı.
Beləliklə, hazırkı namizədlərin nəticələri mübahisələndirmək üçün təxminən yarım ay vaxtı olacaq, çünki Seçicilər Kollegiyası 17 dekabrda hər bir ştat seçicisinin iradəsinə uyğun olaraq səs vermək üçün toplaşacaq.
Fəqət son tarixlərdən məlum olduğu kimi, prezident seçilməsi prosesi bununla da bitməyə bilər. 2020-ci ildə o dövrdə vəzifədə olan prezident Donald Tramp məğlubiyyəti qəbul etməkdən imtina etdi, buna görə də 6 yanvarda Konqresin seçki nəticələrini təsdiqləməsi adi tədbiri Respublikaçı tərəfdarlarının Kapitoliyə hücumu ilə nəticələndi. Hazırkı kampaniya zamanı cənab Tramp “bu dəfə də nəticələri qəbul etməyə bilərəm” deyə işarə edib.
Buna baxmayaraq, Konstitusiyaya uyğun olaraq 20 yanvarda hər halda Vaşinqtonda ABŞ-ın yeni prezidentinin inauqurasiya mərasimi keçirilməlidir. 6 noyabr – 20 yanvar tarixləri arasında Ağ Evin növbəti rəhbərinin kim olacağı məsələsi nə dərəcədə ciddi müzakirə mövzusu olacaq, bunu yaxın günlər göstərəcək.
Hər bir səsin əhəmiyyəti
Bu seçkilər son onilliklərin ən gərgin yarışlarından biri olmağa namizəddir. Həlledici rolu, hər zaman olduğu kimi, seçicilərin fəallığı və "dalğalı" ştatlardakı strategiya oynayacaq. Harris də, Tramp da son mərhələyə güclü mövqelərlə yaxınlaşır, lakin nəticə son saatlar və hər iki namizədin tərəfdarlarının aktivliyindən asılı olacaq.
2024-cü ilin qarşıdan gələn seçkiləri yalnız prezidentlik kürsüsü uğrunda mübarizə deyil, həm də Amerikanın siyasi sisteminin davamlılığını, onun xarici və daxili çağırışlara qarşı durmaq qabiliyyətini sınağa çəkəcək. Qızğın seçki yarışında ölkənin taleyi, sözün əsl mənasında, hər bir səslə müəyyənləşəcək ki, bu da bütün vətəndaşların prosesdə iştirakının vacibliyini vurğulayır.
Seçkilər ABŞ üçün bir sınaq anı olacaq. Onlar yalnız gələcək prezidenti müəyyən etməyəcək, həm də ölkənin yaxın illərdəki inkişaf trayektoriyasını formalaşdıracaq. Kamala Harris dəyişikliklər və yenilənmə tərəfdarı olaraq, proqressiv Amerikanın maraqlarını təmsil edir, Tramp isə ənənəvi dəyərləri və "keçmiş gücə" dönüşü müdafiə edir. Amerika cəmiyyəti daxili siyasətə və ABŞ-ın qlobal siyasətdəki mövqelərinə təsir edəcək bir seçki qarşısındadır.
Nəticədən asılı olmayaraq, bir şey aydındır - ölkə dəyişikliklərin astanasındadır və 2024-cü ilin seçkiləri bütün millət üçün ən əhəmiyyətli və tarixi seçkilərdən biri ola bilər. 
