Fikir, söz və məlumat azadlığının inkişaf etdirilməsi, müasir cəmiyyətlərin demokratik dəyərlərini qorumaq və gücləndirmək üçün çox vacibdir. Bu azadlıq insanların öz fikirlərini sərbəst şəkildə ifadə etmələrini, müxtəlif məlumat mənbələrindən istifadə etmələrini və bu məlumatları paylaşmalarını təmin edir.Azad və müstəqil media, fikir və məlumat azadlığının inkişafında mühüm rol oynayır.
Kütləvi informasiya vasitələri siyasi və iqtisadi maraqlardan müstəqil olmalıdır. Dövlətin və ya güclü biznes strukturlarının media üzərində təzyiq göstərməsi, söz azadlığının məhdudlaşmasına gətirib çıxara bilər.
Jurnalistlərin fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi mətbuat azadlığının qorunması və cəmiyyətin doğru məlumatla təmin edilməsi baxımından çox vacibdir. Jurnalistlər, xüsusilə siyasi, sosial və iqtisadi məsələləri araşdıran zaman müxtəlif təhdidlərlə qarşılaşa bilərlər. Bu təhdidlər fiziki zorakılıq, hədə-qorxu, senzura, şantaj və sosial mediada kiber hücumlar kimi müxtəlif formalarda ola bilər. Jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün mühüm addımlar atmaq lazımdır.
Onlar tez-tez yüksək riskli ərazilərdə, münaqişə zonalarında, etirazlar və ya tətillər zamanı fəaliyyət göstərirlər. Bu şəraitdə onların fiziki təhlükəsizliyini qorumaq çox önəmlidir.
Media orqanları, xüsusilə münaqişə və zorakılıq mühitində fəaliyyət göstərən jurnalistlər üçün təhlükəsizlik təlimləri və hazırlıq proqramları təklif etməlidir. Bu təlimlər jurnalistlərə təhlükəli vəziyyətlərdən necə qurtulmaq və ya bu vəziyyətlərdə necə hərəkət etmək barədə məlumat verir.Yüksək riskli bölgələrdə fəaliyyət göstərən jurnalistlər qoruyucu avadanlıqlar (qoruyucu jiletlər, kaskalar və s.) təmin edilməlidir. Bu, fiziki təhlükəsizliyin artırılmasına kömək edir.
Onlar, xüsusən də zorakılıq və ya münaqişə mövzularını işləyərkən, psixoloji stress və təzyiqlə üzləşə bilərlər. Onların psixoloji və sosial təhlükəsizliyi də önəmlidir.
Münaqişə və zorakılıq sahələrində çalışan jurnalistlərə psixoloji dəstək göstərilməlidir. Bu, stress və travma nəticələrini azaltmağa kömək edə bilər. Media orqanları jurnalistlərin zehni sağlamlığını qorumaq üçün müntəzəm psixoloji dəstək xidmətləri təklif etməlidir.
Jurnalistlər müasir dövrdə tez-tez internet və sosial media vasitəsilə işlərini yerinə yetirirlər. Bu sahədə də müxtəlif təhdidlər mövcuddur.Jurnalistlər, xüsusilə həssas məlumatları araşdırarkən, şifrələmə texnologiyalarından istifadə etməlidirlər. Bu, məlumatların qorunmasına və kənar şəxslərin həmin məlumatlara daxil olmasının qarşısını alır.İnternetdə fəaliyyət göstərərkən jurnalistlər öz şəxsiyyətlərini gizlətmək və anonimliklərini qorumaq üçün vasitələrdən istifadə etməlidirlər. Bu, onların şəxsi təhlükəsizliyini təmin edər və təhdidlərdən qorunmalarına kömək edə bilər.
Onlar məlumatlarını qorumaq və saxlamaq üçün kibertəhlükəsizlik tədbirləri görməli, şəbəkələrinə qarşı potensial haker hücumlarına qarşı qorunmalıdırlar. Jurnalistlərə kibertəhlükəsizlik təlimləri verilərək, onların məlumat təhlükəsizliyi haqqında bilikləri artırılmalıdır.
Media qurumları, jurnalistlərinin təhlükəsizliyinə diqqət yetirməli və onların peşə fəaliyyətlərini təhlükəsiz şəkildə yerinə yetirmələri üçün müvafiq tədbirlər görməlidirlər. Bu, həm də daha geniş cəmiyyətin jurnalistlərə qarşı olan münasibətini formalaşdırır.
Jurnalistlərin fəaliyyətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi həm fərdi, həm də sosial bir məsələdir. Jurnalistlərin azad və təhlükəsiz şəraitdə fəaliyyət göstərmələri, cəmiyyətin doğru məlumat alması və demokratik dəyərlərin qorunması üçün çox önəmlidir. Dövlətlər, media qurumları və beynəlxalq təşkilatlar bu məsələyə ciddi yanaşmalı, jurnalistlərin hüquqlarını qorumaq üçün lazım olan bütün tədbirləri görməlidirlər.
Qeyd edək ki, Azərbaycan da jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün daimi çalışan və bununla bağlı təlimlər keçirilən ölkələrdəndir. Təlimlər zamanı Azərbaycan jurnalistlərinə riskli bölgələrdə davranış qaydaları, təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün istifadə edilən modern texnologiyalar barədə bilgilər verilir.
Xatırladaq ki, Azərbaycan söz və məlumat azadlığının təmin olunması, medianın inkişaf etdirilməsi istiqamətində görülən işlərdə Qafqazda liderdir, həmçinin dünyada ön sıralardadır.Bu məsələdə cənab Prezident İlham Əliyevin böyük rolu danılmazdır. Məhz azad media, fikir, söz, ifadə azadlığı, plüralizmin təmin olunması istiqamətində məqsədyönlü fəaliyyətinə görə cənab İlham Əliyev bir neçə dəfə "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görülüb.
Ülkər Abdurahmanlı
Qeyd: Bu yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin dəstəyi ilə hazırlanıb
Mövzu: fikir, söz və məlumat azadlığının, plüralizmin inkişaf etdirilməsi;
