Dekabrın 17-də Bakıda Media İnkişaf Agentliyi (MEDIA) tərəfindən təşkil edilən “Media Savadlılığı” konfransı keçirildi. Media Savadlılığı Həftəsi çərçivəsində təşkil edilən tədbir, sürətli rəqəmsal genişlənmə və dezinformasiya ilə bağlı artan narahatlıqlar dövründə Azərbaycanın media məkanının üzləşdiyi həm imkanları, həm də problemləri vurğuladı.
Media İnkişaf Agentliyinin icraçı direktoru Əhməd İsmayılov konfransın açılışında cəmiyyətin bütün təbəqələrində media savadlılığının artırılmasının vacibliyini qeyd etdi. “Media savadlılığının artırılması dövlət qurumları, media və cəmiyyət arasında güclü kommunikasiyanı tələb edən davamlı bir prosesdir,” – deyə o bildirdi. İsmayılov məzmun istehsalında peşəkarlığın əhəmiyyətini vurğuladı və effektiv ünsiyyət prinsiplərinin media ilə cəmiyyət arasında inamın əsasını təşkil etməli olduğunu qeyd etdi.
Audiovizual Şuranın sədri İsmət Səttarov media savadlılığını məlumatı müəyyənləşdirmək, qiymətləndirmək və effektiv istifadə etmək bacarığı kimi xarakterizə etdi. O, tənqidi düşüncənin, jurnalistika prinsiplərinin dərk edilməsinin və medianın fəaliyyətindəki mürəkkəbliklərin başa düşülməsinin dezinformasiya ilə mübarizənin əsas açarları olduğunu vurğuladı. “Mediada yayılan məlumat həmişə reallığı əks etdirmir və bu faktın dərk edilməsi media savadlılığının əsasını təşkil edir,” – deyə o qeyd etdi.
Mərakeşin Ali Audiovizual Kommunikasiya İnstitutunun sədri Latifa Axarbəş də oxşar fikirləri səsləndirərək rəqəmsal məlumat bolluğunun yaratdığı çətinliklərə diqqət çəkdi. “Bu gün sürətlə genişlənən rəqəmsal cəmiyyətdə auditoriya həqiqəti yalandan ayırmaqda çətinlik çəkir,” – o bildirdi.
Tədbir çərçivəsində “Rəqəmsal Dövrdə Gənclər və Media Savadlılığı” mövzusunda panel müzakirələri təşkil olundu. Spikerlər gənc auditoriyanın dezinformasiyaya qarşı həssaslığını və media savadlılığı təhsilinin əhəmiyyətini vurğuladılar. Həmçinin, ölkə üzrə keçirilən media savadlılığı sorğusunun qalibləri də mükafatlandırıldı ki, bu da tədbirin yerli təşəbbüslərə olan diqqətini əks etdirirdi.
Tədbirdə dövlət rəsmiləri, media mütəxəssisləri, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri və beynəlxalq ekspertlər də daxil olmaqla 500-dən çox iştirakçı qatıldı. Bu, Azərbaycanın rəqəmsal savadlılığın təşviqi istiqamətində artan səylərinin göstəricisi idi. Azərbaycan gəncləri və könüllülər tədbirdə mühüm rol oynadılar ki, bu da gələcək nəsillərə olan diqqəti əks etdirir.
Bununla belə, media savadlılığına diqqət yetirilməsinə baxmayaraq, tənqidçilər hesab edirlər ki, dövlətin media üzərində nəzarəti jurnalistikanın əsas prinsiplərini sarsıtmağa davam edir. Azərbaycanın 2003-cü ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Jurnalistlərinin Etik Davranış Qaydaları beş əsas prinsipi müəyyən edir: həqiqətə xidmət, mənbələrə hörmət, şəxsi həyat və ləyaqətin qorunması, gender bərabərliyi və peşəkar dürüstlüyün qorunması. Lakin müşahidəçilər qeyd edirlər ki, birinci və ən fundamental prinsip – həqiqətə xidmət – mövcud şəraitdə pozulmaqda davam edir.
“Media savadlılığı müstəqil jurnalistika olmadan inkişaf edə bilməz,” – hazırda həbsdə olan media eksperti Ələksər Məmmədli bildirmişdi. “Jurnalistlər faktiki reportajdan çox dövlət narrativlərinə üstünlük verməyə məcbur olduqda, etik jurnalistikanın təməl prinsipləri zəifləyir.”
Bu ziddiyyət – media savadlılığını təşviq edərkən media azadlıqlarının nəzarətdə saxlanılması – Azərbaycanın daha məlumatlı və fərqli düşünən bir cəmiyyətə doğru yolunu sual altına qoyur. Hazırda konfrans kimi təşəbbüslər irəliyə doğru bir addım hesab olunsa da, müşahidəçilər hesab edirlər ki, əhəmiyyətli irəliləyiş yalnız media sektorunun müstəqilliyini və bütövlüyünü təmin edəcək sistemli islahatlarla mümkün olacaq.
