Gürcüstanın seçki narahatlığı bitdi və ardınca seçki problemləri başladı. Mərkəzi Seçki Komissiyasının hakim “Gürcü Arzusu”nun qələbəsini elan etməsinin ardınca, müxalifət rəsmi nəticələri tanımaqdan imtina etdi. Tiflis küçələri yenə güc göstəriçi meydanına çevrilib. Hakim komanda qələbəsindən əmindir. İndi gözlər müxalifətdədir.
Nə edə bilərlər?
Sınaqdan çıxmış, amma daha işə yaramayan birinci yol: kütləvi etirazlar
MSK-nın açıqladığı rəqəmlər müxalifəti o qədər çaşdırmışdı ki, yalnız bir neçə saat sonra bəzi müxalifət liderləri qısa açıqlamalar verdilər. Bu açıqlamalar seçki nəticələrinin təhlilindən və konkret faktlardan daha çox siyasi ittiham xarakteri daşıyırdı: “gürcü xalqının qələbəsinin oğurlanması”, “konstitusiya çevrilişi” və s.
Onlar bütün hüquqi və demokratik yollarla mübarizə aparacaqlarını bildirsələr də, bu üsulların tam olaraq nədən ibarət olduğunun heç biri göstərilmədi. Bir gün sonra müxalifət bir qədər özünü toparlaya bildi və prezident Salome Zurabişvili ilə görüşdən sonra xanım lider seçkinin nəticələrini tanımaqdan imtina edib, xalqı etiraza çağırdı.
Gürcüstanın müasir tarixində artıq kütləvi etirazların ölkədə hakimiyyət dəyişikliyinə səbəb olduğu hallar olub. 2003-cü ildə parlament seçkilərinin nəticələrinin saxtalaşdırılmasına etiraz edən “Qızılgül inqilabı”ndan sonra o zamankı dövlət başçısı Eduard Şevardnadze istefa verdi və Mixail Saakaşvili prezident oldu.
Amma o vaxtlar nümayişçilərin xarizmatik lideri var idi, xarici müşahidəçilər səslərin sayılması zamanı pozuntularla bağlı daha sərt bəyanatlar verir, ölkə boyu kütləvi etirazlar keçirilirdi. Hazırda oxşar ilkin şərtlər Gürcüstanda hələ görünmür. Oktyabrın 28-də keçirilən etiraz aksiyası hansısa şəkildə güc balansına təsir etməyəcəyini ortaya qoydu.
Dinc mübaricə məhkəmələrdir: o da işə yaramayacaq
Qanunla müxalifətin seçkilərin nəticələrindən şikayət etmək imkanı var. Partiyalar seçkinin nəticələrinə etiraz etmək üçün əsasları olduqda ilk növbədə məhkəmələrə müraciət edə bilərlər. Müstəqil müşahidəçilər seçkilər zamanı 200-dən çox pozuntu qeydə alıblar, lakin Mərkəzi Seçki Komissiyası hesab edir ki, bu hallar heç bir şəkildə nəticəyə təsir göstərməyib.
Ən ciddi hadisə Marneuli bələdiyyəsində seçki məntəqələrindən birində bülletenlərin içəriyə doldurulması olub və Mərkəzi Seçki Komissiyası dərhal bu məntəqədə səsvermənin nəticələrini ləğv edib. Bu, hazırda kütləvi doldurulmanın yeganə video sübutudur. Belə halların məhkəmədə tapılıb sübuta yetirilməsi problemli olacaq.
Üstəlik, seçkinin rəsmi nəticələri müxalifət telekanallarının sifariş etdiyi “exit-poll”dan 12-14% fərqlənir. Müxalifət deyir ki, hazırda qanun pozuntularına dair sübutlar toplayır və bunu ictimailəşdirmək niyyətindədir. Müxalifət Konstitusiya Məhkəməsində seçkilərin konstitusiyaya uyğunluğuna etiraz etməyə cəhd edə bilər, lakin belə strategiyanın real uğur şansı yoxdur. Ən başlıcası məhkəmələrin tamamilə hakim komandaya tabe olduğunu nəzərə alsaq, müxalifətin hüquqi prosedurlarla mübarizə aparmaq imkanı yoxdur.
Boykot siyasi intihara bərabər uğursuz yoldur
Gürcüstan qanunlarına görə, Mərkəzi Seçki Komissiyası seçkilərin nəticələrini rəsmən təsdiqlədikdən sonra on gün ərzində ölkə prezidenti yeni parlamentin ilk iclasının tarixini təyin etməyə borcludur. Seçkilərin nəticələrini tanımayan president Zurabişvilinin bundan imtina etmək hüququ yoxdur, əks halda o, konstitusiyanı pozmuş olacaq. Salome Zurabişvili özünü “ölkədə qalan yeganə müstəqil qurum” və konstitusiyanın qarantı adlandırır, ona görə də onun parlament iclasını təyin etməkdən imtina etməsi gözlənilməz görünür.
Zurabişvili bunu etmək qərarına gəlsə də, parlamentin onsuz iclas keçirməsinə heç nə mane olmur. Bu halda parlamenti hazırkı baş nazir toplayacaq.
Artıq müxalifətçi deputatlar mandatlarından imtina etməkdən danışırlar. Amma parlamenti boykot etmək heç bir hüquqi nəticə verməyəcək, çünki parlamentin səlahiyyətlərini tanımaq üçün 76 deputat lazımdır.
“Gürcü Arzusu” seçkilərin rəsmi nəticələrinə görə, 89 yer qazanıb. Həmçinin Gürcüstan qanunvericiliyində yalnız bir partiyanın təmsil olunduğu parlamentin fəaliyyətinə qadağalar yoxdur.
Parlamenti deputatsız saxlamaq da yol deyil
Müxalifətin tələblərinə çatmasının yeganə yolu siyasi təzyiqdən istifadə etməkdir. Burda söhbət ictimai-siyasi təzyiq yaradan kütləvi etirazlardan və Gürcüstanda artıq istifadə olunan alətdən gedir: hakim partiyadan seçilmiş deputatların parlamentin ilk iclasından fiziki kənarda saxlanmaq.
Ötən illərin təcrübəsi göstərir ki, iclas günü etirazçılar insan zəncirləri düzəldir və parlamentin girişini fiziki olaraq bağlamağa çalışırlar. Amma burada da vəziyyət müxalifətin tərəfində deyil. Parlament binasının bir neçə girişi var. Onlardan ən azı ikisi Gürcüstanın Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin binası və xüsusi təyinatlı dəstənin kazarmalarının yerləşdiyi dar yan küçəyə baxır. Vəziyyət gərginləşərsə, təhlükəsizlik qüvvələri bu küçəni etirazçılardan asanlıqla təmizləyə və hakim partiyanın deputatlarının parlamentə daxil olacağı təhlükəsiz dəhliz yarada biləcək.
Bir sözlə, mənəvi lideri – Saakaşvilini həbsdən çıxara bilməyən müxalifət özü dalana dirənib. Mümkün yollardan heç biri ilə getmək olmur: işıqforun qırmızı işığı hərəkəti qadağan edir və bu rəngin Rusiyaya heç bir dəxli yoxdur!
Nəsimi Şərəfxanlı,
Xüsusi olaraq Musavat.com üçün
