BMT Təhlükəsizlik Şurası və İsrail yeni reallıqlara uyğunlaşır
Beynəlxalq ictimaiyyət indi Dəməşqlə necə qarşılıqlı əlaqə quracağını anlamağa çalışır. Bu məsələ BMT Təhlükəsizlik Şurasının (TŞ) iclasının əsas mövzusuna çevrildi. Onun üzvləri dekabrın 8-nə keçən gecə mərkəzi hökuməti süqut edən ölkənin ərazi bütövlüyünün qorunmasının tərəfdarı idi. Digər məsələlərlə yanaşı, İsrailin silahsızlaşdırılmış sərhəd zonasında hərbi mövcudluğunu gücləndirmək qərarı Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri arasında çoxlu suallar yaradır. Yəhudi dövlətinin tənqidçiləri bunun ərazi genişlənməsinin başlanğıcı olduğunu iddia edirlər.
BMT Təhlükəsizlik Şurası dekabrın 9-da Suriya ilə bağlı nadir birlik əlamətləri göstərdi, bu məsələ 2011-ci ildən, Bəşər Əsəd hökuməti ilə müxalifət arasında şiddətli toqquşmaların başladığı vaxtdan bəri beynəlxalq strukturu dəfələrlə iflic edib. Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri on ildən artıqdır ki, faktiki olaraq müxtəlif hərbi və siyasi təsir zonalarına bölünmüş Suriyanın ərazi bütövlüyünün qorunmasının zəruriliyi ilə bağlı razılığa gəliblər və humanitar yardım xətlərinin açılmasının tərəfdarı olublar. Bununla belə, Rusiyanın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Vasili Nebenzyanın dediyi kimi, BMT Təhlükəsizlik Şurası yaxın günlərdə Suriyadakı vəziyyətlə bağlı ayrıca sənəd dərc edəcək, çünki qapalı iclasda heç kim buna hazır deyildi.
Suriya münaqişəsi çərçivəsində BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərini narahat edən mövzular arasında hökumət əleyhinə qüvvələrin dəstəkləyici strukturu olan “Həyat Təhrir əş-Şam” qruplaşmasının statusu da var. “Dünya ictimaiyyəti hazırda Suriyada hakimiyyətdə olanları diqqətlə izləyir”, deyən ABŞ-ın BMT-dəki daimi nümayəndəsinin müavini Robert Vud əlavə edib ki, “Ümid edirəm ki, onlar bu bəyanatların bəzilərinə uyğun hərəkət edəcəklər onlar bu həftəsonu etdi".
The Washington Post-un yazdığı kimi, Vaşinqton reputasiyasına xələl gətirmədən Əsəddən sonrakı Suriyada hansı silahlı müxalifət qruplarını hədəfə ala biləcəyini müəyyənləşdirməyə çalışır.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının gündəmindəki ən mübahisəli məsələ İsrailin bufer zonada - 235 kvadrat kilometr sahəsi olan neytral zolaqda hərbi mövcudluğunu genişləndirmək istəyi olub. Bu, ilkin olaraq heç kimin mövcud olmadığı "təmiz" ərazidir və 1974-cü ildə iki qonşu tərəfindən imzalanmış qüvvələrin ayrılması haqqında saziş nəticəsində yaradılmışdır. Bir vaxtlar Əsədin əsas xarici müttəfiqi olan İran BMT Təhlükəsizlik Şurasını “təcavüzü dayandırmaq və işğal rejimini ədalət qarşısında cavablandırmaq üçün dərhal tədbirlər görməyə” çağırıb. İslam Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi İsmail Bəqayi yəhudi dövlətinin addımlarını “Suriya xalqının dəyişikliklərlə üzləşdiyi bir şəraitdə” qəbuledilməz adlandırıb.
İsrail BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərinə ünvanladığı məktubda onun neytral zonada hərəkətlərinin milli təhlükəsizliyin təmin edilməsinə yönəldiyini və müstəsna olaraq müvəqqəti xarakter daşıdığını bildirib. Bu mesajdan göründüyü kimi, Baş nazir Benyamin Netanyahu hökuməti Əsəddən sonrakı dövrdə Suriyanın cənub əyalətlərinin radikal birləşmələrlə dolacağından qorxur.
Məsələ İsrailin nə qədər dərinə getməyə hazır olmasıdır. İsrailin BMT-dəki daimi nümayəndəsi Denni Danon məktubunda Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərini əmin edib ki, ölkəsi 1974-cü il delimitasiyası sazişinin bəndlərinə hörmət etməkdə davam edir. Lakin cənab Netanyahunun ictimai şərhləri bunun əksini göstərir. Livan Hizbullah qruplaşmasına sadiq media da öz növbəsində İsrailin zirehli maşınlarının Dəməşqin ətraf ərazilərindən birində göründüyünü iddia edir. Yəhudi dövləti bu mesajları həqiqətə uyğun olmayan adlandırır.
Müxaliflər Suriyada keçid hökuməti qurur
Ayrı-ayrılıqda İsrail Müdafiə Qüvvələri Suriyadakı hərbi obyektləri bombalayıb. Dəməşqin süqutundan bu yana ölkədə 300 hədəfə zərbələr endirilib. İsraillilər “müqavimət oxundan” – İrana yaxın hərbiləşdirilmiş qüvvələrdən qalan bütün silah anbarlarını məhv etməyə çalışırlar. Prioritet silah anbarları və İsrailə hücumda istifadə oluna biləcək hər hansı materialdır, - Suriyadakı hədəflərin siyahısını təsvir edən adı açıqlanmayan təqaüdçü rəsmi The Washington Post-a bildirib. Ekspertlər deyirlər ki, israillilər Suriyada hakimiyyətə gələn silahlıların atıcı silahlardan başqa heç nəyə malik olmamasını təmin etməyə çalışırlar ki, bu da yəhudi dövlətinin nisbətən uzun müddət onlar tərəfindən təhdid altında qalmamasını təmin edəcək.
V.VƏLİYEV
